خاکشیر گیاهی است از تیره صلبیان به ارتفاع 20 سانتی متر الی یک متر که به‌طور خودرو در باغ و صحراها می‌روید. دارای برگ‌هایی با بریدگی زیاد و گل‌های زرد روشن از تیر شب بو است.
خاکشیر دو نوع دارد یکی تلخ که دانه‌های آن ریز و رنگ‌هایش مایل به سرخی است و گونه دیگر شیرین که دانه‌های آن بزرگتر بوده و رنگش سرخ تیره است. درمجموع هر دو نوع گیاه یاد شده در اغلب نواحی ایران مخصوصا دامنه‌های جبال البرز و در بیابان‌ها رشد می‌کند.
خواص کلی و درمانی
1- زخم‌ها و جراحات را التیام می‌بخشد.
2- در رفع اسهال روده و خونی و از بین بردن ترشحات زنانه و آب آوردن نسوج می‌توان استفاده کرد.
3- دانه‌های خاکشیر اندکی ضدعفونی کننده، ضد کرم و تب‌بر هستند.
4- ملین و خنک کننده با آب سرد است.
5- اشتها را باز می‌کند.
6- تنظیم کننده دستگاه گوارشی بوده و ابتلاء معده را به بیماری‌ها مرتفع می‌سازد.
7- خوردن آن سبب نیکویی رنگ و رخسار می‌شود. در این صورت خاکشیر را با دو برابر وزن آن، شکر مخلوط کنید و تا ده روز بخورید.
8- گرفتگی ادرار را برطرف می‌سازد و فربه‌کننده است.
9- دل مالش و دل ضعفه را از بین می‌برد.
10- برای رفع بیماری‌های نقرس، ورم گوش و دستگاه تناسلی مفید است.
11- برای اسهال ساده کودکان شیرخوار اثر دارد.
12- به عنوان خنک کننده در امراض حصبه و آبله تجویز شده است.
13- اگر با شیر تازه خورده شود، بدن را چاق می‌کند.
14- خاکشیر را بکوبید، شب موقع خوابیدن، کف پا تا مچ را با آن ضماد کنید، در تسکین و بهبود فشار خون اثر دارد.
15- روی ور‌م‌های سخت و سرطانی، پستان، چشم، نقرس و ورم گوش، ضماد نمایی
از دانه‌های خاکشیر به عنوان پادزهر به نحو زیر می توان استفاده کرد:
پنج گرم دانه را شسته و با گلاب یا آب خالص آن قدر بجوشانید تا شکفته شود و بعد آن را نیم گرم به مسموم بخورانید به این صورت قی آورده و ایجاد تهوع می‌کنند و این عمل را چند مرتبه تکرار کنید تا قی بند آید.
بزرگسالان معمولاً دانه خاکشیر را پس از پاک کردن و شستن کامل به مقدار 10 تا 12 گرم در آب خیسانده، صبح ناشتا با آب و عسل مخلوط و برای چند روزی متوالی می‌نوشند کودک بخورانند. گفتنی است فصل تابستان که می‌رسد بازار مصرف خاکشیر و شربت آبلیمو هم داغ می‌شود. خاکشیر از زمان‌های گذشته کاربرد داشته است.خاکشیر التهاب کلیه را برطرف می‌کند. برای از بین بردن کهیر و التهابات پوستی از خاکشیر استفاده کنید. خاکشیر تب‌بر است، این گیاه همچنین ادرارآور است و التهاب کلیه را برطرف می‌کند. از دیگر خواص خاکشیر می‌توان به درمان سرخک و مخملک اشاره کرد. این گیاه نیز برای رفع گرفتگی صدا مفید بوده و کهیر و التهابات پوستی را از بین می‌برد. از گل‌ها و برگ‌های این گیاه می‌توان برای رفع بیماری ناشی از کمبود ویتامین C استفاده کرد. برای برطرف کردن جوش‌های صورت که به علت خوردن چربی و شیرینی زیاد ایجاد می‌شود باید جوشانده یک قاشق ترنجبین را با 2 قاشق غذاخوری خاکشیر مخلوط کرده و هر روز صبح ناشتا به مدت 2 هفته میل شود تا جوش‌ها از بین بروند.
به نقل از برنا
