معرفی غذاهای سنتی استان سیستان و بلوچستان

سیستان و بلوچستان دومین استان پهناور کشورمان است که در بخش جنوب شرقی ایران قرار دارد. با توجه به تاریخ غنی این استان و فرهنگ خاص مردم این منطقه، غذاهای محلی متنوع و متفاوتی نیز در این جا وجود دارد که چشیدن غذاهای محلی سیستان و بلوچستان می تواند برای مسافران سیستان و بلوچستان خاص و جذاب باشد. از آن جایی که دامداری یکی از مشاغل ساکنان این منطقه است، در بسیاری از غذاهای محلی این بخش از گوشت استفاده می شود. خرما و دوغ نیز از دیگر موادی هستند که از آن ها برای تهیه ی انواع خوراکی های خوشمزه استفاده می کنند. اگر از جمله افرادی هستید که غذاهای پر ادویه را دوست دارند، باید بدانید که در غذاهای سیستان و بلوچستان از ادویه های مختلفی استفاده شده و معمولا غذاها طعم تندی دارند. این سلیقه ی غذایی به دلیل نزدیک بودن این استان به کشورهایی مانند هند و پاکستان به وجود آمده است. در ادامه با ما همراه باشید تا با تعدادی از بهترین غذاهای سیستان و بلوچستان آشنا شوید.

کشک زرد

کشک زرد را معمولا به عنوان یکی از غذاهای محلی سیستان و بلوچستان در شهر زابل می شناسند. ماده ی اصلی تشکیل دهنده ی این غذا را کشک زرد یا کشک زابلی تشکیل می دهد. این نوع کشک که در واقع نوعی فرآورده ی ماستی غلات است، به صورت سنتی توسط زنان سیستانی تهیه شده و فرآیند آماده شدن آن نیز بسیار زمانبر و طولانی است. کشک زرد را با آب و پیاز ترکیب کرده و غذایی خوشمزه و کامل از آن تهیه می کنند. گاهی به جای آب از آب گوشت نیز برای خوشمزه تر شدن آن استفاده می شود. از آن جایی که این غذای بسیار سنگین است، معمولا در وعده ی غذایی صبحانه سرو می گردد. خوردن این غذا در این استان در روزهای سرد و در فصل های پاییز و زمستان بسیار رایج است. کشک زرد ظاهری شبیه به یک سوپ غلیظ دارد و در عین سنگین بودن، هضم آن بسیار ساده است. این غذا برای فشارخون، تقویت حافظه، درمان ورم معده، یبوست، اسهال، جلوگیری از پوکی استخوان و افزایش زیبایی پوست بسیار مناسب بوده و پیشنهاد می گردد.

اوجیزک

اوجیزک غذایی شبیه به اشکنه می باشد که به عنوان آبگوشت سنتی این منطقه شناخته می شود. این غذا کاملا گیاهی بوده و در آن از هیچ گوشتی استفاده نمی شود. بنابراین برای گیاهخواران بسیار مناسب است. برای تهیه این غذا از گوجه فرنگی، پیاز، سیب زمینی، روغن محلی، آب و نوعی ادویه به نام آچار استفاده می شود. آچار یکی از ادویه های محلی سیستان است که در بسیاری از غذاهای سیستان و بلوچستان مانند انواع آبگوشت ها و خورشت ها بکار برده می شود. برای تهیه ی این ادویه پیاز، آرد گندم و زردچوبه را ترکیب کرده و به صورت گلوله های کوچکی در می آورند. آن گاه آن ها را در یک نخ قرار می دهند تا خشک شوند. سپس هریک از این گلوله ها را در غذا می اندازند تا طعم خوبی به آن بدهند. نوعی دیگر از اوجیزک، اوجیزک تخم مرغ نام دارد. برای تهیه ی این نوع اوجیزک در چند دقیقه ی پایانی به آن تخم مرغ اضافه می کنند.

آبگوشت زابلی

 این غذای خوشمزه از بهترین غذاهای سیستان و بلوچستان که در دورهمی های خانوادگی جایگاه ویژه ای بر روی سفره ها دارد که معمولا به همراه نان سنگک و دوغ سرو می گردد. برای تهیه آبگوشت زابلی نیز از همان مواد اولیه ی آبگوشت ایرانی استفاده می کنند. تنها تفاوت این آبگوشت در نوع ادویه ی بکار رفته در آن می باشد. این ادویه همان ادویه ی معروف سیستانی است که به آن آچار می گویند. همان طور که قبلا گفته شد آچار در بسیاری از غذاهای محلی سیستان و بلوچستان به عنوان طعم دهنده مصرف می گردد.

چنگال

خرما یکی از تولیدات استان سیستان و بلوچستان می باشد، از این رو نقش بسزایی در تهیه ی غذاهای سیستان و بلوچستان دارد. چنگال یکی از انواع غذاهای محلی این استان است که از آرد، خرما و روغن حیوانی تهیه می گردد. برای تهیه ی این غذا، ابتدا آرد و آب را به صورت خمیری در آورده و آن را در یک ماهیتابه پخش می کنند. پس از نیم پز شدن، هسته های خرما را در آورده و خرماها را درون ظرفی می ریزند. نان را خرد کرده و با خرما ورز می دهند. پس از این که ترکیب خوب مخلوط شد، پیاز خرد شده را در روغن کمی سرخ کرده و به ترکیب اضافه می کنند. چنگال معمولا به عنوان شیرینی در ماه مبارک رمضان بر روی سفره افطار سیستانی ها دیده می شود. علاوه بر این مردم این منطقه چنگال را به همراه دوغ برای مهمانان خود سرو می کنند.

تنورچه

تنورچه یا ترونچه، یکی از خوشمزه ترین غذاهای محلی سیستان و بلوچستان است که همان طور که از نامش پیداست در تنور پخته می شود. این کباب می تواند بهترین انتخاب برای خوردن غذاهای محلی این خطه باشد. تنورچه به دو روش تهیه می شود و معمولا به همراه پلو سرو می گردد. در روش اول گوسفند را به صورت درسته کباب می کنند. یعنی ابتدا شکم گوسفند را خالی کرده و آن را می دوزند. سپس در تنور پر از ذغال های گداخته قرار می دهند و در تنور را با کاهگل می پوشانند. در روش دوم گوشت گوسفند را تکه تکه کرده و به سیخ می کشند و در تنور قرار می دهند و به مدت 45 دقیقه تا یک ساعت صبر می کنند تا تکه های گوشت بپزد.

دوغ پا

دوغ پا نام یکی از انواع خورشت های سنتی و بهترین غذاهای سیستان و بلوچستان است که آن را مربوط به شهر زاهدان می دانند.  همان طور که از نام این غذا پیداست، در طبخ این خورشت از دوغ استفاده می شود. گوشت گوساله، لپه و دوغ محلی مواد اصلی تشکیل دهنده ی این غذا هستند. از این رو دوغ پا از جمله غذاهای مقوی این منطقه محسوب می گردد. برای تهیه ی دوغ پا، ابتدا پیاز را در روغن سرخ کرده و نمک، فلفل سیاه و زردچوبه را به آن اضافه می کنند. سپس گوشت تکه شده و لپه را نیز می افزایند. پس از این که کمی تفت داده شد، به جای آب دوغ را اضافه کرده و اجازه می دهند تا بپزد. این غذا به همراه برنج کته سرو می شود.

دوغ برک

با توجه به این که در استان سیستان و بلوچستان دامپروری بسیار رواج دارد، محصولات لبنی و دوغ یکی از تولیدات اساسی آن ها محسوب می گردد. از این رو در فرهنگ غذایی این استان جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است و در بسیاری از بهترین غذاهای سیستان و بلوچستان آنان مورد استفاده واقع می شود. دوغ برک، که در برخی از مناطق سیستان به آن درزنک (darzanak) نیز گفته می شود، یکی از انواع غذاهایی است که ترکیب اصلی آن را دوغ تشکیل می دهد. آرد، زردچوبه، روغن، نمک و فلفل از جمله دیگر مواد موجود در این غذا هستند. پیشنهاد می کنیم این غذا را حتما امتحان نمایید.

املت سوزی

املت سوزی از سبزی سوزی در تهیه ی آن استفاده می شود. سوزی، سیب زمینی، پیاز، سیر، تخم مرغ، روغن، نمک و فلفل موادی هستند که در این غذا مورد استفاده قرار می گیرند. البته می توان به جای سوزی از اسفناج نیز در این غذا استفاده نمود.

تباهگ

تباهگ یکی از اصیل ترین و خوشمزه ترین غذاهای سیستانی است که حتما باید در سفر خود به این استان طعم این غذا را بچشید. این غذا با برنج و گوشت خشک شده تهیه شده و طعم فوق العاده ای دارد. از این رو طرفداران زیادی را در بین مردم سیستان به خود اختصاص داده است.با توجه به این که در زمان قدیم یخچال وجود نداشت، مردم برای جلوگیری از فاسد شدن مواد غذایی معمولا آن ها را خشک می کردند و برای این کار نیز از روش های مختلفی استفاده می نمودند. مردم مکران برای این کار گوشت خود را به پودر انار و نمک آغشته کرده و بر روی یک طناب در زیر نور خورشید قرار می دادند. برای جلوگیری از گرد و خاک نیز پارچه های مخصوصی را بر روی آن می انداختند. پس از چند روز گوشت خشک میشد و می توانستند از آن استفاده نمایند. به همین دلیل این غذا را بیشتر به مردم مکران نسبت داده اند اما در شهرهای دیگر سیستان مانند فنوج، قصرقند، لاشار، نیک شهر و سرباز نیز تباهگ طبخ می گردد. برای تهیه ابتدا گوشت را به همراه مقداری نمک در آب می جوشانند. این کار باید به مدت 30 دقیقه انجام گیرد. پس از آن، از آب گوشت برای پخت برنج استفاده می کنند. از این رو برنجی خوش طعم به دست می آید که بسیار خوشمزه نیز می باشد.

لنجو یا ماهی آب پز

غذاهای دریایی نیز از جمله غذاهایی هستند که در فرهنگ غذایی مردم سیستان می توان آن ها را مشاهده کرد. در تهیه ی این غذا از گوشت ماهی استفاده شده و به دو روش نیز طبخ می گردد. لنجو با آب که به آن ماهی دیگی و لنجو با دوغ که به آن ماهی دوغی نیز می گویند. برای تهیه ماهی دوغی از دوغ محلی استفاده می شود. پیاز، روغن، نمک، فلفل، زردچوبه و آچار سیستانی از جمله مواد دیگری هستند که برای تهیه ی این غذا مورد استفاده قرار می گیرند.