بر اساس اعلام سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور طرح‌های مدیریتی 15٠ هزار هکتار از عرصه‌های جنگلی شمال کشور به پایان رسیده و قرار است در این محدوده، برنامه توقف بهره‌برداری تجاری از جنگل اجرا شود؛ اما هنوز با نیروهای حفاظتی طرح‌های جنگلداری خاتمه یافته، قراردادی منعقد نشده است.
به گزارش ، روزنامه صبح نو نوشت: طرح تنفس جنگل یا همان توقف بهره‌برداری تجاری از جنگل‌های هیرکانی که توسط دولت در قالب «برنامه بهینه‌سازی پایش، حفظ، بهره‌برداری و مدیریت جنگل‌های کشور» در سال 92 تصویب شده بود، سرانجام در جریان تصویب برنامه ششم توسعه به قانون تبدیل شد. قبل از قانونی شدن مسأله تنفس، وزیر جهاد کشاورزی در قالب ابلاغیه‌ای 10بندی، دستور توقف طرح‌های جنگلداری را که مدت اجرای آنها به پایان رسیده بود،صادر کرد. البته قرار بود برای اجرای این ابلاغیه، بودجه‌ای به سازمان جنگل‌ها پرداخت شود تا بتواند حقوق نیروهای حفاظتی طرح‌های جنگلداری را که تا کنون از طریق بخش خصوصی و درآمدهای حاصل از قطع درختان تأمین می‌شد، پرداخت کند؛ اما به‌دلیل عدم تأمین اعتبارات لازم از سوی وزارت جهاد کشاورزی، این نیروها در آستانه سال نو، شغل خود را از دست داده و در انتظار تعیین تکلیف هستند. بنابراین نیروهای حفاظتی جنگل، در انتظار سال بعد یعنی سال آغازین اجرای برنامه ششم هستند که ببیند آیا به مصوبه مجلس برای تأمین اعتبار 60 میلیاردی حفاظت جنگل، جامه عمل پوشانده می‌شود؟
بر اساس اعلام سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور طرح‌های مدیریتی 15٠ هزار هکتار از عرصه‌های جنگلی شمال کشور به پایان رسیده و قرار است در این محدوده، برنامه توقف بهره‌برداری تجاری از جنگل اجرا شود؛ اما هنوز با نیروهای حفاظتی طرح‌های جنگلداری خاتمه یافته، قراردادی منعقد نشده است. طرح سوردار واتاشان جزء نخستین طرح‌هایی بود که دی‌ماه سال جاری مدت آن به پایان رسید و با مجری طرح قراردادی منعقد نشد. به 16 نیروی حفاظتی این طرح وعده داده شده بود که به‌زودی در قالب قراردادهای تیپ، مجدداً به امر حفاظت از جنگل مشغول خواهند شد؛ اما با گذشت سه ماه از این وعده و در آستانه سال نو، هنوز هم نیروهای حفاظتی این طرح در انتظار عقد قرارداد حفاظتی هستند. با وجود آنکه آقای عباسعلی نوبخت معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها در نامه‌ای دستور برگزاری مناقصه برای جذب این 16 نیروی حفاظتی را داده اما برخی مدیران با این توجیه که در طرح اولیه، تعداد نیروهای حفاظتی 11 تن بوده، برای استخدام 11 نیرو مناقصه برگزار کرده است. نیروهای حفاظتی طرح واتاشان در گفت‌وگو با «صبح‌نو» اعلام کردند که این طرح در طول زمان تغییرات زیادی داشته است.
این نیروهای حفاظتی بر این باورند که شرایط مناقصه به حدی سخت‌گیرانه تعیین‌شده که کسی مایل نیست برای همکاری با سازمان جنگل‌ها، وارد عمل شود. به این ترتیب 16نیروی حفاظتی جنگل واتاشان در آستانه سال نو همچنان منتظر اقدام مسوولان هستند. از سوی دیگر از استان گلستان به‌عنوان استان دیگری که بخش‌های وسیعی از جنگل‌های این منطقه بدون طرح باقی مانده خبر می‌رسد که برخی مدیران، به مجریان طرح‌های دایر دستور داده‌اند که اقدامات حفاظتی و اجتناب‌ناپذیر جنگل‌ها را متوقف کرده و معادل ریالی آن را به حساب اداره کل منابع طبیعی گلستان واریز کنند تا حقوق نیروهای حفاظتی طرح‌های تعطیل‌شده تأمین شود! البته هنوز نیروهای حفاظتی طرح‌های پایان یافته استان گلستان نیز در بلاتکلیفی به‌سر می‌برند.
با تمام نیروها قرارداد می‌بندیم
با وجود تمام نابسامانی‌هایی که از شمال کشور گزارش‌های آن به گوش می‌رسد اما آقای ناصر مقدسی در گفت‌وگو با «صبح‌نو» درباره دلیل عدم عقد قرارداد با نیروهای حافظ جنگل، می‌گوید: ما با اشخاص قرار داد نمی‌بندیم بلکه با مجری یا کارگزار دارای صلاحیت قرارداد می‌بندیم. وی ادامه می‌دهد: قراردادها در حال انعقاد است. قرارداد فرایند دارد و توافق شده که امسال برای 150 هزار هکتار، قرار داد منعقد شود.
این قرارداد تیپ با نام «قرار داد حفاظتی و اقدامات اجتناب‌ناپذیر» به‌طور موقت جایگزین طرح‌های جنگلداری می‌شود. با وجود سخنان رییس شورای‌عالی جنگل به نظر نمی‌رسد که دولت از نظر مالی توان پرداخت اعتبارات طرح تنفس را داشته باشد. آقای علی اوسط منتظری، معاون سابق جنگل‌های شمال سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در گفت‌وگو با «صبح‌نو» تاکید می‌کند: دولت باید در طول دوران گذار، اعتبارات مورد نیاز سازمان جنگل‌ها را برای تدوین طرح‌هایی با رویکرد جدید، تأمین کند.
این اعتبارات باید حدود 1٠٠ میلیارد تومان در سال باشد که حقوق نیروهای حفاظتی از محل آن تأمین شود. وی البته از برگزاری جلسه مشترک سازمان جنگل‌ها با شرکت‌های بزرگ دارای طرح جنگلداری که نقش تعیین‌کننده‌ای در مدیریت جنگل دارند، خبرداده و می‌گوید: از نتایج این جلسه اطلاعی ندارم. منتظری با اشاره به اینکه آنچه در مجلس تصویب شده مشابه مصوبه هیات دولت در مرداد ماه سال 92 است، یعنی «برنامه بهینه‌سازی، پایش، حفظ، بهره‌برداری و مدیریت جنگل‌های کشور» برداشت از درختان شکسته و بادافتاده داخل جنگل را محلی برای تأمین اعتبارات حفاظتی جنگل اعلام می‌کند.
به گفته وی با توجه به حجم بالای درختانی که در اثر دو برف سنگین اخیر شمال کشور، دچار افتادگی شده‌اند، تأمین اعتبارات حفاظتی جنگل را تا سه سال -از محل بهره‌برداری این درختان امکان‌پذیر می‌داند.
منتظری بیان می‌کند: خروج درختان شکسته و افتاده باید بر اساس برنامه و دستورالعمل باشد تا تنوع زیستی و شاخص‌های زیستی دچار مشکل نشود. بخشی از شکسته و افتاده‌ها باید به‌عنوان هوموس در جنگل باقی بماند.
دستورالعمل تدوین شده برای خروج این درختان باید برنامه زمانی برای ورود به جنگل داشته باشد و حجم خروج چوب بر اساس فرمول، مشخص شود. وجود درختان شکسته و افتاده در جنگل هم‌فرصت و هم تهدید به‌حساب می‌آید. بر اساس مطالعات، درختان شکسته و افتاده میزان وقوع حریق در جنگل را افزایش می‌دهند اما این درختان از آنجا که محل زندگی انواع حشرات و پرندگان در جنگل هستند، غنای تنوع زیستی در این اکوسیستم را تضمین می‌کنند. بنابراین بهره‌برداری از آنها باید قاعده‌مند باشد؛ اما بخشی از کارشناسان جنگل بر این باورند که برداشت از درختان شکسته و بادافتاده تخصص خاصی نمی‌خواهد و مجلس در مصوبه خود با تأیید طرح تنفس، متخصصان جنگل را ندیده گرفته است. معاون سابق جنگل‌های شمال سازمان جنگل‌ها در پاسخ به این دسته از کارشناسان می‌گوید: ما ارتباط زیستمندان با فرآیند و سیکل اکوسیستم را نمی‌دانیم.
بنابراین باید بخشی از درختان شکسته و افتاده را در جنگل داشته باشیم که چرخه حیات کامل شود؛ اما خروج شکسته و افتاده هم تخصص می‌خواهد. وقتی درختان سرپا را قطع می‌کنیم، دستورالعمل داریم که چگونه حمل‌ونقل این درختان انجام شود که به سایر درختان آسیب وارد نشود. خروج درخت شکسته نیز نیازمند کارشناسان دفتر بهره‌برداری است و باید این کارشناسان مراقب خسارت به تنوع زیستی باشند. حتی گاهی با تجویزهای کارشناسی برای کاهش خسارت به جنگل ناگزیریم که درختان را تبدیل به قطعات کوچک‌تر کرده و از جنگل خارج کنیم.
عدم تخصیص بودجه را سال آینده پیگیری می‌کنیم
طرح تنفس در نبود تخصیص بودجه هیچ شانسی برای موفقیت ندارد. آقای رضا اخوان، عضو انجمن علمی جنگلداری و هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور با تاکید بر اهمیت تخصیص بودجه برای اجرای طرح تنفس، یادآور می‌شود: وقتی طرح تنفس تأیید و تبدیل به قانون شد، باید اعتباراتش نیز تأمین شود. وی ادامه می‌دهد: به عنوان عضوی از انجمن جنگلبانی معتقدم که این انجمن باید سال آینده مساله عدم تخصیص بودجه را پیگیری کند. اگر برای قانونی که تصویب و ابلاغ شده، بودجه تخصیص نیابد باید تلاش کنیم تا محل تأمین بودجه را برای اجرای طرح تنفس پیدا کنیم.
اخوان به این پرسش که چرا طرح تنفس بدون برنامه آغاز شده است، این‌گونه پاسخ می‌دهد: تهیه برنامه برای جنگل‌ها از طرف سازمان جنگل‌ها به سه دانشگاه شمال با مسوولیت آقای سید محسن حسینی عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس واگذار شده است. هیچ عضوی از انجمن جنگلبانی نیز در این گروه حضور ندارد و اطلاعی درباره برنامه‌های در دست تدوین در این دانشگاه نداریم.
وی اضافه می‌کند: ما قبل از آغاز طرح تنفس باید برنامه‌های خود را آماده می‌کردیم اما تمام انرژی انجمن و مدافعان تنفس، صرف تصویب قانون در مجلس شد زیرا نظرات مخالف زیاد بود.
