کنترل پلاک میکروبی عبارت است از برداشت پلاک دندانی و ذرات غذائی براساس یک برنامه منظم و پیشگیری از تجمع مجدد آن بر روی دندان و سطوح لثه مجاور. برداشت روزانه پلاک میکروبی تنها در عرض چند روز التهابات لثه‌ای را برطرف می‌کند. کنترل پلاک از طریق شستشو و تمیز کردن روزانه با یک مسواک و دیگر روش‌های کمک بهداشتی مانند دهانشویه به عنوان قابل اعتمادترین روش برای دستیابی به سلامت دهان در همه بیماران از جمله افرادی است که بیماری لثه دارند.
مسواک زدن یک جزء کاملاً اساسی از زندگی روزمره و یک روش مناسب بهداشت دهانی است؛ ولی مسواک زدن شما برای کنترل بیماری‌های لثه‌ای و پریودنتال کافی نیست. مهارکنندگان شیمیایی پلاک و جرم که در دهانشویه و خمیردندان موجودند، نقش مهمی در کنترل پلاک دارند. فــلــوراید بــرای کنترل پوسیدگی‌ها ضروری است.
هر بیماری در ویزیت دندانپزشکی باید در رابطه با کنترل پلاک آموزش دیده و برای انجام یک برنامه روزانه تشویق گردد. کنترل پلاک موجب بازگشت سلامتی به بیماران مبتلا به بیماری‌های لثه و پریودنتال می‌شود، از پوسیدگی دندان هاجلوگیری کرده و سلامتی دهانی را برای تمام طول زندگی حفظ می‌کند.
مسواک
مسواک که اولین بار در چین ابداع شد، از آن زمان تاکنون تغییرات مختلفی کرده است. اخیراً طراحی‌های جدید جهت ساده تر کردن عمل مسواک زدن و قابل دسترسی‌تر کردن مناطق مشکل انجام شده است. مسواک زدن با شدت زیاد می‌تواند منجر به تحلیل لثه، باکتری خصوصاً در بیماران با بیماری لثه شدید ایجاد ضایعات و ج (wedag) شکل در ناحیه طوق دندان و زخم‌های دردناک لثه شود. باید برای حفظ کارایی تمیز کردن مسواک‌ها، متناوباً آنها را تعویض کنید. الگوهای سایش الیاف مسواک به میزان زیادی در میان افراد مختلف تفاوت دارد. برای بیشتر بیماران مسواک‌های با سر کوتاه با الیاف نایلونی با سطح مقطع مستقیم، نوک گرد و نوع نرم پیشنهاد می‌شود.
خمیر دندان
خمیردندان به تمیز کردن سطوح دندان‌ها کمک می‌کند. خمیر دندان‌ها از مواد ساینده‌ای مانند اکسید سیلیکون فلوراید و پیرو فسفات و … تشکیل شده‌اند. اثر ضدپوسیدگی فلوراید موجود در خمیردندان‌ها ثابت شده است. خمیر دندان‌ها برای کنترل جرم با ترکیبات فعال فسفات اخیراً در دسترس قرار گرفته‌اند. که تشکیل جرم‌های بالای لثه‌ای را تا 3 درصد یا بیشتر کاهش می‌دهند.
نخ دندان
نخ دندان وسیله‌ای است که بیشتر از سایر وسائل برداشت پلاک از سطوح بین دندانی توصیه می‌شود. عمل نخ دندان کشیدن می‌تواند با استفاده از یک وسیله نگهدارنده نخ دندان (floss holden) آسان‌تر انجام شود. وسائل استفاده از نخ دندان برقی نیز در دسترس هستند که حرکت دایره‌وار دارند. (استفاده از نخ‌دندان احتمال بارداری را افزایش می‌دهد! پزشکان معتقدند زنانی که می‌خواهند شانس بهتری برای باردار شدن داشته باشند، باید به طور مرتب دندان‌های‌شان را نخ بکشند.)
مواد آشکارساز
این مواد به صورت محلول یا قرص‌هایی هستند که توانایی رنگ‌آمیزی رسوبات باکتریایی روی سطوح دندان‌ها، زبان و لثه را دارند این مواد، وسائل کمک بهداشتی ارزنده و یک ابزار آموزشی و انگیزشی برای بیمار می‌باشند که باعث افزایش کارآیی روش‌های بهداشت دهان و دندان می‌شوند این مواد به صورت محلول و یا قرص روی دندان‌ها استفاده می‌شوند و باعث رنگ گرفتن شدید پلاک میکروبی، لثه و لب‌ها می‌گردند. قرص‌ها باید بین دندان‌ها خرد شده و به مدت چند ثانیه در داخل دهان گردانده و سپس بیرون ریخته شوند. این مواد باید در مطب برای آموزش کنترل بهداشت استفاده شوند.
مسواک‌های برقی
مسواک‌های برقی براساس تماس مکانیکی بین الیاف مسواک و دندان‌ها برای برداشت پلاک میکروبی می‌باشند و با اضافه کردن انرژی صوتی با فرکانس پایین باعث ایجاد حرکت دینامیک مایع شده و عمل تمیز کردن این مسواک‌ها اندکی دور از نوک الیاف صورت می‌گیرد. صرف‌نظر از نوع مسواک، بهترین نتایج در برداشت پلاک وقتی به دست می‌آید که بیمار استفاده مناسب از آن را آموزش ببیند. یک مطالعه جالب نشان داد که استفاده از مسواک سونیک (Sonic) به مدت بیش از 7 هفته در بیماران مبتلا به بیماری لثه کمک مناسبی است.
دهانشویه کلرهگزیدین
دهانشویه‌ای مناسب، به خصوص برای بیماران لثه و شستشوی منظم به وسیله محلول کلرهگزیدین سبب کاهش شاخص لثه‌ای می‌شود. توصیه می‌گردد علاوه بر مسواک و خمیردندان استفاده از دهانشویه و فواید متعدد آن را فراموش نکنید. بهتر است یک معاینه کامل دندانپزشکی داشته باشید همان‌طور که می‌دانید سلامت دندان‌ها رابطه مستقیم با سلامت قلب دارد.
به نقل از دنیای سلامت
