با دکتر بازی بچه‌ها چه طور رفتار کنیم؟

 حتما تا به حال پیش آمده که فرزند خود را در حال خاله‌بازی یا مامان‌بازی با کودکان دیگر ببینید، اما گاهی این خاله‌بازی تبدیل به دکتربازی در بین بچه‌ها می‌شود. یعنی یکی از بچه‌ها که علاقه‌مند به نازکردن و دیده‌شدن است، در بین بازی بیمار شده و کودک دیگر که همبازی اوست، نقش دکتر را برعهده گرفته و تنها نسخه‌ای که برای بیمار خود می‌پیچد، آمپول‌زدن است و هر دو نیز از این بازی لذت می‌برند؛ با این حال هر دو کودک می‌دانند که کاری که در حال انجام دادن آن هستند، اشتباه است و برای همین نباید چیزی به والدین بگویند. خیلی از والدین با دیدن این صحنه‌ها برآشفته‌شده و رفتار نادرستی از آن‌ها سر می‌زند.

دکتربازی در بچه‌ها نوعی کنجکاوی جنسی است
وقتی بچه‌ها بزرگ می‌شوند، نسبت به اعضای خصوصی بدن خود و جنس مخالف به طور طبیعی کنجکاوی می‌کنند و در بازی‌های عادی خود، از فرصت استفاده می‌کنند و از نظر جسمی به بچه‌های جنس موافق یا مخالف خود نزدیک می‌شوند تا شکل بدن آن‌ها را کشف کنند. بچه‌ها از سر کنجکاوی بازی‌های جنسی می‌کنند و این امر طبیعی است. نمونه‌‌ای از این کنجکاوی جنسی، دکتربازی است. بچه‌های سن پیش‌دبستانی عاشق دکتربازی هستند و گاهی حین دکتربازی می‌خواهند همدیگر را معاینه کنند و یا به هم آمپول بزنند. در این گیرودار گاهی اعضای بدن همدیگر را می‌بینند. این‌جور رفتارها با قصد و غرض جنسی صورت نمی‌گیرد و یا به روابط جنسی منجر نمی‌شود. کنجکاوی جنسی کودک از چهار، پنج سالگی شروع می‌شود و این یکی از مراحل طبیعی تکامل جنسی اوست که اگر به درستی پاسخ نگیرد، کنجکاوی جنسی او بیشتر می‌شود. گرچه بلوغ جنسی در سنین بالاتر از دبستان اتفاق می‌افتد، اما تمایلات جنسی و سؤالات پیرامون آن تنها مختص به دوره‌ی بلوغ نیست، بلکه مدت‌ها پیش از آن به صورت احساسی ویژه در کودک پدید می‌آید. بسیاری از عادت‌های نامناسب کودکان از جمله دکتربازی که از نگاه پدر و مادر مخفی می‌ماند، در این دوره شکل می‌گیرد.

چه کار کنیم؟
اگر کودکمان را در حین دکتر بازی دیدیم چه کنیم؟

1-عصبانی نمی‌شویم و با فرزندمان دعوا نمی‌کنیم
بسیاری از والدین نسبت به این‌جور رفتارها واکنش بسیار شدیدی نشان می‌دهند. یادتان باشد در این‌جور مواقع، دعوا و سرزنش بسیار شدید اصلا راه‌حل مناسبی نیست. کودکان در این سن در دوره‌ی خاموشی جنسی به سر می‌برند و رفتار و بازی‌هایشان با نگاه جنسی (آن‌گونه که تصور بزرگسالان است‌) نبوده، بلکه به دلیل آشنا شدن کودک با بدن، شناخت تفاوت‌های جنسیتی و از روی کنجکاوی است.

2- ناراحتی خود را نشان می‌‌دهیم و سکوت نمی‌کنیم
گروهی از والدین ممکن است به دلیل شرم از ورود به این مقوله، اطلاع ‌نداشتن از روش‌های آموزش و تربیت جنسی، یادگیری‌ها و اطلاعات قبلی در زمینه‌ی تابو بودن و صحبت‌نکردن درباره‌ی مسائل جنسی عکس‌العملی نشان ندهند. سکوت‌کردن در این زمینه واکنش مناسبی نیست، چون باعث می‌شود کودکان نسبت به رفتار نامناسب خود آگاهی پیدا نکنند و به آن ادامه دهند.

3- خود والدین به موقع مداخله کنند
در صورت دیدن دکتربازی در بچه‌ها، فورا نزد بچه‌ها رفته و از آن‌ها بخواهیم که مثلا آمپول را به دستشان بزنند و یا دندان‌های همدیگر را معاینه کنند. خلاصه به نحوی سعی کنیم موضوع بازی بچه‌ها را عوض کرده و ماجرا را خاتمه دهیم.

4- در فرصت مناسب با فرزندمان صحبت می‌کنیم
سر فرصت مناسب با فرزندتان صحبت کنید و محدوده‌ بازی با کودکان دیگر را برایش مشخص کنید و به او بگویید که می‌دانید او نقش دکتر و یا بیمار را بازی می‌کرده و فقط بازی بوده، اما او دیگر بزرگ شده و نباید عضو خصوصی خود را در معرض دید دیگران قرار دهد. به او توضیح دهید که عضو خصوصی هر کس، مخصوص خود اوست و دیگر این کار را تکرار نکند و اگر کسی، دفعه‌ی دیگر این کار را با او کرد، شما از دست او ناراحت نمی‌شوید، فقط سریعا به شما خبر دهد و هر نوع رفتار نامناسب و ناراحت‌کننده‌ای را بدون ترس و نگرانی به شما بگوید.

5- سعی نمی‌کنیم همیشه مراقب فرزندمان باشیم تا دیگر چنین اتفاقی نیفتد
بسیاری از والدین بعد از دیدن چنین مواردی از سوی کودک خود روش تربیتی نظارت سختگیرانه را انتخاب می‌کنند و گمان می‌کنند از طریق نظارت مستمر می‌توانند رفتارها و شرایط فرزندشان را کنترل کنند و به جای روش آموزش تربیت جنسی، روش کنترل را انتخاب می‌کنند، در صورتی که سختگیری بیشتر والدین در این مورد و آموزش ندادن مناسب باعث می‌شود کنجکاوی کودکان در زمینه‌ی مسائل جنسی بدون جواب باقی بماند.

راهکارهایی در زمینه‌ی تربیت جنسی کودک
آموزش مسائل جنسی به کودکان و پاسخ به پرسش‌های آنان، مطلبی است که اکثر پدر و مادرها حتی دوست ندارند راجع به آن فکر کنند و همیشه از پاسخ‌دادن به آن‌ها طفره می‌روند، اما باید بدانید این مسئله نیز نیاز به آموزش دارد. نکات زیر می‌تواند در پاسخ به بعضی از مسائل در زمینه‌ی مسائل جنسی کودکان کمک‌کننده باشد:

– به فراخور سن و سال و بلوغ جسمی و فکری فرزندتان، با او در زمینه‌ی مسائل جنسی صحبت کنید و آموزش‌های اساسی و اولیه مانند نظافت، خصوصی‌بودن عضو بدن خود و… را به او بدهید، خلاصه این‌که تربیت جنسی او را نادیده نگیرید.

 – برای بچه‌ها در خانه حد و مرز تعیین کنید، مثلا بگویید بدن شما خصوصی است و نباید در خانه کس دیگری لباست را دربیاورد.

-اگر دیدید که فرزندتان باز هم به کنجکاوی‌های جنسی خود ادامه می‌دهد، شاید نشانه‌ی این باشد که کنجکاوی‌اش هنوز ارضا نشده است. بنشینید و اطلاعات اساسی را با فرزند خود مرور کنید. مثلا با او درباره‌ی شکل بدن صحبت کنید و یکی یکی اعضای مختلف بدن را نام ببرید.

– به طور نامحسوس مراقب خلوت‌های کودکان باشید. خیلی خوب است که مکان خلوت آن‌ها، مثلا اتاق مستقل‌‌شان‌ به گونه‌ای باشد که از چشم والدین دور نماند و والدین گاهگاهی به عناوین مختلف که رنگ مداخله به خود نگیرد، سرکشی‌هایی داشته باشند تا فرزندان از خلوت خود احساس امنیت برای انجام اعمالی مثل دکتربازی نکنند.

– به فرزند خود آموزش دهید که بدن او خصوصی است و دیگران حق دست زدن به برخی از اعضای او را ندارد. بهتر است برای بیان این نکته از شیوه‌های غیر مستقیم استفاده کنید.

– کودک را متوجه تفاوت‌های بدن خود در مقایسه با جنس دیگر کنیم. وقتی کودک از والدین خود این تفاوت را می‌پرسد، فرصت مناسبی است که هویت جنسی‌اش را به او بشناسانیم. از فرزندتان بخواهید که به تفاوت‌های ظاهری پدر و مادر یا خواهر و برادرش توجه کند، سپس به او بگویید این تفاوت‌ها در همه‌ی قسمت‌های بدن ما وجود دارد. اگر شناسایی این تفاوت‌ها را به خود کودک محول کنیم، کودکان به بهانه‌های مختلف مکان‌هایی تنها و خلوت را پیدا می‌کند و به بررسی بدن یکدیگر می‌پردازند.

– به سؤال جنسی کودک جواب ساده بدهیم. سن مناسب برای آگاه‌کردن کودک از مسائل جنسی زمانی است که او سؤال جنسی می‌پرسد و شروع آن در کودکان متفاوت است. ما نباید به کودکمان دروغ بگوییم یا سؤال او را بی‌جواب بگذاریم و یا با جواب‌های سخت و پیچیده آن‌ها را از سر خود باز کنیم تا انبوه کنجکاوی‌های جنسی آن‌ها بی‌جواب باقی بماند.