دستخط بد برخی از پزشکان پیامدهایی در پی دارد این دستخط بد منحصر به ایران نیست و در تمام جهان این مشکل وجود دارد اما بعضاً آمارهایی که از این واقعه منتشر می شود جلب توجه می‌کند، آماری که می‌گوید تنها در ایران سالانه 3 هزار نفر به علت خطاها و عوارض دارویی می‌میرند. این یعنی پزشکانی هستند که به جای درمان بیماران آنها را راهی قبرستان‌ها می‌کنند.
به گزارش به نقل از صبح نو، داروها در عین تسکین درد و بهبود بیماری، با عوارضی همراه هستند که می‌‌توانند مشکلات جدی برای بیماران ایجاد کنند و حتی آنها را به کام مرگ بکشانند. در جعبه هر دارو شامل قرص، شربت، آمپول یا پماد برگه راهنمایی حاوی اطلاعاتی در مورد دوز تجویز شده، منع مصرف و عوارض جانبی احتمالی وجود دارد. هیچ دارویی بدون عارضه نیست و به عنوان مثال سالانه 5/4 میلیون آمریکایی به دلیل عوارض جانبی ناشی از داروهای تجویزشده به پزشک یا اورژانس مراجعه می‌کنند.
البته اینکه بیمار با مصرف دارو دچار بیماری یا عارضه‌ای ناشی از مصرف دارو شود تا اینکه دارویی را به اشتباه مصرف کند و دچار عارضه شود تفاوت وجود دارد که این تفاوت باعث شده آمارها از افزایش مسمومیت‌های دارویی ناشی از اشتباهات در نسخ پزشکی ایجاد شود.
نسخ عارضه‌زا
بسیاری از افراد باور دارند که پزشکان به دلیل سرعت و عجله، داروها را با خطی ناخوانا می‌نویسند و برخی دیگر دلیل این موضوع را مرموز ماندن حوزه کاری خود و عدم اجازه دخالت بیماران در این حوزه می‌دانند. دلیل این موضوع هر چه که باشد، گویا بدخط نوشتن نسخه‌ها توسط پزشکان تنها محدود به یک کشور نبوده و در سراسر جهان رواج دارد. گزارش سال 2015 مؤسسه ملی آکادمی‌های پزشکی National Academies of Science s Institute of Medicine آمریکا نشان می‌دهد که سالانه 44 هزار گزارش اشتباه مصرف دارو بر اثر بدخطی پزشکان در این کشور ثبت می‌شود.
به عنوان مثال در سال 2006 میلادی، 7 هزار نفر در آمریکا بر اثر اشتباهات دارویی ناشی از بدی دستخط پزشکان جان خود را از دست دادند. البته بعید است که تمامی این موارد مرگ سالانه در یک کشور بر اثر بدخطی پزشکان باشد و باید مواردی از قبیل خطای انسانی، واکنش‌های دارویی، تجویز دوز نامناسب و تعاملات دارویی بدون اطلاع پزشک را نیز در این دسته‌بندی قرار داد.
احتمالات آماری
آقای علی فاطمی، نایب‌رییس انجمن داروسازان ایران گفته است: «طبق آمارها و برخی تحقیقات انجام‌شده، احتمالا سالانه حدود 45 هزار نفر در ایران به علت خطاهای دارویی و عوارض ناشی از آن آسیب می‌بینند و متأسفانه حدود 3 هزار نفر جان خود را از دست می‌دهند.»
یسنا به‌منش، دبیر ستاد مرکزی و مرکز ملی اطلاع‌رسانی داروها و سموم سازمان غذا و دارو نیز سال گذشته و همزمان با هفته پیشگیری از مسمومیت‌ها تأکید کرد: «آمار بالای مصرف داروها در جامعه از یک‌سو احتمال بروز تداخلات دارویی را بالا خواهد برد و از سوی دیگر، اشتباهاتی که ضمن تجویز و مصرف دارو به صورت ناخواسته مرتکب می‌شود، ممکن است بیمار را به سمت مصرف مقادیر بالاتر از دوز درمانی و متأسفانه عوارض ناشی از مسمومیت با داروها سوق دهد.»
به طور کلی مسمومیت با دارو خیلی منجر به مرگ نمی‌‌شود و از هر 100 مرگی که به دلیل مسمومیت رخ می‌دهد، 14 مورد مسمومیت دارویی است.
با توجه به اینکه هیچ دارویی بدون عوارض جانبی نیست، بنابراین به بیماران توصیه می‌شود که حتماً میزان دوز تجویزشده توسط پزشک معالج را مصرف کنند، در صورت مصرف داروی دیگر، پزشک را در جریان این مسأله قرار دهند و در شرایطی که پس از مصرف دوزهای ابتدایی دارو با عوارض جانبی مثل سرگیجه، حالت تهوع یا هر مشکل دیگری مواجه شدند، این موضوع را با پزشک معالج در میان بگذارند.
واقعیت چیست؟
دکتر کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو اما درباره مسمومیت‌های ناشی از اشتباهات نسخ پرشکان نظری متفاوت دارد و در این باره به روزنامه «صبح نو» می‌گوید: «اشتباهات در تجویز با تحویل دارو در داروخانه‌ها به دلیل اشتباه با دست خط بد در نسخ پزشکان و بروز مسمومیت دارویی موضوع درستی است اما آمار آن بسیار کمتر از چیزی است که برخی از شبکه‌های خبری اعلام کرده‌اند.»
او با بیان این مطلب و با اشاره به اینکه مسمومیت دارویی به علت اشتباه در نسخ یا دستخط بد، رخ می‌دهد، ادامه می دهد: «در کل سال گذشته مجموعاً 2700 مورد از قصورات پزشکی شامل خطاهای پزشکی، پرستاری، دندانپزشکی یا یکی دو عضو تیم پزشکی تأیید و حکم قضایی برای آن صادر شد که با توجه به این آمار، عددهای اعلام شده درباره مسمومیت‌های دارویی به سبب نسخه پزشک نمی‌تواند واقعی باشد.»
او تأکید می‌کند: «آمارهایی که درباره تعداد مسمومیت‌های ناشی از این اتفاق در فضای مجازی و برخی از سایت‌های خبری منتشر شده معتبر نیست و با آمارهای رسمی‌مربوط به قصور پزشکی همخوانی ندارد.»
مشکلی برای همه سیستم‌ها
جهانپور در پاسخ به این سؤال که مهمترین دلیل بروز مشکلات در بخش دارویی چیست، می‌گوید: «ممکن است در داروخانه به علت دستخط بد یا ناخوانا بودن نسخ دارویی اشتباه شود، اما این تنها مشکل سیستم سنتی صدور نسخ پزشکی نیست. باید به سمت ارجاع الکترونیکی نسخ برویم که البته در کشورهایی که از این سیستم استفاده می‌کنند هم گاهاً با این مشکل مواجه می‌شوند.»
سخنگوی سازمان غذا و دارو معتقد است: «با برقراری نظام ارجاع، کلیه نسخ دارویی یکسان‌سازی خواهد شد و این کار هم براساس برنامه ششم توسعه و آنچه که مقام معظم رهبری فرمودند، از سوی وزارت بهداشت و درمان آغاز شده و اقدامات عملی، علمی‌و فنی زیادی هم صورت گرفته است. براساس قوانین باید به سمتی برویم که بخش درمان از راهنماهای بالینی برای تشخیص و درمان و تجویز دارو صورت بگیرد. در حال حاضر 80 دستورالعمل راهنمای بالینی تهیه و به تصویب رسیده است.»
نشر آمارهای دروغین و براساس اطلاعات احتمالی کاری نیست که متخصصان انجام دهند، همین آمارهای دروغین یا اشتباه می‌تواند التهاب‌زا باشد و بدون اینکه منبع دقیقی داشته باشد نگرانی جامعه را برانگیزد و چه بسا به مشکلات بزرگتری هم ختم شود. افرادی که در حوزه بهداشت و درمان فعال هستند باید این موضوع را مورد توجه قرار دهند که جامعه مقابل آنها یک کشور است و هر صحبتی می تواند افکار این جمعیت را مورد هجوم قرار دهد.
