تعدادشان حدودا به 50 نفر می‌رسد. صبح زود گروه به گروه کنار هم جمع شده‌اند. به نظر می‌رسد اتفاق مهمی باشد، به آنها نزدیک می‌شوم و از زمزمه‌های‌شان می‌فهمم که برای آزمون گواهینامه رانندگی آمده‌اند و بیشترشان دنبال راه‌هایی هستند تا بتوانند راحت‌تر گواهینامه رانندگی بگیرند.
یک نفر رشوه دادن به ممتحن را پیشنهاد می‌کند و دیگری می‌گوید: «نه، ریسک بالایی دارد اگر می‌خواهی پول بدهی باید سیبیل مدیر آموزشگاه را چرب کنی، اینها همه‌شان دست‌شان در یک کاسه‌ست.»
پسری که در گوشه ایستاده بود و با چشمانش دور تا محل آزمون را بررسی می‌کند، نفس عمیقی می‌کشد و می‌گوید: «برای این حرف‌ها دیر شده، من یک افسر می‌شناختم که دو میلیون می‌گرفت امتحان اول قبولت می‌کرد و راحت گواهینامه رانندگی می‌گرفتی. منتها الان دیگه بازنشسته شده و کار نمی‌کنه.» بقیه دوستانش جواب می‌دهند: «ااااا چقدر حیف!»
چند دختر کنار مادران‌شان ایستاده‌اند، ریز ریز حرف می‌زدند و می‌خندیدند. مادر یکی‌شان تسبیح به دست گرفته، زیر لب کلماتی زمزمه می‌کند و رو به دخترش فوت می‌کند.
دیگری با خنده می‌گوید: «حاج خانم به من هم فوت کن، بلکه من هم بالاخر قبول شم این گواهینامه رانندگی رو بگیرم. یا حداقل راهی پیدا کنم که راحت‌تر گواهینامه بگیرم.» جوابی که می‌شنود بیشتر شبیه به طعنه است: «براش دعا می‌خونم که آرامشش بیشتر بشه اگر درست یاد می‌گرفتی الان دنبال راه میانبر نبودی.»
یکی از دختران که برای بار دوم امتحان شهری می‌دهد مدعی‌ست که بار اول هیچ اشتباهی نداشته و افسر بخاطر سریع نبودنش او را رد کرده است. معتقد است که سختگیری برای آزمون بیش از اندازه است، او هم به دنبال راهی‌ست تا راحت‌تر گواهینامه رانندگی بگیرد.
دوستش آرامش بیشتری دارد: «اول برو امتحان بده ببین چی به چیه بعد دنبال یک راه میانبر باش، نهایتا هم رد بشی، چه اتفاقی می‌افته؟ هیچی؟ دوباره امتحان می‌دهی.»
افسر از ماشین پیاده می‌شود تا اسم گروه دیگری را بخواند. پسرک رو به افسر می‌گوید: «حالا چیزی نبود که من رو رد کردین، هول شدم.» افسر نگاه معنا داری می‌کند: «به جای اینکه ترمز کنی؛ گاز دادی. اگر موتوری جلوت بود چه اتفاقی می‌افتاد؟ کاش میشد برات بنویسم همه آموزش‌ها از اول.»
چند نفر بعدی سوار می‌شوند، همهمه کمتر می‌شود و باز هم زمزمه‌ها اوج می‌گیرد. استرس در بعضی از آنها آنقدر زیاد است که من هم مضطرب می‌شوم و کم کم از آنها دور می‌شوم. اما واقعا چه راهی وجود دارد که راحت‌تر گواهینامه بگیریم و زمان امتحان استرس کمتری داشته باشیم؟
رشوه دادن، بی‌خیال بودن شاید هم تمرین بیشتر. قطعا کسانیکه در این زمینه تجربه بیشتری دارند، راه‌های بهتری را پیشنهاد می‌کنند.
آموزش مستمر و مداوم
«علی اصغر مالدار » مدیر آموزشگاه رانندگی دولت اول از همه حضور در کلاس‌ها و دقت به تاکیدات استاد را مهم و تاثیر گذار می‌داند. مالدار در گفتگو با دیجیاتو به تجربیات چند ساله‌اش اشاره می‌کند:
« کسانیکه مداوم و پشت هم کلاس‌ها را برگزار می‌کنند و امتحان می‌دهند، سریع‌تر گواهینامنه رانندگی می‌گیرند. من همیشه در جلسات توجیهی به هنرجویان می‌گویم که پیگیر کلاس‌ها باشند و در کارشان وقفه نیندازند. استمرار در کلاس‌های عملی بسیار مهم است.»
او هنرجویانی را مثال می‌زند که از ابتدا تا زمانیکه امتحان می‌دهند، نهایتا یک ماه و نیم زمان می‌گذارند. برعکس هنرجویانی هم هستند که در وسط راه، بی‌خیال می‌شوند تا پرونده‌شان باطل شود.
طبق آماری که مالدار به دیجیاتو اعلام می‌کند، حدود 20 درصد از شرکت کنندگان آزمون شهری در اولین آزمون خود قبول می‌شوند. مالدار آشنا نبودن هنرجویان با جو امتحان، نحوه امتحان گرفتن افسر و موارد امتحانی را باعث استرس و رد شدن در امتحان می‌داند. البته چنانکه او تاکید می‌کند برخلاف تصور عموم، خانم‌های زیادی هستند که مرتبه اول در آزمون آئین نامه و شهری قبول می‌شوند. مالدار ادامه می‌دهد:
«در آزمون آئین نامه حدودا 70 تا 80 درصد افراد در اولین آزمون قبول می‌شوند. چون بیشتر مراجعان، دانشجو هستند و سطح سواد آنها بالاست. به همین دلیل در تابستان که تعداد هنرجویان دانشجو بیشتر است، میزان قبولی هم بیشتر می‌شود.»
علائم رانندگی را جدی بگیرید
آزمون دهندگان اگر بدانند اشتباهات رایج که موجب مردودی می‌شود چیست، حتما دقت بیشتری بر این نکات خواهند کرد. مدیر آموزشگاه دولت توضیح می‌دهد:
«در آزمون شهری نادیده گرفتن علائم رانندگی سهم 90 درصدی در مردود شدن افراد دارد؛ این مواردی در آزمون جزو اشتباهات خطرناک محسوب می‌شوند. برای مثال روبروی پارکینگ پارک کردن، سر تقاطع دور زدن؛ اینها همان مواردی هستند که در سطح شهر آنها را می‌بینیم. البته استرس عاملی‌ست که موجب می‌شود، فرد آزمون دهنده آئین نامه را نادیده بگیرد.»
طبق قانون راهنمایی و رانندگی افراد قبل از آزمون گواهینامه رانندگی باید 12 جلسه تمرین شهری داشته باشند. منتها این تعداد برای خیلی از افراد زیاد است و برای بسیاری کم است. مالدار می‌گوید که راهنمایی و رانندگی برای کلاس‌ها محدودیت گذاشته و اگر کسی بخواهد بیشتر از 12 جلسه آزمون شهری بگذراند، می‌تواند حداکثر تا 4 جلسه کلاس داشته باشد. ما تمامی تلاش خود را می‌کنیم تا فرد با آمادگی کامل در امتحان حضور پیدا کند. از نظر او قانون اشتباه دیگری هم وجود دارد که بر افزایش مهارت هنرجویان تاثیر می‌گذارد:
«افراد تنها تا 4 بار بعد رد شدن در امتحان ملزم هستند یک جلسه تمرینی داشته باشند. افسر هم معمولا بیشتر از یک جلسه نمی‌نویسد منتها این جلسات پشت سر هم نیست و تاثیر چندانی در بهبود مهارت و یادگیری فرد ندارد. افراد بسیاری هستند که تا قبل از امتحان 16 جلسه آموزش دیده‌اند و بعد از 4 بار مردودی، 4 جلسه کلاس آموزشی گذرانده‌اند اما هنوز رانندگی را بلد نیستند و نیاز به آموزش‌های بیشتری دارند.»
استمرار در آموزش مهمترین عامل برای دریافت راحت‌تر گواهینامه رانندگی‌ست، یعنی شروع دوره تا پایان آن طولانی نشود. موضوعی که راهنمایی و رانندگی هم بر آن تاکید دارد. مدیر آموزشگاه دولت استفاده از محصولات کمک آموزش را برای قبولی در امتحان موثر نمی‌داند: «یکی از هنرجویان تستی به من نشان داد که تست و جواب آن هر دو اشتباه بود. این موارد بسیار زیاد است و نتیجه‌ای جز گمراه کردن افراد ندارد.»
مالدار به نکات کلیدی اشاره می‌کند. اما به نظر می‌رسد موارد دیگری هم وجود دارند که کمک می‌کند فرد راحت‌تر گواهینامه بگیرد به همین دلیل سراغ یکی دیگر از آموزشگاه‌های رانندگی می‌روم که سابقه زیادی در این زمینه دارد.
آرامش خود را حفظ کنید
«سید داوود محمدی» موسس آموزشگاه محمدی، حفظ آرامش در زمان امتحان را مقدم بر هر چیز می‌داند، چون در صورت وجود آرامش دانسته‌ها به ذهن می‌رسد و در رفتارهای آزمون دهنده تاثیر مثبت می‌گذارد. محمدی به دیجیاتو می‌گوید:
«آرامش فرد بستگی به رفتار افسر ممتحن دارد، به همین دلیل همیشه از افسران می‌خواهیم که رفتار دوستانه‌ای از خود نشان دهند. عدم تسلط به اعصاب و نداشتن عکس‌العمل مناسب موجب مردود شدن فرد می‌شود. اضطراب باعث می‌شود تا حدود 40 درصد از دانسته‌ها، فراموش شود.»
محمدی همیشه به آزمون دهندگان می‌گوید که تصور کنند در آزمون قبول نمی‌شوند، چون بعد از آن هیچ اتفاقی نمی‌افتد به اصطلاح خودمانی خودش: «دنیا که به آخر نمی‌رسد.» بعد از آن یک جلسه آموزش را تکرار می‌کنند و دوباره امتحان می‌دهند. استرس در این مورد فقط تاثیر منفی دارد.
آموزش‌های به اندازه
تمرکز در زمان یادگیری، دانشجو را زودتر آماده می‌کند. موسس آموزشگاه محمدی به رعایت قوانین اصلی برای دریافت گواهینامه اشاره می‌کند، اما از نظر او زمان بیشتری برای یادگیری رانندگی نیاز است:
«هر هنرجو به ازاء هر سال سن خود، باید دو ساعت آموزش ببیند. 12 جلسه آموزش برای کسانیکه دنده 1 تا 3 و دنده عقب را بلدند، کافیست، نه برای کسانیکه بار اول است پشت فرمان می‌نشینند. متاسفانه مردم از آموزش فرار می‌کنند، چون تصور می‌کنند آموزشگاه‌ها می‌خواد درآمدزایی کنند. به همین دلیل به توصیه‌های ما اعتماد نداشته و اصرار می‌کنند بعد از 12 جلسه آنها را تائید کنند. درحالیکه باید خودشان دلسوز خود و کسب مهارت رانندگی‌شان باشند.»
بنابراین هنرجویان باید آموزش تا جایی ادامه دهند که به مهارت کافی برسند. هر زمان که مربی در رانندگی به فرد کمک نکرد، آن زمان او برای آزمون آماده است. به گفته محمدی: «در آلمان 40 جلسه و در دبی 30 جلسه آموزش رانندگی اجباری است. در سوئد هم افراد برای دریافت گواهینامه باید 6 ماه در مدرسه آموزش رانندگی بمانند تا راندن در آب و هوای مختلف را بیاموزند.»
محمدی با نظر برخی هنرجویان که معتقدند، بعضی افسران، آزمون دهنده را در جلسه اول رد می‌کنند، موافق است و این موضوع را مشکلی بزرگ برای آموزشگاه‌ها می‌داند. او درباره آمار قبولی‌های آموزشگاه عنوان می‌کند:
«حدود 5 تا 10 درصد افراد دفعه اول در آزمون شهری قبول می‌شوند. 50 درصد بار دوم و مابقی دفعات سوم و چهار قبول می‌شوند. همچنین در آزمون آئین نامه، بیشتر از 60 درصد هنرجویان در امتحان اول مردود می‌شوند، 39 درصد بار دوم و باقی آنها در دفعات بعدی قبول می‌شوند.»
تاکید بر حفظ آرامش و گذراندن ساعات آموزشی کافی تا زمانیکه هنرجو به مهارت لازم برای رانندگی برسد، راهکارهایی بود که موسس آموزشگاه محمدی عنوان کرد تا دریافت گواهینامه رانندگی راحت‌تر شود.
آموزش رانندگی شوخی نیست
با این حال «احمدرضا مختاری» مدیر آموزشگاه سعدی نگاه دیگری به موضوع دارد و دستیابی به راه‌هایی برای دریافت راحت‌تر گواهینامه را ملزم به تغییرات عمیق‌تر در هنرجو و البته سیستم آموزشی و آزمونی می‌داند. مختاری در گفتگو با دیجیاتو از جدی نگرفتن آموزش‌ها توسط هنرجویان گلایه می‌کند:
«هنرجویان به آموزش‌ها رانندگی اهمیت نمی‌دهند و آن را یک مهارت اکتسابی نمی‌دانند، بسیاری از آنها مدعی‌ند که مادرزاد راننده هستند و آموزش برای‌شان حکم تفریح را دارد. با اینکه کم توجهی به این موضوع ممکن است به بهای از دست رفتن جان آنها تمام شود»
مختاری دو مورد را در مردودی آزمون موثر می‌داند. اول اینکه برخی از افسران روی خوش نشان نمی‌دهند و دوم کم کاری خود آزمون دهندگان:
«خود آزمون دهندگان به امتحان اهمیت نداده و با آمادگی کامل سر جلسه حاضر نمی‌شوند، چون فکر می‌کنند افسر بار اول همه را رد می‌کند. درصورتیکه این تفکر اشتباه است. بسیاری از هنرجویان اصلا آمادگی حضور در امتحان را ندارند و به مقررات راهنمایی و رانندگی و کنترل خودرو هیچ تسلطی ندارند»
به آئین نامه راهنمایی و رانندگی اهمیت داده نمی‌شود، چه قبل از دریافت گواهینامه رانندگی و هنگام آزمون، چه بعد از آن در خیابان‌های شهر و حتی توسط عابران پیاده که نمونه‌های زیادی از عدم رعایت قوانین در آنها دیده می‌شود. به عقیده مختاری رانندگی در شهر قائم بر بی‌نظمی‌ست، نه نظم و این حاصل نادیده گرفتن آموزش‌ها و قوانین است.
برای افزایش مهارت خسیس نباشید
تجربه به مختاری ثابت کرده که مشتریان می‌خواهند کلاس‌ها را با حداقل هزینه تمام کنند:
«متقاضیان می‌خواهند که کمتر تمرین و هزینه کنند. اما این آموزش‌ها عملی‌ست و آموزش بیشتر برای آنها بهتر است. به همین خاطر هم مربی تنها روی نکات و سوالات امتحانی تاکید می‌کند و آنها را انجام می‌دهند تا فرد برای آزمون آماده شود اما در واقع هیچ مهارتی ندارد. 40 درصد مشتریان ما گواهینامه دارند ولی بعد از دریافت گواهینامه به صورت خودجوش اقدام به آموزش می‌کنند تا مهارت کسب کنند.»
تهران از جمله شهرهای شلوغی‌ست که رانندگی در آن نیاز به مهارت و دقت زیادی دارد. از نظر مختاری برای راندن در تهران باید بیشتر از 30 جلسه آموزش دید اما اعمال نظرهای بی‌مورد راهنمایی و رانندگی باعث می‌شود که کار به خوبی انجام نشود. برای مثال طبق مقررات راهنمایی و رانندگی، مربی در جلسه هشتم حتما باید پارک دوبل را آموزش داده باشد، درصورتیکه بسیاری از هنرجویان این آمادگی را ندارند. راهنمایی و رانندگی باید نیاز جامعه را در نظر بگیرد.
ضمن آنکه برخی هنرجویان هم به طور مرتب در کلاس‌های خود حضور ندارند. مشکل دیگر ما پرداخت هزینه به مربیان است که بسیار کم است، برای همین نمی‌توانیم از مربیان خوب استفاده کنیم. مجموع این عوامل موجب بی‌توجهی به آموزش رانندگی و رفتارهای غیر منطقی رانندگان در خیابان‌ها می‌شود.
20 درصد از هنرجویان آموزشگاه سعدی در اولین آزمون شهری و 45 درصد در اولین آزمون آئین نامه قبول می‌شوند. با این حال مختاری عقیده دارد که باید مبنای امتحانات عوض شود و نظارت و کنترل بر عملکرد مربی و افسر صورت گیرد: «تا زماینکه امتحان توسط یک فرد برگزار می‌شود نمی‌توان در مورد نتیجه آزمون نظر داد چرا که هر کدام از افسران نظر خاصی دارند و برای هرکدام از آنها موردی قابل توجه و تاکید است که برای دیگری نیست. به همین دلیل داوطلبان باید با آمادگی و تسلط کامل در آزمون‌های گواهینامه رانندگی شرکت کنند.»
تجربیات مدیران آموزشگاه‌ها راهکار خوبی برای دریافت راحت‌تر گواهینامه رانندگی است. همه آنها به حفظ آرامش در زمان امتحان، استمرار در آموزش بدون وقفه و جدی گرفتن مهارت رانندگی تاکید دارند. آنها معتقدند که دستیابی به مهارت رانندگی مقدم بر دریافت گواهینامه است. نظراتی که تقریبا بر خلاف نظر آزمون دهندگان صبح بود.
هنگامی که افسر پسر جوانی را بخاطر پارک در محل پارک ممنوع رد کرده بود، دوستش گفت: «این شگردشونه همه افسرا بار اول کاری می‌کنند که رد بشی.» درحالیکه دیگری خلاف این نظر را داشت: «خوب زیر تابلو پارک ممنوع، پارک کرده. الان تقصیر افسر بوده که این تابلو رو ندیده؟»
نظر شما چیست؟ آیا موافقید که افراد باید قبل از دریافت گواهینامه رانندگی به مهارت کافی برسند تا بتوانند راحت‌تر گواهینامه دریافت کنند؟ یا دلایل دیگری دارید و داشتن مهارت را در دریافت گواهینامه موثر نمی‌دانید؟ به نظر شما چه راهکارهایی وجود دارند که دریافت گواهینامه رانندگی را راحت‌تر می‌کند؟
