در گوشه ای دور در جنوب استان خراسان جنوبی، نزدیک مرزش با افغانستان، روستایی قرار دارد که حدود یک قرن پیش مردمانی با قامت خیلی کوچک در آن ساکن شدند. نشانه هایی از کوتوله بودنشان در معماری آن ها نیز پیدا می شود. از حدودا دویست خانه سنگ و گلی که این روستای باستانی را تشکیل داده است، هفتاد یا هشتاد تا از آن ارتفاع خیلی کمی دارند. خانه های شهر کوتوله ها در بیرجند کمتر از 2 متر ارتفاع دارند و درهای ورودی باریکی دارند که بدون خم شدن نمی توان از آن ها عبور کرد. برخی از این خانه ها سقفی به کوتاهی 140 سانتی متر دارند. ازدواج بین خویشاوندان نزدیک، برنامه غذایی ضعیف و نوشیدن آب جیوه دار، ساکنان ماخونیک خراسان جنوبی را انسان هایی با حدودا نیم متر قامت کوتاه تر نسبت به میانگین قد انسان های آن زمان کرده است. پس در ادامه با ما در مجله گردشگری همگردی همراه باشید برای سفری هیجان انگیز به ماخونیک شهر کوتوله ها...
ماخونیک خراسان جنوبی
برای قرن ها، اجداد ماخونیکی ها تقریبا به دور از تمدن های مدرن زندگی کردند. این منطقه خشک، متروکه و بی حاصل بود که رشد محصولات و پرورش حیوانات را سخت می کرد. شلغم، جو و حبوبات و میوه ی عناب تنها محصولات کشاورزی اینجا را تشکیل می داد. بقای مردم اینجا تنها با غذاهای ساده گیاهی است مثل کشک- بنه (که از کشک و نوعی پسته که در کوه ها می روید تهیه می شود) و پختک (مخلوطی از کشک خشک شده و شلغم).
سوء تغذیه تاثیر زیادی روی کوتاهی قد ساکنان آن داشته است. جدایی آن ها از تمدن نیز مردم را مجبور به ازدواج های با خویشاوندان نزدیک کرد که سبب پخش شدن این ژن بد در بین والدین شد که آن را بیشتر در بین فرزندان پخش کرد. برخی از این ژن ها سبب ایجاد آدم های کوتوله می شود.
قد کوتاه بودن مردمان ماخونیک خراسان جنوبی تنها دلیل این مردم برای ساخت خانه های کوچک نبود. داشتن خانه ای کوچک یعنی نیاز کمتر به مصالح ساختمانی که کار را راحت تر می کرد چون حیوانات اهلی به اندازه کافی بزرگ برای کشیدن ارابه ها و جاده های مناسب برای این کار وجود نداشت. در نتیجه ساکنان آن باید تمام مواد را با دستان خود برای کیلومترها حمل می کردند. گرم کردن و سرد کردن خانه های کوچکتر ساده تر بود و ترکیب آن ها با چشم انداز خیلی ساده تر بود که تشخیص آن را به وسیله مهاجمان سخت تر می کرد.
شهر کوتوله ها در بیرجند
در اواسط قرن 20، ماخونیک شهر کوتوله ها، جهش بزرگی در توسعه شهری را با ساخت جاده ها و دسترسی وسایل نقلیه به خود دید که به ساکنان ماخونیک اجازه داد تا انواع غذاها مثل برنج و مرغ را به سفره های خود بیاروند. بچه های آن ها سالمتر و بلندتر از والدینشان رشد کردند و با بهداشت بهتر، از بین رفتن کوتوله ماندن مردم اینجا آغاز شد.
اکثر 700 نفری که در ماخونیک زندگی می کنند حالا قد میانگینی دارند. سال ها طول کشید تا آن ها خانه های کوچک اجداد خود را رها کردند و به خانه های آجری نقل مکان نمودند. اما به غیر از خانه ها و قد آن ها، چیز بیشتری برای این روستاییان بهبود نیافته است. زندگی هنوز دشوار است و به لطف خشکی کشاورزی ضعیف تر شده است. افراد جوان تر برای کار به شهرهای اطراف می روند و زن ها به بافندگی مشغول اند. ساکنان با سن بیشتر به کمک های مالی دولت تکیه کرده اند.
معماری و میراث منحصر به فرد ماخونیک پتانسیل بالایی برای جذب گردشگر دارد که ساکنان آن امیدوار هستند تا روزی در روستا برای آن ها شغل و کسب و کاری فراهم شود.
