امروزه آنچه که با شنیدن واژه ” پزشکى “یا ” طبابت” بى درنگ به ذهن اکثر ما خطور مى کند، مجموعه اى از روشهاى تشخیصى-درمانى است که در بیمارستانها ،درمانگاهها و اغلب مطبهاى پزشکان در ایران انجام مى گردد و به دانشجویان رشته پزشکى در دانشگاههاى کشور آموزش داده مى شود. این علم را”پزشکى رایج”یا “طب غربى”مى نامند ، چرا که در حال حاضر رایجترین سیستم درمانی در ایران است و از غرب منشا گرفته .اما در واقع ، طب غربى تنها یکى از رویکردهاى بشر به مسئله سلامت و بیمارى است. در کنار این روش ، شیوه هاى دیگرى از پزشکى نیز وجود دارند که با تفاوتهایى در اصول، قواعد و راههاى تشخیص و درمان ، سعى در بازگرداندن سلامتى به افراد بیمار و جلوگیرى از ایجاد بیمارى در اشخاص سالم دارند.
تعداد این روشها بالغ بر 100 نوع است و مجموعه آنها را با نامهایى نظیر ” طب مکمل “(Complementary Medicine) یا “طب جایگزین” (Alternative Medicine)در سراسر جهان مى شناسند. این مجموعه ، از سیستمهاى پزشکى بسیار متفاوتى تشکیل شده است که آنچه در تمامى آنها مشترک است تفاوتشان با رویکرد طب رایج در روشهاى تشخیص، درمان و یا هر دو آنها است. برخى از این شیوه ها در اصول تشخیصى- درمانى خود شباهتهاى زیادى با یکدیگر دارند، ولى گاهى تفاوت برخى از آنها با هم، بیش از اختلافشان با طب غربى است. این امر سبب شده است که طب مکمل-جایگزین ملغمه اى از روشهاى گوناگون باشد که هر یک به نوبه خود سعى در بالا بردن سطح سلامتى افراد و جامعه دارند.
عرصه نوین پزشکی برای دستیابی به سلامت
در طول تاریخ و بخصوص طی چند قرن گذشته، جوامع انسانی با هدفی مشترک به دنبال راهی برای بهبود سلامت بوده اند تا به هدف دیرینه افزایش طول عمر دست یابند. در این فرآیند ، تمدنها و فرهنگهای مختلف در سراسر دنیا بسته به دیدگاههای خود ، راههای متفاوتی را ارائه نموده اند. از این بین می توان از یک سو به رویکردهائی کهن نظیر طب سنتی ایران، طب سنتی هند ( آیورودا) ، یوگا، طب سنتی چین(TCM) ، طب سنتی بومیان آمریکا، شفا بخشی با دستها و از سوی دیگر به روشهایی با قدمت کمتر مانند هومیو پاتی، استئو پاتی ، کایروپراکتیک و … اشاره نمود .
طب سنتی ، به وجود انسان با رویکردی کل نگر می پردازد و در واقع برگرفته از تمدن، محیط جغرافیائی و سنتهای هر تمدن است. در حالیکه پزشکی مدرن (طب آلوپاتیک) ، ریشه در طب یونان و روم و شمال اروپا دارد و بر پایه علومی همچون آناتومی، فیزیولوژی و بیو شیمی و ارتباط ساختاری- عملکردی موجود بین سلولها، بافتها و ارگانهای بدن استوار شده است . در پزشکی مدرن (طب رایج)، هدف اصلی عبارتست از: تشخیص و درمان بیماریها(عمدتا بیماریهای حاد ) با بکار گیری داروهای شیمیایی پر قدرت، جراحی ، پرتوتابی و رویکردهای مشابه درمانی.
با استفاده از طب مدرن ، تنها در طی یک قرن گذشته طول عمر بشر به دو برابر رسیده و با بهره مندی از فناوری مهندسی زنتیک، کلون سازی وتکثیر سلولهای بنیادی ، افقهای جدیدی برای درمان طیف گسترده تری از بیماریها گشوده خواهد شد . به همین خاطر، بشر در هزاره سوم بیش از پیش با بیماریهای ناشی از سالخوردگی ، شیوه زندگی ناسالم و محیط غیر طبیعی نظیر پوکی استخوان، بیماریهای قلبی عروقی ، دیابت و سرطانها روبرو است .لذا چالش اصلی دست اندرکاران بهداشت و درمان در حال حاضر و در آینده نزدیک ، ارائه روشهایی برای زندگی سالم و پیشگیری از بیماریهاست.
با نظر به پیشرفت علم و گسترش دیدگاههای پزشکی مدرن، منطق نوینی در کشورهای پیشرفته دنیا مبنی بر ادغام توانمندیهای پزشکی مدرن با امکانات موجود در رشته های طب سنتی و بطور عام ، طب مکمل – جایگزین ، شکل گرفته است. هدف از این رویکرد جدید ، ارتقاء سطح سلامت و کیفیت زندگی به موازات افزایش طول عمر با بکارگیری هوشمندانه رویکردهای طبیعی و روشهای مختلف طب مکمل- جایگزین با استناد به تجربیات بالینی و تحقیقاتی است.
بدین ترتیب ، پزشکی مدرن قادر خواهد بود در رویاروئی با چالشهای نوین خود ، به بهترین نحو از تجربیات ارزشمند و بی ضرر طب مکمل- جایگزین برای زندگی سالمتر جوامع انسانی در سراسر دنیا و رهائی بیماران از درد و رنج توام با احساس درماندگی در مقابل بیماری ، بهره مند شود.
