قاضی هادی هاشمیان رئیس کل دادگستری استان گلستان در گفت‌وگو با خبرنگار گروه حقوقی و قضایی خبرگزاری میزان درباره نحوه ورودش به دستگاه قضا، خاطرات فعالیتش در بیرجند، قوچان و گلستان و مجازات‌های جایگزین حبس سخن گفته است.
کار قضاوت را از سال 71 با عنوان دادیار انقلاب در بیرجند آغاز کرده و پس از 14 ماه در منصب قضاوت در شهرستان قوچان در سِمت‌های دادیاری، قاضی تحقیق، دادرس و معاون رئیس دادگستری مشغول به خدمت بوده است.
خدمت به شهروندان گرگانی به عنوان دادرس دادگاه عمومی و هفت سال رئیس دادگستری شهرستان بندرگز هم در کارنامه کاری این قاضی مازنی به چشم می‌خورد. هاشمیان به مدت سه سال بطور همزمان معاون قضایی رئیس کل دادگستری وقت و همچنین رئیس کل دادگاه‌های عمومی و انقلاب شهرستان گرگان بوده است.
سال 90 تا 94 به استان مازندران می‌رود در بدو ورود رئیس شعبه 24 تجدید نظر ساری و سپس رئیس کل دادگاه‌های عمومی وانقلاب شهرستان ساری می‌شود.
این‌ها بخشی از کارنامه قضاوت هاشمیان است، این مقام قضایی در خردادماه سال 94 طی حکمی از سوی رئیس قوه قضاییه به سمت رئیس شعبه اول دادگاه تجدیدنظر و رئیس کل دادگستری استان گلستان منصوب شد و هم اکنون با این سمت مشغول به خدمت و قضاوت است.
رسیدگی به پرونده معدن زمستان یورت آزاد شهر، قتل سلاله دختر آق قلایی، قتل‌های سریالی در گلستان، رسیدگی ویژه به پرونده قصور پزشکی سارینا، پرونده موسوم به هزارپیچ گرگان، صدور بیش از 3200 رأی جایگزین حبس در محاکم گلستان و.. از مهم‌تریناقدامات قضایی رئیس کل دادگستری استان گلستان است.
پرونده دو رفیق صمیمی و نمازی که با خلوص در پای چوبه دار خوانده شد
هاشمیان از رسیدگی به پرونده دو رفیق بسیار صمیمی می‌گوید: "زمانی که قاضی اجرای احکام بودم یک حکم قصاص در ملاءعام برای اجرا به ما ارجاع شد. ماجرای پرونده درباره دو رفیق بسیار صمیمی بود، دو جوان حدودا 20 ساله که کنار هم مغازه داشتند و بر سر این مسئله که دوچرخه کدامشان کنار مغازه باشد با یکدیگر درگیر شدند. کنار مغازه آن‌ها کفاشی بود. حین دعوا یکی از جوان‌ها با استفاده از دشنه کفاشی ضربه‌ای به دوستش زد. هر چند که با دیدن خون رفیقش از کار خود، پشیمان شد و دوستش را به بیمارستان منتقل کرد؛ اما متاسفانه جوان زخمی فوت کرد. دادگاه تشکیل و حکم قصاص صادر شد."
وی ادامه داد: مقتول تنها ورثه اش مادر پیرش بود. تمام مردم شهر از امام جمعه، فرماندار، مسئولان شهر همه جمع شدند که مادر رضایت بدهد، اما نشد. زمان و محل اجرای حکم مشخص شد. روز اجرای حکم به زندان شهر رفتم.
هاشمیان گفت: پسری که قرار بود حکمش اجرای شود از بنده اجازه گرفت دو رکعت نماز بخواند. دو رکعت نماز با حال عجیبی خواند. فضای معنوی حاکم شده بود، همه مسئولان از جمله خود من تحت تاثیر قرار گرفتم. بعد از نماز، جوان را به محل اجرای حکم بردند. همه مردم شهر جمع شده بودند. باز هم با مادر مقتول صحبت کردیم که راضی شود، اما مصر به اجرای حکم بود. پسر جوان را بالای صندلی بردند و طناب به دور گردنش انداختند و از آن جا که حکم در ملاء عام اجرا می‌شد از منشی خواستیم متن حکم را بلند قرائت کند.
وی افزود: بعد از پایان قرائت حکم، از مادر مقتول خواستیم برای تشریفات اجرا اقدام کند. اما در آخرین دقایق اعلام کرد رضایت می‌دهم. همه جمعیت خوشحال شدند و صدای گریه حاضرین بلند شد. بعد از مراسم از مادر پرسیدم چطور بعد از این همه مدت بالاخره از قصاص پشیمان شدی؟ در واقع توسلی که به ائمه (ع) کرد دل مادر مقتول را نرم کرد و رضایت دهد. اما این پایان ماجرا نبود، سه ماه گذشت که پدر آن جوان برای پیگیری کارهایش به دادگستری مراجعه کرد از پدرش احوال پسر رو جویا شدم. پدر گفت: پسرم سه ماه بعد از رضایت مادر مقتول سکته کرد و مرد. خیلی متاثر شدم، آن پسر رفتنی بود، اما با عنایت اهل بیت (ع)، حداقل با بخشش از دنیا رفت. خبر رضایت این مادر در آن سال بازتاب زیادی در رسانه‌ها و اهالی شهر داشت، آیت آلله یزدی رئیس وقت قوه قضاییه به مادر آن پسر سفر حج هدیه کردند.
تشکر خانواده قاتلان از دستگاه قضایی
وی افزود: دربین احکامی که صادر کردم، همیشه یک حکم در ذهنم ماندگار بوده است، حکم صادره مربوط به سرقت مسلحانه از یک طلافروشی بود که در جریان سرقت صاحب طلافروشی به قتل رسیده بود و دو نفر از سارقان دستگیرشدند. از آنجایی که اعضای این باند در کل کشور سرقت کرده بودند با حکم ویژه رئیس وقت قوه قضاییه، به عنوان قاضی رسیدگی به این پرونده معرفی شدم و کار را آغاز کردم. پس از چند ماه کار سخت و طاقت فرسا با کمک همکارانم بالاخره رای پرونده صادر و حکم اعدام در ملاءعام داده شد. فردای روزی که حکم اعدام اجرا شد، منشی شعبه اعلام کرد خانواده این دو نفری که اعدام کرده ایم تقاضای دیدار با بنده را دارند. گمان کردم این افراد برای درگیری آمده اند، اما با این وجود اجازه ورود به اتاق را دادم. خانواده این دو نفر وارد شدند و از من تشکر کردند. متعجب شدم چطور امکان دارد من برای فرزندان این‌ها حکم اعدام صادر کردم و حالا قدردانی می‌کنند. آن‌ها گفتند در تمام مراحل رسیدگی پرونده و روز اجرای حکم اعدام حضور داشتیم و در تمام این مدت شما به فرزندان ما توهین و جسارت نکردید و عادلانه به پرونده رسیدگی کردید و فرصت دفاع به آن‌ها دادید به همین علت از شما سپاسگزاریم. این موضوع همیشه در ذهنم باقی مانده است.
سازش اثر بهتری از اجرای حکم دارد
هاشمیان ادامه داد: زمانی که در دادگاه خانواده مشغول به کار بودم، خانم و اقای جوانی که تازه ازدواج کرده بودند برای طلاق به شعبه ما مراجعه کردند چندین جلسه این زوج و خانواده‌های آنان را دعوت کردیم تا بالاخره از طلاق منصرف شدند. بعد از مدت‌ها به بازار شهر رفتم و زوج جوانی در حالی که بچه‌ای به همراه داشتند با لبخند به سمتم آمدند و از من به خاطر سازشی که بین آن‌ها دادم تشکر کردند و گفتند ما شما را دعا می‌کنیم که باعث شدین زندگی مان از هم پاشیده نشود. واقعا لذت بردم و خوشحال شدم. این نشان می‌دهد که سازش بسیار اثرگذار است و اثر بهتری از اجرای حکم دارد. در سازش حتی اگر طرفین حقی داشته باشند از ته دل و با رضایت از حقشان می‌گذرند و بعد از آن همه چیز تمام می‌شود، اما وقتی حکم صادر می‌شود با وجود عادلانه بودن کدورت بین طرفین همچنان ادامه دارد.
رییس کل دادگستری گلستان یادآور شد: من همیشه از قضاوت لذت می‌بردم. شاید از سختی خسته شوم، اما همیشه از کارم لذت بردم. من هیچ شغل و هیچ مدیریتی را به اندازه قضاوت دوست ندارم. قضاوت شیرین و علمی است. قاضی بعد از تحقیق، پرسش از بزرگان حقوق حکم می‌دهد و نتیجه حکم را هم می‌بیند و این لذت بخش است. بنده هم تجربه قضاوت داشته ام و هم مدیریت، ولی با اطمینان می‌گویم قضاوت شیرین‌تر است. شیرین‌ترین زمان خدمتم صِرف قضاوت بوده و بهتریم دوران هم دوران تجدید نظر بود. در این دادگاه، قاضی وقت بیشتری برای مطالعه، پرسش و پاسخ دارد، می‌تواند آرای دادگاه‌های بدوی را اصلاح و کمک کند.
وی با بیان اینکه اگر قرار باشد به گذشته برگردم بازهم همین شغل را انتخاب می‌کنم، ادامه داد: با وجود همه سختی‌ها و محدودیت‌ها، لذت اجرای حکم الهی را با هیچ چیز عوض نمی‌کنم. به فرموده امام محمد باقر (ع) یک حکم الهی اجرا شود از 40 روز باران نافع بهتر است. اثری که می‌توانیم این جا داشته باشیم درجای دیگر نمی‌توانیم داشته باشیم. اگر خدا توفیق دهد تلاش می‌کنم بیشتر از این‌ها تاثیرگذار باشم.
رییس کل دادگستری گلستان در رابطه با اقدامات قضایی در پرونده معدن زمستان یورت آزاد شهر بیان داشت: از همان ابتدای حادثه دستگاه قضایی به مساله ورود کرد، به داخل معدن رفتم و چندین بار از آن منطقه بازدید کردم، با خانواده معدن چی‌ها دیدار و گفت و کردم. برروی حقوق خصوصی خانواده‌ها تاکید کردم و دیه جانباختگان پرداخت شد. تنها سه روز پس از وقوع این حادثه یعنی 16 اردیبهشت، پیمانکار معدن زغال سنگ آزاد شهر به دادسرای این شهرستان احضار شد. رسیدگی به این پرونده نیازبه کار کارشناسی داشت.کارشناسان اظهارنظر قطعی درباره علت حادثه را به بعد از ایمن سازی کامل معدن، موکول کردند.
وی ادامه داد:در همان لحظات ابتدایی شکایت اولیای دم اخذ و مقرر شد پیش از پایان روند قضایی، دیه جان باختگان به حساب سپرده دادگستری واریز شود که دیه آن‌ها نیز پرداخت شد. پس از روند ایمن سازی هیئت کارشناسی نظر خودش را به قاضی پرونده اعلام کرد و بر اساس آن 8 نفر از جمله مدیران دو اداره کل استان، مقصر شناخته شدند.بازهم به مردم استان و خانواده‌های کارگران آسیب دیده در این حادثه اطمینان می‌دهم که دادگستری با دقت این پرونده را بررسی و با مقصران حادثه در هر جایگاه و مقامی که باشند بدون اغماض برخورد می‌کند.
هاشمیان در رابطه با صدور احکام جایگزین حبس در استان گلستان نیز تصریح کرد: امسال قضات گلستانی بیش از 3 هزار و 200 رای جایگزین زندان صادر کرده اند که بیشترشان مربوط به کاشت درخت است. همواره بر برخورد سخت گیرانه دستگاه قضایی با مجرمان سابقه دار و کسانی که تهدیدی بر علیه امنیت، جان، مال و ناموس مردم هستند تاکید می‌کنم، آرای جایگزین حبس فقط برای کسانی که جرایم سبک غیرعمد مرتکب شده اند و سابقه‌ی کیفری ندارند صادر می‌شود. استفاده از ظرفیت علمای شیعه و سنی، افراد تاثیرگذار و رسانه‌ها از دیگر تلاش‌های دادگستری استان برای افزایش آگاهی مردم، کمتر شدن تعداد پرونده‌های ورودی به محاکم و در نتیجه کم شدن تعداد زندانیان برشمرد. بازدید قضات از زندان، رویکرد آن‌ها را نسبت به مجازات حبس تغییر و آنان را به استفاده از آرای جایگزین زندان ترغیب می‌کند.
