سیاه سرفه یکی از خطرناک ترین بیماری های کودکان بخصوص در سنین زیر یک سال است. این بیماری توسط یک باکتری به نام بوردتلاپرتوسیس ایجاد می شود. این باکتری سبب انسداد مجاری هوایی توسط ترشحات مخاطی ( موکوس ) می گردد. شروع این بیماری به صورت یک سرماخوردگی معمولی همراه با سیاه سرفه است. به تدریج سرفه ها شدیدتر شده و به صورت حمله ای بروز می کنند و سبب دشواری تنفس می گردند. به دنبال یک حمله شدید سرفه ( که می تواند حتی تا یک دقیقه نیز طول بکشد ) ، کودک یک دم صدا دار را انجام می دهد که اصطلاحاً Whoop نامیده می شود و بر اثر ورود هوا به داخل حنجره ی متورم ایجاد می شود. در بچه های کوچکتر که قادر به تنظیم تنفس خود نیستند، این مشکل می تواند کـُشنده باشد. گاهی اوقات به دنبال یک حمله سرفه، استفراغ رخ می دهد. فاز سرفه در این بیماری می تواند تا ده دقیقه نیز به طول بیانجامد. همچنین احتمال ابتلا به سایر عفونت های تنفسی مثل پنومونی ( ذات الریه ) یا برونشیت به دنبال این بیماری وجود دارد.
امروزه با تزریق واکسن سیاه سرفه شیوع این بیماری کاهش یافته است . عوارض واکسن که عبارت اند از درد محل تزریق، تورم و قرمزی و واکنش های سیستمیک مثل تب، گریه مداوم ، گیجی و استفراغ، بسیار به ندرت دیده می شود. این عوارض در طی چند ساعت پس از تزریق واکسن مشاهده می شوند و خود بخود و بدون بر جای گذاشتن عارضه ای پایدار برطرف می شوند. همچنین ممکن است از هر 1750 نفر دچار تشنج شود. تشنج معمولاً 48 ساعت پس از تزریق واکسن رخ می دهد و خود به خود محدود شونده است و تقریباً در تمام موارد در کودکان تب دار دیده می شود. این عارضه در کودکانی که سابقه فامیلی تشنج دارند بیشتر رخ می دهد اما سبب بروز صرع ( حملات تکرار شونده تشنج در سال های بعد ) و یا عارضه مغزی پایدار نمی شود.
سیاه سرفه بیماری جدی و خطرناکی است و بخصوص در بچه های کوچک می تواند سبب کاهش دریافت اکسیژن در طی حملات سرفه شود. همچنین خطر آسیب ریه و عفونت های مکرر ریوی وجود دارد. موارد منع مصرف واکسن سیاه سرفه: سابقه فامیلی تشنج- سابقه فامیلی عوارض به دنبال واکسن- سابقه فامیلی مرگ ناگهانی نوزاد- در کودکانی که یک بیماری عصبی زمینه ای شناخته شده یا مشکوک دارند.
● علائم احتمالی:
– علائم سرماخوردگی شامل تب، آب ریزش بینی ، درد و کوفتگی.
– سرفه های قطاری همراه با تلاش کودک برای تنفس و علامت Whoop ( دم صدادار )،
– استفراغ به دنبال حملات سرفه،
– بی خوابی به دنبال سرفه های مکرر در شب.
● نخستین اقداماتی که شما می توانید انجام دهید:
1) اگر سرماخوردگی کودک بهبود نیافت و سرفه های وی بدتر شد، او را در بستر بخوابانید و با پزشک تماس بگیرید؛
2) اگر مشکوک به سیاه سرفه در کودک هستید، هر چه سریعتر با پزشک تماس بگیرید؛
3) اگر مشکوک به سیاه سرفه در کودک هستید تا قبل از مشاوره با پزشک، از رفتن وی به مدرسه ممانعت کنید؛
4) اگر کودک دچار حملات سرفه قطاری شده ، او را مستقیم بنشانید و کمی به جلو خم کنید، سپس ظرفی را زیر دهان وی قرار دهید تا بتواند خلط خود را خارج کند.
● اقداماتی که پزشک انجام می دهد:
– پزشک برای کاهش شدت سرفه و کم کردن دوره سرایت بیماری، یک آنتی بیوتیک تجویز می کند. با این حال مشکل عمده این است که تشخیص سیاه سرفه در مراحل اولیه آن مشکل است و درمان دارویی نیز باید در مراحل اولیه شروع شود تا اثر بخشی لازم را داشته باشد؛
بچه های کوچک مبتلا به سیاه سرفه باید به طور دقیق تحت نظر باشند، از این رو ممکن است لازم باشد که این بیماران به بیمارستان فرستاده شوند تا تحت مراقبت باشند و دچار کم آبی و کمبود اکسیژن نشوند.
اقداماتی که شما می توانید برای کمک به کودک انجام دهید:
در طی یک حمله سرفه، کودک را همان طور که گفته شد بنشانید و سعی کنید او را آرام نگهدارید زیرا اضطراب و وحشت، حملات سرفه را بدتر می کند. همچنین کودک را تشویق کنید تا خلط خود را خارج کند زیرا این کار به پاک سازی مجاری تنفسی کمک می کند؛
– اگر کودک به دنبال یک حمله سرفه استفراغ کرد، پس از آن کمی غذا و مایعات به وی بدهید و او را مستقیم بنشانید تا به این ترتیب مواد ضروری و مایعات به بدن وی برسد؛
– تا زمان بهبود کامل اجازه بازی های سنگین به کودک ندهید ؛ زیرا فعالیت زیاد مجدداً حملات سرفه را تحریک کرده و وی را خسته می کند؛
– کودک را از دود سیگار و هوای آلوده دور نگه دارید؛
– بدون تجویز پزشک به کودک داروی ضد سرفه ندهید؛
– در سیاه سرفه معمولاً در فواصل بین حملات سرفه، حال عمومی کودک خوب است. اگر بعد از پایان حملات سرفه، کودک بدحال به نظر برسد و یا به دشواری تنفس کند باید سریعاً با پزشک خود مشورت کنید زیرا ممکن است یک عفونت ثانویه مثل پنومونی یا برونشیت وجود داشته باشد.
