فیزیوتراپی و دیسمنوره اولیه

شاداب شاه علی؛ کارشناس ارشد مامایی

دیسمنوره از کلمه‌ای  یونانی مشتق شده و به معنی قاعدگی مشکل است و به عنوان شایع‌ترین شکایت در علم بیماری‌های زنان است که در زنان جوان تجربه می‌شود. درجاتی از دیسمنوره در بیش از نیمی از زنان بعد از منارک وجود دارد و 15-10 درصد از افراد به مدت 1 الی 3 روز در هر ماه به علت این مسئله خانه نشین می‌شوند.

شیوع دیسمنوره در مطالعات متعدد متفاوت ذکر شده و شیوعی در محدوده 13-80 درصد داشته است. در سوئد شیوع دیسمنوره را چیزی در حدود4/72 درصد است که در 4/15 درصد از این مبتلایان دردها به قدری شدید بوده که مانع فعالیت آنها شده و مسکن‌ها نیز بر آن مؤثر نبوده است.

دیسمنوره از نظر اثرات اقتصادی اجتماعی، همیشه مورد توجه بوده زیرا که حداقل 42 درصد از نیروی کار بالغین را زنان تشکیل می‌دهند و از این طریق سالانه میلیون‌ها ساعات کار به هدر می‌رود. طبق برآورد سالانه حدود 2 میلیون دلار در ایالات متحده آمریکا به همین علت به هدر می‌رود.

دیسمنوره بر دو نوع است: دیسمنوره اولیه (درد قاعدگی بدون وجود پاتولوژی لگن) و دیسمنوره ثانویه (که ناشی از پاتولوژی لگنی از جمله پولیپ اندونتریال، بیماری‌های التهابی لگن، اندومتریت و یا میوم می‌باشد)

علائم

علائم دیسمنوره اولیه که از چند ساعت یا چند روز قبل از قاعدگی شروع و تا دو الی سه روز بعد از آن طول می‌کشد، شامل موارد زیر می‌باشد:

1.درد زیر شکم

2.کمر درد

3.تهوع و استفراغ

4.سردرد

5.سنکوپ

درمان

بسیاری از بیماران علائم دیسمنوره اولیه را به علت عدم آگاهی از امکان درمان و رهایی از درد بیان نمی‌کنند. به عنوان اولین درمان در مبتلایان به دیسمنوره اولیه از قرص‌های جلوگیری از بارداری و NSAIDs استفاده می‌شود.

لذا ارائه یک روش غیردارویی برای درمان بیمارانی که به دارو درمانی پاسخ نمی‌دهند و یا از اثرات جانبی دارو رنج می‌برند و یا تمایلی به استفاده از دارو ندارند، ضروری به نظر می‌رسد. از جمله این درمان‌ها می‌توان درمان با روش‌های فیزیوتراپی را مطرح نمود، که شامل روش‌های زیر می‌باشد:

1.هات پک

2.تکنیک‌های ریلاکسیشن

3.استفاده از تنس (TENS)

4.ورزش درمانی

5.استفاده از طب فشاری

نحوه استفاده از هات پک در درمان دیسمنوره اولیه

قراردادن هات پک در پایین شکم و یاپشت به مدت 15 الی 20 دقیقه، 2 تا 3 مرتبه در روز، به مدت 3 روز متوالی از ابتدای قاعدگی می‌تواند درد دیسمنوره اولیه را کاهش دهد.

تکنیک‌های ریلاکسیشن

ریلاکسیشن با طبیعی نمودن عملکرد غدد درون ریز سبب کاهش استرس و درد دیسمنوره می‌گردد. لذا تکنیک‌های ریلکسیشن مانند مدیتیشن و یا یوگا در دیسمنوره اولیه توصیه می‌گردد.

استفاده از تنس

تنس از اوایل دهه 70 وارد فیزیوتراپی شد و روشی است که جریان الکتریکی با ولتاژ کم را از طریق الکترودهایی که بر روی سطح پوست قرار گرفته‌اند به بدن منتقل می‌کند. تنس از طریق 2 مکانیسم درد را مهار می‌نماید:1. افزایش میزان اندورفین سیستم اعصاب مرکزی 2. بلوک کردن ایمپالس‌های درد.

استفاده از تنس به طور متناوب در طی 8 ساعت اول سیکل قاعدگی و سپس در صورت نیاز بیمار می‌تواند سبب کاهش درد در دیسمنوره اولیه گردد. در تحقیقی که جهت بررسی تاثیر تنس بر دیسمنوره در نروژ انجام شد، مشخص شد که دستگاه مذکور منجر به کاهش شدت درد بیماران از 73/6 به 18/5(0009/0 P=)شده بود و 7 زن از کل 21 فرد مورد بررسی استفاده از آنالژزیک‌ها را در زمان استفاده از تنس متوقف نموده بودند.

لذا محققین این دستگاه را در درمان دیسمنوره مفید دانستند. در پژوهشی که جهت بررسی تاثیر تنس بر درمان دیسمنوره اولیه در شیکاگو بر روی 32 زن انجام شد مشخص شد که تنس به تنهایی منجر به کاهش درد در 4/42 درصد از بیماران شده بود و به طور معنی‌داری اسهال، حجم خونریزی قاعدگی و دفع لخته کاهش یافته بودو در نهایت محققان  با توجه به ایمن بودن، مؤثر بودن و غیر دارویی بودن تنس آن را روشی مژثر جهت درمان دیسمنوره توصیه نمودند.

همچنین در مطالعه‌ای که جهت بررسی تاثیر مدل جدیدی از تنس بر دیسمنوره اولیه بر روی 102 زن نولی پار انجام شد مشخص شد که دستگاه تنس جدید مؤثر و بی خطر بوده است و منجر به کاهش درد و ناتوانی‌های ناشی از دیسمنوره اولیه شده است.

ورزش درمانی

مطالعات نشان داده‌اند انجام ورزش به صورت منظم به مدت حداقل 12 هفته منجر به کاهش درد قاعدگی می‌گردد.در تحقیقی که جهت بررسی تأثیر ورزش در مدت 12 هفته بر روی دیسمنوره اولیه انجام شد مشخص شد که انجام این ورزش موجب کاهش درد قاعدگی می شود.

استفاده از طب فشاری

طب فشاری به یک درمان انتخابی، دیسمنوره اولیه تبدیل شده است. نقاط مورد استفاده طب فشاری در درمان دیسمنوره اولیه شامل فشار نقاط هوگو و سانینجیائو برای کاهش درد و نقاط نیگون و زوانسالی برای کاهش تهوع و استفراغ ناشی از دیسمنوره اولیه می‌باشد.