سامانی

تشیّع در نیم سده نخست از موجودیت خود، نهضتی سیاسی و کاملا عربی با تکیه بر حقانیّت حضرت علی بن ابیطالب(ع)به عنوان جانشین پیامبر(ص)بود و در این مدت، ویژگی عربی خود را کاملا حفظ کرد و تا زمانی که دچار اولین انشعاب شد، فراز و نشیبهای زیادی به خود دید

سلطان محمود غزنوی به دلیل سنی گری شدید و متعصبانه خود، همواره مورد طعن بوده است.او نه تنها بر ضد شیعه و معتزله و اسماعیلیه سخت می گرفت که در دایره خود تسنن نیز از فرقه ای در برابر فرقه دیگر حمایت می کرد و جنگ هفتاد و دو ملت را در گستره بیش تری دامن می زد

دولت سامانی، تجربه ای دیگر از تأثیر خراسان بزرگ بر تحولات جاری ایران است.تاریخ این خاندان با سامان خدات آغاز می شود که گردیزی او را از «مغان» دانسته که طبعا «دین زرتشتی» داشته است