بهداشت جنسی کودکان و نوجوانان

 در بیشتر کشورهای در حال توسعه غالباً برنامه‌ها و سیاست‌های منسجم و مدونی برای حفظ و حمایت بهداشت جنسی نوجوانان وجود ندارد…..

در بیشتر کشورهای در حال توسعه غالباً برنامه ها و سیاست های منسجم و مدونی برای حفظ و حمایت بهداشت جنسی نوجوانان وجود ندارد که خود از موانع اصلی ترویج بهداشت باروری در نوجوانان به شمار می رود.

از طرفی جامعه و حتی تصمیم گیرندگان کلیدی نیز از حساسیت موضوع و نیاز به فعالیت مشترک آگاهی نداشته و در نتیجه شناخت درستی از نیازهای جسمی، روانی این دوران ندارند که عامل مهم سد راه ارائه خدمات آموزشی و مراقبت های بهداشتی به شمار می رود. زنان و مردان جوان، والدین فعلی یا والدین نسل آینده هستند که باید به آنها فرصت داده شود تا ظرفیت خود را در جهت سلامت کامل توسعه داده، نحوه پرورش فرزندان سالم را بیاموزند و از خطرات ناشی از شروع زودرس فعالیت های جنسی و حاملگی در سنین پایین برای خود و جامعه آگاه شوند و از آن اجتناب نمایند. اهمیت این قضیه به دلیل حجم بالای جمعیت جوان در سنین 24 – 15 سال است.

در حال حاضر متوسط سن بلوغ کاهش یافته و سن ازدواج در حال افزایش است. همچنین عقاید سنتی نیز در حال تغییر بوده، کاهش نفوذ و تأثیر خانواده، رواج شهرنشینی، مهاجرت، توسعه، توریسم و ارتباط جمعی در مجموع تغییرات وسیعی در رفتار جنسی و اجتماعی به وجود آورده است و در نتیجه نوجوانان امروزی بیشتر از سابق در معرض ارتباط های جنسی زودرس قرار دارند.

مطالعات نشان می دهد که در بعضی از مناطق آفریقا 80 – 50 درصد افراد 19 – 15 ساله و در بررسی دیگری در آمریکا دو سوم زنان مجرد روابط جنسی داشته اند. حاملگی و زایمان در سنین نوجوانی نرخ مرگ و میر مادر و نوزاد را افزایش می دهد. همچنین چون نوجوانان به استفاده از روش های پیشگیری از بارداری تمایلی نشان نمی دهند،بنابراین تعداد حاملگی های ناخواسته، سقط های غیرقانونی وبیماری های آمیزشی در اثر مقاومت های محافظت نشده افزایش می یابد. در فرزندان حاصل از این نوع بارداری ها، نارسی و کم وزنی شایع تر است. همچنین کودکان این مادران جوان در معرض بدرفتارهای های مختلف قرار گرفته و رها می شوند. تا زمانی که این گونه مسائل ادامه داشته باشد، خلاقیت و آرمان گرائی جوانان در جامعه در حال تحلیل و تصنیف خواهد بود. برای پیشگیری از این مشکلات با مشارکت خود جوانان و با توجه به فرهنگ خاص آنان باید راه های مناسب در نظر گرفته شود.

سازمان بهداشت جهانی، صندوق جمعیت ملل متحد و صندوق کودکان ملل متحد آمادگی خود را برای حمایت های لازم در این زمینه اعلام نموده اند. در کنفرانس بین المللی جمعیت در سال 1984 دولت ها به انجام اقداماتی در زمینه پیشگیری از حاملگی های زودرس، آموزش جنسی و راهنمایی در مورد تنظیم خانواده و نیز در دسترس قرار دادن این خدمات به نوجوانان فراخوانده شده اند.

در بررسی جهانی باروری به این نتیجه رسیده ایم که:

– زنان تحصیل کرده توانمندتر هستند

– موقعیت آنان در خانواده ارتقاء پیدا می کند

– قدرت بیشتری در اداره زندگی خود دارند

تا زمانی که امور جنسی در نوجوانان در اکثر جوامع به صورت محرمانه باشد این قشر نسبت به خطرات فعالیت های جنسی محافظت نشده بی توجه خواهند ماند.

منابع اطلاعاتی و وسایل پیشگیری از حاملگی به ندرت در دسترس نوجوانان است فعالیت های جنسی غیرآگاهانه و محافظت نشده سبب افزایش بیماری های آمیزشی از جملهایدز می شود.

بنابراین تأکید بر ادامه تحصیل نوجوانان به ویژه دختران و ارتقاء سطح فرهنگ جامعه از ضروریات است و چون الگوهای باروری و رفتار جنسی جوانان متأثر از عوامل اجتماعی و در ارتباط با احساسات و رضایت روانی آنها است، بالا بردن مهارت ها و درک افرادی که بر جوانان اثر می گذارند منافع زیادی را دربردارد. در مواجهه با نیازهای خاص جوانان و ارائه خدمات مناسب و قابل دسترس باید تلاش بسیاری صورت گیرد.

تا زمانی که امور جنسی در نوجوانان در اکثر جوامع به صورت محرمانه باشد این قشر نسبت به خطرات فعالیت های جنسی محافظت نشده بی توجه خواهند ماند منابع اطلاعاتی و وسایل پیشگیری از حاملگی به ندرت در دسترس نوجوانان است.

فعالیت های جنسی غیرآگاهانه و محافظت نشده سبب افزایش بیماری های آمیزشی از جمله ایدز می شود اطلاعات موجود نشان می دهد که میزان بیماری های آمیزشی اختصاصی جنسی در گروه سنی 19 – 15 سال بالاترین میزان را داشته و میزان بستری شدن اختصاصی سنی در اثر بیماری های لگن سرطان گردن رحم در کشورهای صنعتی افزایش یافته است.

اطلاعات آماری در مورد بیماران مبتلا به ایدز نشان دهنده آن است که در بسیاری از موارد عفونت HIV نتیجه ارتباطات جنسی دوران نوجوانی است.

در پژوهشی که در کشورمان ایران صورت گرفت،نتایج زیر به دست آمد:

1) موانع اجتماعی و خانوادگی برای آموزش مسائل بهداشت بلوغ بر خلاف تصور عمومی وجود ندارد یا بسیار کم است که این موفقیت را ناشی از توجیه و توضیح طرح برای مسئولین سیاسی ـ مذهبی قبل از اجراء هماهنگی آموزش ها یا اعتقادات و باورهای مذهبی، توجه به ظرایف فرهنگی، استفاده از افراد مورد وثوق و رابطین مورد اعتماد مردم، توجه به باورها و اعتقادات و باورهای مذهبی، توجه به باورها و اعتقادات محلی، احترام گذاشتن به خانواده ها و استفاده از شیوه های صحیح آموزشی دانسته اند.

2) میزان سواد مادران می تواند نقش مؤثری در انتقال آموزش ها به دختران داشته است.

3) لازم است آموز ها از سنین پایین تر 10 – 9 سالگی شروع شود تا هنگام برخورد دختران با علائم بلوغ و قاعدگی نکته مبهمی برایشان وجود نداشته باشد. همچنین ضروری است در سنین بالاتر نیز وجوه دیگر بهداشت باروری آموزش داده شود.

4) دختران در مورد تغییرات جسمی و علائم خلقی، روانی و اجتماعی بلوغ اطلاعات بسیار کمی دارند و این امر در مورد علائم روانی و تکامل رفتاری و تشخیصی محسوس تر است. آموزش، سبب افزایش اطلاعات بهبود نگرش و ارتقاء عملکرد دختران شده و موجب نگرش مثبت نسبت به پدیده بلوغ و قبول تغییرات بلوغ به عنوان تغییرات فیزیولوژیک شده است که این امر باعث رفع نگرانی ها، تقویت حس اعتماد به نفس و احترام به خویشتن می شود.

5) از بین راه های مختلف آموزشی مثل کتاب درسی، پرسنل بهداشتی ـ درمانی و …”دختران صالح ترین و مطمئن ترین راه کسب اطلاعات را مادران خود دانسته اند بنابراین استراتژی آموزش از طریق خانواده به وسیله نیروی متشکل و داوطلب مردمی یعنی رابطین بهداشتی، با توجه به استمرار ارتباط آنان با خانواده ها و هماهنگی طبقاتی، تحصیلی و اجتماعی با آنان مطمئن ترین، مؤثرترین، امکان پذیرترین و مستمرترین راه برای آموزش دختران است.

این استراتژی به عنوان رویکرد آموزشی مردم مدار (community base) بهترین راه برای تأمین نیازهای آموزشی و همچنین تغییر فرهنگی و اجتماعی محسوب می شود.

موانع بهداشت باروری نوجوانان

1) غالباً سیاست منسجمی برای حمایت و حفظ بهداشت باروری نوجوانان وجود ندارد و در صورت وجود جوابگوی نیازهای حاضر و آتی نیست. به طور کلی جامعه و حتی تصمیم گیرندگان کلیدی از نیاز به فعالیت مشترک و حساسیت موضوع آگاهی ندارند.

2) نوجوانان اطلاعات و راهنمایی های لازم را در خانه و مدرسه کسب نمی کنند.

3) متأسفانه تنها راه کسب اطلاعات این کنجکاوان، نشریه های غیرعلمی، تلویزیون و فیلم های غربی با تصاویری است که بیش از آموزش روابط جنسی صحیح و عاقلانه، نشانگر و اشاعه دهنده انحرافات و بدآموزی ها است.

4) افراد جوان و بزرگ ترها (شامل اولیاء مدرسه و والدین و…) نه تنها اغلب نسبت به مسائل خاص جوانان آگاهی و حساسیت ندارند بلکه این افراد معمولاً به علت معذب بودن و شرم از صحبت و بحث در امور جنسی نمی توانند رابطه مؤثری در زمینه رفع نیازهای آموزشی با آنان برقرار نمایند. این امر سبب می شود که مشارکت جوانان در برنامه های آموزشی و خدماتی برای همسالان خود چه از نظر شناخت نیازهای خاص آنان و یا تعیین کمیت و کیفیت این خدمات اندک باشد.