نارین قلعه ؛ اقدیمی ترین بنای تاریخی ایران

میبد نام یکی از شهرهای استان یزد است و از نظر قدمت و تاریخچه ای که با خود به یدک می کشد، یکی از قدیمی ترین شهرهای کل دنیا می باشد. این شهر دارای بنایی است به نام نارین قلعه که البته به آن نارنج قلعه نیز گفته می شود. طبق آنچه از نیاکان ما به ارث رسیده است باید پذیرفت که نارین قلعه یا نارنج قلعه قدیمی ترین بنای تاریخی میبد و کهن ترین جاذبه گردشگری و دیدنی دنیا می باشد که شاید حتی قدمت آن از قدمت شهر میبد که مربوط می شود به 7 هزار سال پیش هم بیشتر باشد! نارین قلعه یا نارنج قلعه هراندازه که قدمت داشته باشد، مهم این است که تا کنون هیچ کشوری نتوانسته است جاذبه ای را مثال بزند که از آن قدیمی تر باشد و از این رو، این قلعه ایرانی پرچم دار موجود در این زمینه می باشد؛ نارین قلعه، از مهمترین آثار تاریخی میبد مربوط است به عصر حکومت اشکانیان و صد البته پیش از ظهور اسلام. این بنای تاریخی میبد بستر حوادث مختلفی در طول تاریخ بوده است و باید گفت محل پیروزی لشکریان آل مظفر بر چوپانیان در محرم سال 744 در همین نقطه مکانی حادث شده است. در دوران مظفریان تغییر و تحولات زیادی در این بنای باستانی بوجود آمده که البته سهم زیادی از این تغییرات را مرمت و بازسازی این بنا تشکیل می دهد. در گذشته دورتادور نارین قلعه پر بود از خندق و نقب هایی که حتی طول آنان به یک فرسنگ نیز امتداد پیدا می کرد. ناگفته نماند که نارین قلعه  یا نارنج قلعه از 7 طبقه و مساحتی در حدود 3 هکتار برخوردار است و از برج و باروهای زیادی هم در ساخت آن استفاده شده است. موقعیت مکانی این دژ جذاب به گونه کاملا استراتژیکی می باشد زیرا که در بالای تپه و مشرف به کل سطح شهر میبد واقع شده است.

کمی بیشتر با نارین قلعه

نارین قلعه  یا نارنج قلعه در پایین ترین سطح از حصار دفاعی خود دارای 5 متر ضخامت و در برخی از قسمت های همین حصار نیز دارای 20 متر ضخامت می باشد! در این بنای تاریخی میبد شما می توانید 4 برج بلند به شکل دایره ای شکل را مشاهده نمایید که البته در حال حاضر تنها قسمت های میانی این بنا برا شما قابل رویت می باشد و فقط آثاری از برج و باروهای روستای کوچک یا کوشک در آن قرار گرفته است. لازم به ذکر است روستای کوشک یا همان کوچک از نظر مکانی نزدیک ترین روستای موجود به این بنای تاریخی میبد بوده و سهم زیادی از آن قنات ها و باغ ها و همچنین آسیاب در بر گرفته است. یکی دیگر از جاذبه های این روستا وجود خانه ها، بادگیرها و کوچه های سابات دار می باشد که در دنیا نظیر ندارد و سبب افزایش جذابیت بصری این روستای بسیار زیبا نیز شده است. نارنج قلعه طبق آنچه محققان و باستان شناسان تصور می کنند باید دارای اتاق های متعددی با محیط های بسیار کوچک و البته معماری تو در تو باشد که بخشی از این اتاقک ها را شما می توانید در داخل این دژ باستانی ملاحظه نمایید اما بخش زیادی از این اتاق ها که در طبقه پایین این قلعه واقع شده است، به دلیل ریزش راه پله ها و همچنین فرسودگی طبقات پایین دست آن، دیگر قابل رویت نیست و باید گفت هنوز کشف نشده باقی مانده است! نفرات زیادی در خصوص این جاذبه قدمتی نظر داده اند و بسیاری معتقد هستند که نارین در اصل همان دژ سفیدی است که فردوسی در شاهنامه خود از آن یاد کرده است.

تاریخ نارین قلعه

در خصوص گذشته نارین قلعه حرف های بسیاری را در کتاب ها و نوشته های تاریخی پیرامون این بنا می توانید بدست آورید؛ مثلا شایعه ای مبنی بر ساخت این بنا در زمان کیومرث و همچنین وجود اولین انسان هایی که از طریق آب و دریا خودشان را به این قلعه رسانده اند، همیشه در خصوص آن مطرح شده است و نمی شود نه قاطعانه آن را تکذیب کرد و نه عاقلانه آن را قبول. هر کسی که به میبد سفر کند و با نارین قلعه مواجه شود بی تردید با فضاهای گودالی شکل که آن ها را خندق می نامند در مساحت کناری این قلعه رو به رو خواهد شد که این نشان از موقعیت نظامی و ارتشی این قلعه در طول تاریخ می باشد. از قلم نیفتد که برخی نیز اعتقاد شدیدی بر این دارند که این دژ باستانی ساخته دسته مهبد، فرمانده بزرگ ساسانیان و از نامداران قباد و انوشیروان بوده است. به هر حال، در حوالی این قلعه قدمتی شهر میبد، سفال های طرح دار و باستانی که از دوران عیلامی ها که مربوط می شوند به 4 هزار سال پیش موجود می باشد و شاید به خاطر همین تناسب زمانی باشد که ساختار بنایی نارین قلعه شباهت فوق العاده زیادی به عبادتگاه های عیلامی ها در گذشته این مرز و بوم پیدا کرده است! نارین قلعه از جمله بناهای پرکابرد در برهه ای زمانی مختلفی از تاریخ بوده است. در اغلب بخش های تاریخی ایران از این دژ باستانی به عنوان یک مقر حکومتی و یا یک دژ کاملا نظامی استفاده شده است. دوران شکوه و عظمت و در اصل اقتدار بی چون و چرای این قلعه مربوط می شود به عصر حکومت ساسانیان و پی از آن ها نیز در دوران سلطنت خاندان مظفر بر این مُلک را می توان از دوره های طلایی نارین قلعه پیش از ظهور اسلام تلقی نمود. در پایان باید این نکته را نیز افزود که شاید وجود این بنای باستانی و دیدنی سبب آبادانی کل استان یزد در تمام این سال ها شده است. نارین قلعه همانطور که گفته شد شاهد حوادث مهم زیادی در طول زمان بوده است و جنگ های بسیاری در حوالی و یا حتی خود همین مکانی که در آن واقع شده است، به وقوع پیوسته است. آنطور که مشخص است از این قلعه در طول تاریخ استفاده های نظامی و حکومتی متعددی شده است و اما به تازگی برخی از کارشناسان تاریخی و باستان شناسان مطرح نظریه ای را از خود صادر کرده اند که شانس عبادتگاه بودن این بنا را در دوران های مختلف سلطنتی افزایش می دهد و به ان قوت می بخشد!