در قرن چهارم هجری و در آستانه غیبت امام دوازدهم، شیعیان در بلاد و شهرهایی از جهان اسلام می زیستند که اطلاعات ما از آن ها به سبب عدم توجه منابع تاریخی به مقوله جغرافیای انسانی، کاملاً محدودند و از خلال منابع گوناگون تاریخی، جغرافیایی، رجالی و حدیثی، تنها می توان به آگاهی های اندکی در این خصوص دست یافت