چند روز گذشته خبر خودکشی سه دانش‌آموز نقده‌ای دوباره سیل انتقادات را روانه مسئولان آموزش و پرورش کرد. آن‌طور که در خبرها آمده بود سه دانش‌آموز دختر مقطع اول متوسطه در شهرستان نقده (سولدوز) به‌صورت همزمان با استفاده از قرص برنج اقدام به خودکشی کردند.
به گزارش به نقل از ایران، البته این موضوع جدیدی نیست در سال‌های گذشته هم بارها و بارها خبرهای خودکشی دانش‌آموزان مطرح شد، همین چند وقت پیش بود که دختری در استان کهگیلویه و بویراحمد از طبقه سوم مدرسه خودش را به پایین پرتاب کرد یا هنوز تصویر دو دختر اصفهانی که در یکی از شبکه‌های مجازی فیلمی از خود منتشر کردند، در آنجا درباره خودکشی خود حرف زدند و با خانواده و دوستانشان باخنده و شوخی خداحافظی کردند از یاد خیلی‌ها نرفته است.
همان روزها بود که روانشناسان نسبت به خودکشی دسته جمعی دانش‌آموزان هشدار دادند. آنها گفتند که علت اصلی اقدام به خودکشی دانش‌آموزان اضطراب، افسردگی و اختلافات خانوادگی است که باید مسئولان آموزشی موضوع آموزش مهارت‌های زندگی برای دانش‌آموزان را جدی بگیرند.
علیرضا کاظمی معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش درباره اقدام به خودکشی سه دانش‌آموز ارومیه‌ای می‌گوید: «موضوع خودکشی دانش‌آموزان ارومیه‌ای مربوط به آموزش و پرورش نمی‌شود. آنها خارج از مدرسه اقدام به خودکشی کرده‌اند و فقط هم آموزش و پرورش مسئول تعلیم و تربیت دانش‌آموزان نیست. ما معمولاً وقتی مشکلی پیش می‌آید تنها آموزش و پرورش را به میدان می‌کشیم در حالی که باید توجه داشت به‌دنبال یک مقصر گشتن راهگشا نیست و آسیب‌های اجتماعی همه چند عاملی‌اند و آنگونه نیست که تنها یک نهاد یا دستگاه مسئول باشند.
کاظمی می‌افزاید: ما آموزش مهارت‌های زندگی را در دستور کار خود داریم و به‌عنوان یک درس در متوسطه اول آموزش داده می‌شود. ما کتاب تفکر و سبک زندگی را در مدارس داریم. همچنین توسعه مهارت‌های ارتباطی دانش‌آموزان را برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی مورد توجه قرار دادیم و مشاورانی را به مدارس فرستادیم.
وی با اشاره به اینکه مشکل خودکشی دانش‌آموزان را باید در جامعه جست‌و‌جو کرد اعلام می‌کند: اثرات منفی که فضای مجازی بر دانش‌آموزان می‌گذارد بسیار زیاد است البته ما هم کوتاهی نکرده‌ایم و درباره خطرات فضای مجازی در بین دانش‌آموزان اطلاع‌رسانی می‌کنیم و کارگاه آموزشی در حوزه‌های کاهش استرس ، کنترل خشم و اعتیاد برگزار کردیم و این‌طور نیست که دست روی دست بگذاریم و بی‌توجه به دانش‌آموزان شویم.
کاظمی درباره کمبود مشاور در مدارس می‌گوید: یکی از مشکلات فعلی مدارس نبود مشاور در مدارس ابتدایی و متوسطه دوم است برای این موضوع ما برنامه‌های مختلفی را در دستور کار قرار داده‌ایم. از سال‌جاری طرح همیار مشاور را در مدارس اجرایی می‌کنیم. در این طرح می‌خواهیم دانش‌آموزانی را شناسایی کنیم که در بین دیگر دانش‌آموزان ستاره هستند و دانش‌آموزان آنها را به لحاظ ادب، اخلاق و رازداری قبول دارند. مشاور در مدرسه این دانش‌آموزان را شناسایی می‌کند و از آنها می‌خواهد تا به کمک مشاور بیایند تا دانش‌آموزانی که در معرض خطر هستند را به مشاور ارجاع دهند.
حرف‌های دانش‌آموزان را جدی بگیریم
در چند ماه گذشته نام آموزش و پرورش بارها بر سر زبان‌ها افتاد. اما نه برای خبرهای خوش بلکه بیشتر به علت خبرهای تلخی که به بیرون درز کرد؛ خبرهایی مبنی بر خودکشی چند دانش‌آموز، انتشار تصاویری از کتک خوردن دانش‌آموز در کلاس درس و البته اعتیاد دانش‌آموزی. موضوعی که چند سالی می‌شود که فعالان اجتماعی زنگ خطرش را به صدا درآورده‌اند اما آن‌طورکه رئیس انجمن پیشگیری از خودکشی می‌گوید: مسئولان آموزش و پرورش با چراغ خاموش در این حوزه‌ها قدم برمی‌دارند.
کاظم ملکوتی دراین باره بیشتر توضیح می‌دهد: ما بارها و بارها نسبت به آسیب‌های موجود در مدارس واکنش نشان دادیم اما متأسفانه آموزش و پرورش توجهی جدی به این موضوعات ندارد و درباره آسیب‌های موجود در مدارس سکوت می‌کند. ملکوتی درباره خودکشی دانش‌آموزان می‌گوید: معلمان و مشاوران در کلاس درس موظف هستند که دانش‌آموزان در معرض خطر را شناسایی کنند و به مشاوران منطقه ارجاع دهند اما به خاطر بوروکراسی حاکم در مدرسه این اتفاق بسیار دیر می‌افتد اگر دانش‌آموزی بخواهد خودکشی کند رفتارش در کلاس درس تغییر می‌کند و مشاوران تا بخواهند موضوع را با منطقه و اداره در میان بگذارند دانش‌آموز اقدام به خودکشی می‌کند. دانش‌آموزان در این سن می‌خواهند نشان دهند که شجاعت دارند و از هیچ چیز نمی‌ترسند.
وی با اشاره به اینکه اگر نوجوانی در خانه درباره خودکشی حرف می‌زند خانواده‌ها جدی بگیرند می‌گوید: والدین نباید نسبت به حرف‌های نوجوانان بی‌تفاوت باشند اتفاقاً بی‌توجهی اطرافیان به این حرف‌ها، خطای بزرگی است که بسیاری از خانواده‌ها انجام می‌دهند. در بسیاری از موارد اطرافیان این تهدیدها را شوخی تلقی می‌کنند. وقتی نوجوانی تحت فشار روانی قرار دارد، نشانه‌های آن حتماً در رفتار و کیفیت تحصیلش در مدرسه و خانواده خودنمایی می‌کند.
ملکوتی تأکید می‌کند: افسردگی در نوجوانان می‌تواند به شکل پرخاشگری و بروز رفتارهای خشن خودنمایی می‌کند.در واقع اقدام به خودکشی در این دختران، وسیله‌ای برای ابراز خشم آنان بوده است تا به اطرافیان خود ثابت کنند که حرف آنان پوچ نیست بلکه جدی است. خانواده‌ها می‌توانستند به محض مشاهده رفتارهای فرزندشان، مشکل را با مشاور مدرسه یا مرکز مشاوره آموزش و پرورش مطرح کنند و چتر حمایتی روانی مناسبی برای فرزندان خود فراهم کنند.
دکتر سپیده رضاپور کارشناس مسئول اداره مشاوره وزارت آموزش و پرورش درباره وجود مشاور در مدارس می‌گوید: مسئولان وزارت آموزش و پرورش بر این باورند که در حوزه پیشگیری جدی‌تر وارد شوند.
باید بگویم که ما در حوزه مشاوره آموزش و پرورش در سه حیطه کار می‌کنیم، حیطه پیشگیری و ارتقا، مداخلات و درمان و حیطه حمایتی در حوزه روانشناسی و مشاوره... ما هم معتقدیم که دانش‌آموزان باید آگاه شوند. منتهی با توجه به سیاست‌گذاری‌ها و محدودیت‌هایی که داشتیم با یک تغییر نگرش، کتاب توانمند‌سازی روانی و اجتماعی را برای دانش‌آموز تدوین کردیم.
در این کتاب به دانش‌آموزان پایه اول متوسطه آموزش می‌دهیم که چگونه مشکلات فیزیکی، روحی و روانی خود را حل کنند. همانطور که می‌دانید بیشترین بحران‌های موجود در دوره متوسطه اول اتفاق می‌افتد علاوه بر این براساس آمارهایی که ما داریم دختران بیشتر درگیر مشکلات روحی روانی می‌شوند بنابراین ما فعالیت‌های پیشگیری را آغاز کرده‌ایم.
وی به کمبود مشاور بویژه در حوزه ابتدایی اشاره می‌کند و می‌گوید: اشکال اینجاست که در حوزه ابتدایی مشاور لازم را نداریم در حوزه متوسطه اول مشاور داریم و متوسطه دوم هم در یک بخش‌هایی مشاور داریم. کمبود نیروی مشاور در آموزش و پرورش داریم اما ما بیکار نبودیم. یک سری از معلمان علاقه‌مند به رشته روانشناسی وعلوم تربیتی داوطلب شدند و به‌عنوان رابط بین هسته‌های مشاوره وزارتخانه کار می‌کنند آنها دانش‌آموزان مشکل دار را جدا می‌کنند و در هسته مشاوره با آنها کار می‌کنند اما اینکه بیایند و به طورکل آموزش به دانش‌آموزان بدهند نه ما این نیرو را نداریم و این کار را نکردیم. ولی ما باز هم با همین کمبودها در حال فعالیت هستیم.
وی با اشاره به کتاب‌هایی که در زمینه سلامت روان برای دانش‌آموزان بومی‌سازی شده‌اند می‌گوید: یکی دیگر از مشکلات جدی ما این است که آموزش های نظام‌مندی در مقطع ابتدایی نداریم، اما کتاب سلامت روان را مطابق با شیوه نامه سازمان بهداشت جهانی بومی‌سازی کردیم که معلمان مدارس بتوانند دانش‌آموزان مشکل دار را شناسایی کنند که امسال هم به طور پایلوت در مدارس انجام می‌شود.
رضاپور با اشاره به اینکه در مقطع ابتدایی مشاور نداریم ولی معلم بهداشت داریم می‌افزاید: نمی‌توانیم منتظر بمانیم که چون مشاور نداریم پس نمی‌شود کاری انجام داد، البته جذب نیرو داریم ولی تا مصاحبه‌ها انجام شود وقت می‌برد. دفتر ما در قالب بسته‌هایی که در مناطق توزیع می‌کند دانش‌آموزان را توانمند می‌کند، اما باید قبول کنیم که آموزش مشاور و معلم بهتر از جزوه و کتاب است. باید مهارت نه گفتن را به بچه‌ها یاد بدهیم و به آنها بگوییم که اگر روزی مورد آزار و اذیت قرار گرفت به معلم یا مشاور بگوید و این عیب نیست.
وی با اشاره به اینکه موضوع خودکشی دانش‌آموزان برای ما هم بسیار مهم است می‌گوید: تنها کاری که وزارت آموزش و پرورش می‌تواند انجام دهد آگاه‌سازی دانش‌آموزان است. ما در بحث پیشگیری وارد شده‌ایم و این را قبول نداریم که کارهایمان بی‌نتیجه است.
