تشکیلات

با اوج گیری مبارزات و آشکار شدن انحراف در سازمان منافقین، و احساس روحانیت و مردم به لزوم تشکلی اسلامی که در راس آن به جای افراد عادی و سیاسی، افرادی روحانی و آشنای به فقه و سیاست باشند، در مشهد هسته اولیه تشکلی اسلامی با رهبری امام و مدیریت روحانیت متعهد و انقلابی شکل یافت.آیت الله العظمی خامنه ای در این باره می گویند:

اصل تفکیک قوا بعنوان بهترین شیوه در تشکیلات نظامها سیاسی معاصر پذیرفته شده است و بر اساس آن وظائف و اختیارات حکومت در سه ارکان و تشکیلات سیاسی («قانون گذاری» و «اجرائی» و «قضائی») تقسیم بندی و قدرت و حاکمیت دولت از کانال این سه قوه اعمال گردیده است.

پس از کودتای 28 مرداد، جبهه ملی و حزب توده به احزابی ضعیف تبدیل شده به خاموشی گراییدند.آن ها در اوایل دهه 40 مجددا حضوری هر چند ضعیف از خود به نمایش گذاشته و سپس صحنه را ترک گفتند و به احزابی در تبعید تبدیل شدند.

فعالیت های تبلیغاتی و سیاسی محدود نهضت آزادی تعدادی از افراد مرتبط با نهضت را بر آن داشت تا در سال 1344 با تشکیل گروهی به نام «سازمان مجاهدین خلق» به مبارزه مسلحانه روی آورند

علامه طباطبائی در بحثی تحت عنوان «ولایت و زعامت در اسلام » مسئله ضرورت تشکیل دولت اسلامی را از نقطه نظر فلسفه اجتماعی اسلام مورد بحث قرار داده و به استناد آیه: