رژیم‌‌های کاهش وزن

دکتر رضا راست منش، دکترای تغذیه و رژیم درمانی

اصولا در جامعه ما رژیم‌های غذایی غلط بسیار رایج است  و در این خصوص برخی از پزشکان در رشته های غیر مرتبط دستور غذاهایی می دهند که در زمان کم بهترین بازدهی را داشته باشید. در این راستا معمولا سوالات زیادی در ذهن افراد جامعه همیشه مطرح است که ما،در این مقاله این موارد را مطرح نموده‌ایم.

لطفا در مورد ویژگی‌‌های کاهش وزن مدرن توضیح دهید

قبل از پاسخ به سوال اجازه بفرمایید پیش درآمدی خدمت خوانندگان عرض کنم چه بسا این پیش درآمد همسنگ خود سوال اهمیت داشته باشد. رژیم‌‌های کنونی کاهش وزن اعم از رژیم‌‌هایی که بر مبنای کالری، گروه‌‌های خونی یا پروتئین استوار شده اند، نقایص فراوانی دارند. رژیم مبتنی بر گروه‌‌های خونی همان سال ظهور و پیدایش،‌توسط محققین آمریکایی و غربی به دلایل متین علمی رد شد و جالب اینجاست که چند سال پیش ترجمه ای از کتاب تغذیه بر اساس گروه‌‌های خونی توسط فردی که ظاهرا مترجم زبان انگلیسی بود با نیت کمک به افراد چاق به بازار عرضه شد ولی این فرد، احتمالا به این دلیل که متخصص تغذیه نبودند ظاهرا مطلع هم نبودند که دست به ترجمه کتابی می‌‌زنند که دیگر اعتبار علمی ندارد. با این اقدام، تب رژیم براساس گروه خونی بالا گرفت و متاسفانه الان برخی افراد که مثلا 10 یا 20 سال پیش در دانشگاه 2 واحد درس تغذیه عمومی گذرانده‌اند اقدام به رژیم دادن بر اساس گروه خونی می‌‌کنند و با خیال راحت کنار می‌‌کشند و متخصصین تغذیه را در جایگاهی قرار می‌‌دهند که به سوالات بی شمار مراجعین در خصوص رابطه رژیم با گروه‌‌های خونی پاسخ دهد! به عبارت دیگر، متخصصین تغذیه باید تاوان کارهای غیرعلمی برخی افراد را نیز بدهند بدون اینکه خودشان نقشی در این بین داشته باشند. رژیم بر پایه پروتئین نیز بسیار سریع جواب می‌‌دهد و مانند تب رژیم کانادایی که الان رایج شده، طرفداران خودش را دارد ولی متاسفانه وزن این افراد به سرعت هرچه تمام‌تر بر می‌‌گردد و طبق آنچه که هر روزه در مطب شاهدش هستیم، این بار بدن این افراد حتی به بهترین و هوشمندانه‌ترین رژیم‌‌ها هم آنطور که باید و شاید جواب نمی‌دهد.

آیا تمام این رژیم‌‌ها نادرست هستند؟

‌ رژیم‌‌هایی که مبتنی بر کالری هستند با اینکه مبنای علمی دارند بسیار قدیمی هستند و نقایص فراوانی دارند و جالب اینجاست که قریب به اتفاق رژیم‌‌هایی که الان تجویز می‌‌شوند بر این مبنا هستند. یکی از نقایص این رژیم‌‌ها این است که ناخودآگاه افراد را همانند ماشین‌‌هایی می‌‌پندارند که این ماشین‌‌ها باید یک برنامه خشک و خالی را اجرا کنند؛ در حالیکه زندگی واقعی انسان‌‌ها این قدر خشک و خالی نیست. فردی که رژیم می‌‌گیرد نیاز به امید و انگیزه دارد، نیاز به تنوع دارد، ‌نیاز به وقوع یک شگفتی در میانه راه دارد،‌ نیاز دارد بداند چیزی به غیر از کم‌خوری صرف هم وجود دارد که بتواند سرعت کاهش وزن را مضاعف کند.

رژیم بر اساس گروه‌‌های خونی: یک اشتباه قدیمی

دسته‌بندی مردم به این صورت که هرکس گروه خونی O دارد باید فقط گوشت بخورد و هرکس گروه خونی A دارد باید رژیم گیاهخواری داشته باشد، بسیار پیش پا افتاده بوده و انسان‌ها پیچیدگی و ژنتیک وسیع‌تر از این حد دارند.از آن‌جایی که گروه خونی یکی از مشخصات ثابت هر فردی است، پیروی از رژیم گروه خونی هیچ‌گاه تنوع ندارد. با این حال وقتی سن افراد بالا می‌رود شرایط پزشکی خاصی برای آن‌ها ایجاد می‌شود. بیماری‌هایی از قبیل دیابت، افزایش فشارخون و بیماری‌های قلبی باعث می‌شوند فردی که گروه خونی O دارد از مصرف زیاد از حد گوشت‌ها اجتناب کرده و مصرف میوه‌جات و سبزیجات خود را افزایش دهد. 

ویژگـی رژیم‌‌هـای نویـن و مـدرن کاهش وزن چیست؟
رژیم مدرن در کنار تنظیم هوشمندانه کالری بر اساس تحمل و درجه سرسختی و اراده فرد رژیم گیرنده، شامل بازی ماهرانه ترکیبات، هورمون‌‌ها، سوخت‌وساز بدن و تعادل یا عدم تعادل باکتری‌‌های روده نیز هست. بعضی از ترکیبات یا مواد غذایی با اینکه کالری ندارند، باعث ممانعت از کاهش وزن می‌‌شوند. یا برعکس، بعضی میوه‌‌ها با اینکه ممکن است کالری سرشاری هم داشته باشند؛ به دلیل دارا بودن برخی انواع خاص آنتی اکسیدان‌‌ها و پلی فنل‌‌ها، از رهگذر تنظیم تعادل باکتری‌‌های روده و هم ترشح هورمون سروتونین در مغز و کمک به برقراری تعادل مکانیسم سیری و گرسنگی در مغز؛ 

خطرات احتمالی

رژیم‌های نامتعادل در طولانی‌مدت فرد را در معرض خطر کمبودهای تغذیه‌ای قرارداده و سلامتی وی را به مخاطره می‌اندازد. این مسأله و هم‌چنین این واقعیت که هیچ مبنای علمی برای این ادعاها وجود ندارد، استفاده از رژیم گروه خونی را مورد شک و تردید قرار می‌دهد؛ چون در بسیاری از شرایط پزشکی باید رژیم‌های خاصی گرفته شده و افراد به‌دقت تحت نظر قرار گیرند. کسانی که بیماری‌هایی از قبیل دیابت، بیماری‌های عروق خونی، اختلال در عملکرد کبدی یا بیماری‌های کلیوی دارند، نمی‌توانند از رژیم گروه خونی استفاده نمایند.

چه توصیه ای به افرادی که می‌‌خواهند وزن کم کنند دارید؟

اجرای رژیم غذایی، صرفا گرفتن یک برگ کاغذ و مراجعه پس از 6 ماه یا یک سال نیست. شرایط بدن طی رژیم عوض می‌‌شود و بدن به رژیم عادت می‌‌کند، پس لازم است مراجعه منظم وجود داشته باشد. مراجعه دو هفته یکبار کمک می‌‌کند هم به لحاظ روانی،‌ فرد خود را مقید به اجرای رژیم بداند و هم متخصص تغذیه بتواند با تغییر رژیم هر دو هفته یکبار، جلوی توقف کاهش وزن را بگیرد. با این شیوه می‌‌توان هم لاغری عمومی و هم لاغری موضعی را تنها با کمک رژیم غذایی و نه با توسل به دستگاه،‌ با کمترین هزینه عملی کرد. بسیاری از افراد رژیم را با کم خوری اشتباه می‌‌گیرند.

تحقیقات و پذیرش عمومی
علی‌رغم این‌که وزن بسیاری از افراد رژیم‌گیرنده ،کم شده و سلامتی‌شان ارتقا می‌یابد،  اما این رژیم کاملاً مورد پذیرش نیست. دکتر آدامو بسیاری از تحقیقات انسان‌شناسی و میکروبیولوژیکی را پشتوانه‌ی رژیم خود قرار داده است؛ این نکته را باید در نظر داشته باشیم که در هیچ مطالعه‌ای ادعای او مبنی بر این‌که غذا باعث آگلوتینه‌شدن خون می‌شود به اثبات نرسیده است.  به‌علاوه، آن‌ها می‌گویند اگر آگلوتیناسیون این‌قدر وسیع است که دکتر آدامو ادعا می‌کند، سالانه هزاران نفر باید در اثر نقص ارگان‌های بدن در اثر این فرایند بمیرند و هم‌چنین پاتولوژیست‌ها نیز باید این مسأله را تأیید کرده باشند.