دستگاههای‌لاغری با چــه مکـانیسمی عمـل می‌‌نمـایـند؟

تهیه و تنظیم: دکترنیاز محمدزاده هنرور؛ استادیار دانشکده علوم تغذیه و رژیم‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی

پیشرفت تکنولوژی در دنیای امروز منجربه پاسخگویی سریع علم به نیازهایی می‌‌گردد که با امکانات و روشهای موجود قابل پاسخگویی نمی باشد، چاقی ،بویژه چاقی موضعی از جمله بزرگترین مشکلات قرن حاضر بوده و توصیه‌‌های بهداشتی بسیار زیادی در ارتباط با جلوگیری از گسترش این مشکل اپیدمیک وجود دارد.همانطور که می‌‌دانیم سلولهای چربی بدن ما محل تجمع تری گلیسیریدهای ذخیره‌‌ای بوده که در صورت افزایش دریافت کالری قابل افزایش، هم از نظر تعداد و هم از نظر اندازه می‌‌باشند. رژیم‌‌های کاهش وزن به خوبی منجر به کاهش حجم آدیپوسیت‌‌ها گشته، ولی متاسفانه تاثیر چندانی برروی تعداد این سلول‌ها ندارد. این همان علت اصلی کارایی کمتر رژیم غذایی  بر چاقی‌‌های موضعی می‌‌باشد. همین امر منجر به شکل‌گیری روش‌های مختلف جراحی و ابداع دستگاههایی گردیده است که هریک به شکلی ادعا در کاهش این مشکل ارائه می‌‌دهند. در این سری از نوشته‌‌ها سعی خواهیم کرد هر بار یکی از دستگاه‌های موجود در کشورمان را مورد بررسی کارشناسانه قرار دهیم.ذکر این نکته را ضروری می‌‌دانم که هیچ یک از این روش‌ها بدون رژیم‌‌های غذایی مناسب و فعالیت فیزیکی منظم تاثیر دراز مدتی نداشته و تنها در کناراین دو عامل موثر می‌‌توانند اثرات چشمگیری بر جای بگذارند.

یکی از روش‌های بسیار شایع در دنیا تمرکز برروی تکنولوزی پیشرفته اولتراسوند می‌‌باشد. در این روش با استفاده از این امواج، در مدت زمان بسیار کوتاهی، فشار منفی داخل سلولهای چربی ایجاد و با افزایش  حباب‌‌هایی در داخل این سلول‌ها که به صورت آبشاری تعداد آنها افزایش می‌‌یابد، فشار بسیار زیاد در آدیپوزها روی می‌دهد که در نتیجه منجر به از بین رفتن دیواره سلول‌ها و به اصطلاح انفجار این سلول‌ها می‌‌گردد. تولید کنندگان این دستگاه‌ها که (با نام‌‌های مختلف مانند ULTRA-Z و....). در بازار موجود می‌‌باشد، تاثیر امواج اولتراسوند با قدرت و تراکم بالا بر تحریک زیاد فیبروبلاست‌ها و در نتیجه تحریک تولید کلاژن را، عاملی جهت شروع لیفتینگ پوست در ناحیه دارای سلولیت عنوان می‌کنند.نسل جدید این دستگاه‌ها بر خلاف انواع قدیمی آن (که توانایی تنظیم فرکانس بین 26 تا50 کیلو هرتز را داشتند)، قدرت خروجی قابل تنظیم در رینج مشخصی دارد و موج‌های طولی با ایمنی بالاتری تولید می‌کند که در واقع تولید کنندگان مدعی‌اند که با این مکانیسم آسیب به سایر بافتها کاهش یافته و تمرکز این دستگاه‌ها بر تخریب سلولهای چربی می‌‌باشد.در حال حاضر در بسیاری از کشورهای دنیا این تکنولوژی بعنوان وسیله کمکی در کنار رژیم‌‌های تخصصی کاهش وزن و فعالیت فیزیکی برای کاهش چاقی‌‌های موضعی به ویژه مناطق شکمی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد و تعدادی از این دستگاهها دارای تاییدیه FDA  و اتحادیه اروپا مدیکال می‌‌باشند.وجه برتری این نوع دستگاه‌ها نسبت به روش لیپولیز قدرت بالاتر آن در از بین بردن سلولهای چربی و نسبت به جراحی لیپوساکشن کمتر تهاجمی بودن آن و از بین رفتن خطر آمبولی ذکر شده است. این دستگاه‌ها نسبت به روش‌های  اینفراسونیک (ضربه‌‌ای – لرزه‌ای) که دارای نتایج قابل برگشت می‌‌باشد نیز نتایج بهتری را احتمالا بدنبال خواهند داشت.از جمله عارضه‌‌های احتمالی این دستگاه امکان خونریزی، درد و تورم در نواحی تحت تاثیر قرار گرفته می‌‌باشد، که لزوم نظارت تیم پزشکی مجرب در صورت استفاده از این دستگاه را بیش از پیش ضروری می‌‌سازد.نکاتی را که نباید فراموش کنیم : 
1-استفاده از هرنوع دستگاه و یا روش کمکی برای کاهش وزن تنها زیر نظر متخصصین و در مراکز بهداشتی و درمانی معتبر باید صورت پذیرد.
2- متخصصینی که از این روش‌ها در کنار رژیم‌‌های لاغری استفاده می‌‌نمایند الزاما از وسایل و تجهیزاتی استفاده نمایندکه تاییدیه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را دارا می‌‌باشد.
3- ارزیابی کامل فیزیکی و بیوشیمیایی افرادی که از این روش استفاده می‌‌نمایند زیر نظر متخصصین ضروری است و پیشنهاد می‌‌شود که خانم‌های مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک از این روش استفاده ننموده و  درصورت تایید پزشک متخصص از سایر روش‌های کمکی در کنار رژیم غذایی خود بهره‌مند شوند.
4- افراد زیر 18 سال نامزدهای مناسبی برای کاهش وزن با دستگاه نبوده و به ویژه کودکان حتی از رژیم‌‌های غذایی کاهش وزن نیز بهتر است استفاده ننمایند، مگر در شرایط خاص که این امر نیز مستلزم بهره‌گیری از مشاوره متخصصین تغذیه برای تنظیم صحیح برنامه غذایی متناسب با رشد این کودکان و تمرکز بیشتر بر سرعت افزایش قد، متوقف نمودن افزایش وزن و افزایش فعالیت فیزیکی می‌‌باشد.
5- هیچ یک از روش‌های کاهش وزن به اندازه بهره‌گیری از رژیم‌‌های غذایی متعادل و متنوع که کالری محدودی داشته و با فعالیت فیزیکی همراه باشد، موثر و ماندگار نخواهد بود.
6- دستگاههای لاغری از جمله نتایج جدید پیشرفت تکنولوژی بوده، لذا برای پیشگیری از هرگونه عارضه ناشناخته، استفاده مکرر و خودسرانه آن به ویژه در مراکز غیر معتبر توصیه نمی‌گردد.