احسان

آنچه در پی می آید، حاصل سخنرانی استاد ارجمند، محمدتقی مصباح یزدی، است که در دومین دوره عالی مدیریت دولتی، ویژه وزرا، در مرکز آموزش مدیریت دولتی ایراد گردیده است که به دلیل اهمیت آن، از نظر خوانندگان گرامی می گذرد:

در شماره پیشین به معانی هر یک از معروفات در قرآن پرداخته و بیان گردید توصیه به معروف به شخصی تعلق می گیرد که دارای اختیاراتی است و امکان سوء استفاده برای او وجود دارد

در شماره پیشین، مراد از اصلاح و کیفیت رجوع در طلاق رجعی را تبیین نموده و منظور از «معروف» در آیه مورد نظر را بیان داشتیم

ـ الاِحْسانُ مَحَبّةٌ: احسان و نیکی محبت است.

فتنه پدیده ای اجتماعی است که در آن، تمیز حق از باطل، سخت است. آنان که در فتنه ای گرفتار می آیند، در آشوب حبّ و بغض ها از گرفتن تصمیمِ خردمندانه عاجز می شوند

نیکی کردن به مردم فواید و آثار فراوانی به دنبال دارد. خداوند بزرگ مرتبه بشر را به نیکی کردن سفارش فراوان فرموده است. پس هر کس انتظار بخشش و نیکی خدای مهربان را دارد، شایسته است که نسبت به خلق خدا نیکی، و از بینوایان و مستمندان دستگیری کند. به قول سعدی، شاعر بزرگ پارسی گوی:

در میان همه مذاهب الهی و انسان های با انصاف جهان، فضیلت و ارزشی بالاتر از عدالت و احسان نیست; اسلام که دین انسان سازی و جامعه سازی و تکامل است; این، دو خصلت را پس از توحید و اساس دین، در راس ارزش ها قرار داده و اهمیت فوق العاده ای برای آنها قائل است .

هرکس که دوست دارد عمری زیاد، روزی فراوان و روزگار خوشی داشته و از زندگی خود لذت برده، و فرزندانش به او احترام نمایند، باید به پدر و مادر خود نیکی و احسان نماید . رسول اکرم صلی الله علیه و آله

واژه «احسان» از ریشه «حُسن» به معنای زیبایی و نیکی می باشد که در قرآن در سه معنا به کار رفته است: 1ـ تفضّل و نیکی به دیگران، 2ـ انجام و سر و سامان دادن به امور و کارها به وجه نیکو و کامل، 3ـ انجام اعمال و رفتار صالح. احسان در این کاربرد تقریباً مترادف با تقوا و پرهیزکاری است.

از جمله پدیده های شگفتی که در مغرب به چشم می خورد جمع دو پدیده به ظاهر ناسازگار اگر نگوییم متناقض یعنی تصوف و سیاست است