لیلا مهداد؛ با آینه رابطه خاصی دارند و برای همین همیشه آینه کوچکی ته کیفشان است یا از هر مسیری که رد می‌شوند به هر جسمی که تصویرشان را منعکس کند، نیم‌نگاهی می‌اندازند و گاهی فیگوری هم می‌گیرند. زل زدن به آینه بخشی از برنامه روزانه شان است و گفتن چند جمله به دنبال آن: اگر افتادگی چشمم را عمل کنم، چشم‌هایم درشت‌تر می‌شود.
این بینی هیچ تناسبی با صورتم ندارد. با این لک‌ها و جوش‌ها چه کنم؟ باید از متخصص پوست و مو برای کم‌پشتی موهایم مشاوره بگیرم. ناخن بکارم، دستم کمی کشیده‌تر به‌نظر می‌رسد. با چربی‌های شکمم چه کنم؟ این لاغری عذابم می‌دهد. مو بکارم و به دندان‌هایم برسم، جذاب‌تر می‌شوم.
همیشه نگران‌اند؛ نگران زشت‌تر شدن. لیست بلندبالایی از کلینیک‌ها، پزشکان و باشگاه‌ها دارند و عمل‌های زیبایی هم نمی‌تواند دغدغه زیباشدن را در آن‌ها فروکش کند، برای همین بیشتر اوقات برای دومین یا چندمین‌بار راهی اتاق عمل می‌شوند. آدم‌هایی که در اطراف ما کم نیستند، اما از آنجایی که آماری از آن‌ها در دست نیست، نمی‌توان گفت: چند درصد زنان و مردان را تشکیل می‌دهند.
چه کار کنیم که مدام حس نکنیم زشتیم؟
برای اینکه زشت نباشیم فقط کافی است خودمان باشیم.
لبخند بزنید: هرازگاهی لبخند بزنید تا هم احساس بهتری نسبت به خودتان پیدا کنید و هم به دیگران احساس مثبت منتقل کنید.
مراقب پوستتان باشید. پوستتان را پاکیزه و مرطوب نگه دارید. بیشتر از سه بار در هفته روی صورتتان لیف نکشید، چون ممکن است پوستتان را اذیت کند، مخصوصا اگر روی پوستتان جوش داشته باشید. برای آن‌ها که پوست مرطوب دارند، استفاده از ماسک می‌تواند به از بین بردن روغن اضافی پوست کمک کند، البته این ماسک‌ها را هم بیشتر از یک‌بار در هفته استفاده نکنید.
احساس خوب نسبت به خودتان داشته باشید. وقتی حستان به خودتان خوب باشد، ظاهرتان هم خوب خواهد شد. اعتمادبه‌نفس داشته باشید.
خواب کافی داشته باشید. این به شما کمک می‌کند همیشه بهترین ظاهر را داشته باشید و داشتن یک الگوی منظم برای خواب باعث می‌شود هر روز سرحال و سرزنده از خواب بیدار شوید و روز خوبی داشته باشید.
ورزش کنید. همه، کسی را که به خودش احترام می‌گذارد و مراقب بدن خود است، دوست دارند. خوب به نظر رسیدن فقط به آرایش و لباس محدود نمی‌شود، سالم بودن و داشتن احساسی خوب نسبت به خود هم بخشی از آن است.
بی‌خیال تاتوی ابروی شیطانی، بینی عروسکی، لب‌های پروتزی و... شوید، چون این‌ها تنها شما را مصنوعی می‌کند، نه زیبا.
آنقدر آرایش نکنید. بهترین کار این است که به پوستتان رسیدگی کنید تا به آرایش و کرم‌پودر‌ها نیازی نداشته باشید.
پیرایش را فراموش نکنید و سعی کنید بیش از آرایش پیراسته باشید.
صاف بایستید، صاف راه بروید و صاف بنشینید. اگر می‌خواهید زیبا باشید قوز کردن و کج‌وکوله راه رفتن ممنوع.
کفش‌هایتان را تمیز و واکس‌خورده نگه دارید. کفش‌ها و دست‌ها به اندازه صورت اهمیت دارند. دست‌های مرطوب و ناخن‌های مرتب به شما خیلی کمک می‌کند. لباس‌هایتان باید همیشه بوی تمیز بدهد و اتوکشیده باشد.
از عطر استفاده کنید، اما کم. داشتن یک عطر خاص چیز خوبی است، اما با آن دوش نگیرید. بهتر میزان عطر این است که خودتان و کسی که در ٣٠سانتی شماست بوی عطرتان را متوجه شود.
شناخت از خودتان فوت کوزه‌گری است. صورتتان چه فرمی دارد، ابرو‌ها و چشمهایتان چطور، بلندید یا کوتاه، چاقید یا لاغر و... با خودتان صادق باشید تا بهتر بتوانید بدون جراحی و با تغییر پوشش و پیرایشتان به زیباتر شدنتان کمک کنید. واقعیت امر این است که مدل‌ها و سلبریتی‌ها بی‌عیب و ایراد نیستند، فقط آن‌ها مرحله شناخت خود را به خوبی پشت‌سر گذاشته‌اند و طبق توصیه کارشناسان مد و زیبایی آرایش و لباس متناسب با خودشان را انتخاب کرده‌اند.
نکته اساسی این است که خوش‌اخلاق باشید. زیباترین آدم دنیا هم باشید، اگر عصبی شوید و داد بزنید و بی‌ادبی کنید و مهربان نباشید، زشت به نظر می‌رسید.
در کودکی جست‌وجو کنیم
سمیرا طاووسیl ظاهر و زیبایی ظاهر از آن دست مسائلی است که بشتر از گذشته‌های دور با آن دست به گیربان و همیشه به‌دنبال راه‌حل‌هایی برای زیباتر به نظر رسیدن بوده است. ناراضی بودن از اعضای صورت یا اندام مسأله‌ای است که در میان تعداد زیادی از افراد یک‌جامعه به چشم می‌خورد.
موارد مشابه‌ای مثل اینکه بینی‌ام بزرگ است، چشمانم بدشکل‌اند یا لبخند زشتی دارم و ...، اما با این وجود زندگی عادی آن‌ها ادامه دارد و به راحتی در جامعه حاضر می‌شوند و مراودات اجتماعی‌شان را دارند، بدون اینکه به این موارد بیندیشند و آن‌ها را تاثیرگذار بگذارد. سمیرا طاووسی، روانشناس در ادامه می‌گوید: «اما خودزشت‌پنداری، اختلالی است که شرایط را برای افرادی که دچار این اختلال‌اند کمی متفاوت می‌کند.
این افراد به‌طور مداوم به ظاهرشان می‌اندیشند و افکاری همیشگی در مورد ظاهرشان دارند، به‌طوری که روزانه، ساعت‌ها به نقصی که در بیشتر موارد مبنی بر واقعیت نیست و تنها در ذهن‌شان وجود دارد، فکر می‌کنند و در ادامه دقایق طولانی مقابل آینه می‌ایستند و ظاهرشان را چک می‌کنند.»
طاووسی عوارض این اختلال را محدود به این موارد ندانسته و ادامه می‌دهد: «جملاتی همچون «خوب هستی و ظاهرت معمولی است»، آن‌ها را قانع نمی‌کند و گاهی در این مسیر تا جایی پیش می‌روند که از حضور در جمع، رفتن به میهمانی و دوست‌شدن با دیگران اجتناب می‌کنند.
درواقع کارکرد‌های معمول زندگی‌شان مختل می‌شود.» این روانشناس این افراد را مشتری‌های ثابت کلینیک‌ها می‌داند و می‌گوید: «تعداد زیادی از این افراد را می‌توان در اتاق انتظار کلینیک‌های جراحی زیبایی و کلینیک‌های لاغری مشاهده کرد، به‌طوری که بعضی از آن‌ها برای چندمین‌بار است که به انتظار تیغ جراحی نشسته‌اند، چون هنوز دغدغه ظاهرشان فروکش نکرده است. درواقع قرار نیست آن‌ها از چیزی که هستند راضی شوند.»
طاووسی در ادامه می‌افزاید: «آن‌هایی که این اختلال بیشتر مربوط به نارضایتی از چهره‌شان است، معمولا زیاد آرایش می‌کنند یا اگر با بدنشان مشکل داشته باشند، همواره لباس‌های گشاد می‌پوشند تا قسمت‌هایی از بدنشان هرگز دیده نشود.
اختلال خودزشت‌پنداری به نوعی زیرمجموعه اختلال‌های اضطرابی به‌ویژه زیرمجموعه اختلال وسواس فکری- عملی محسوب می‌شود. این اختلال از سنین کودکی به‌ویژه نوجوانی شروع شده و در صورت عدم‌درمان ممکن است سال‌ها فرد را درگیر کرده و حتی به افسردگی‌های حاد، وسواس شدید و در مواردی به مصرف موادمخدر هم ختم شود.»
این روانشناس بر این باور است که خودزشت‌پنداری، اختلالی است که زمینه‌های آن را باید در کودکی جست‌وجو کرد: «در بررسی تاریخچه افرادی که اختلال خودزشت‌پنداری دارند، معمولا با این موارد روبه‌رو می‌شویم، والدینی که به کودک خود بی‌توجهی زیادی داشته‌اند، کودک‌آزاری، والدین یا خواهر و برادری که در خانواده دچار اختلال اضطراب بوده‌اند. وجود این عوامل می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد اختلال خودزشت‌پنداری در کودکان شود.»
بُکُش و خوشگلم کن!
مجتبی دلیر، روانشناس اجتماعی و مدرس دانشگاه است که زیبادوستی و اهمیت دادن به زیبایی را امری کاملا طبیعی و پذیرفته می‌داند و آن را در زمره یکی از نیاز‌های روانشناختی انسان قرار می‌دهد. دلیر از جنبه روانی و اجتماعی بیماری‌ای به نام خودزشت‌پنداری می‌گوید.
می‌توان گفت: جراحی‌های زیبایی جنبه روانی و اجتماعی دارند؟
در بحث جراحی زیبایی باید علت این اقدام مشخص شود. اصولا جراحی‌های پلاستیک با هدف کمک به افراد آسیب‌دیده جسمی مثلا در اثر سوانح و حوادث یا بیماری‌هایی مانند سرطان پستان باید انجام شود، در غیراین‌صورت جنبه روانی و اجتماعی پیدا می‌کند. بعضی افراد که دچار اختلال‌های روانی مانند بدشکلی‌هراسی و مانند آن هستند بدون دلیل جسمانی و ضرورت پزشکی تن به تیغ جراح می‌دهند که اگر تشخیص مشکل روانی داشته باشند و نیاز پزشکی در بین نباشد، از نظر روانشناسی این جراحی‌ها به هیچ‌عنوان تجویز نمی‌شود.
آیا ظاهر و زیبایی افراد می‌تواند بر روابط بین‌فردی و جایگاه اجتماعی افراد تاثیر بگذارد؟
قطعا زیبایی ظاهر در روابط بین فردی تأثیر مثبت دارد و می‌تواند به فرد در دستیابی به جایگاه اجتماعی بهتر کمک کند، اما زیبایی هم باید به اندازه باشد، چراکه افرادی که حتی به‌طور وراثتی زیبایی ظاهری دارند در پیدا کردن دوست و حفظ دوستان دچار مشکل می‌شوند.
مورد توجه قرار گرفتن یکی از نیاز‌های آدمی است، آیا می‌توان گفت: زیبایی، ساده‌ترین راه برای موردتوجه قرارگرفتن است؟
بله. افراد نمی‌توانند با کسی که زیاد از حد بی‌نقص و زیباست راحت باشند، چون کاستی‌های ظاهریشان برجسته‌تر می‌شود. انسان‌ها نیاز دارند موردتوجه واقع شوند و ارزش آن‌ها شناخته شود. زیبایی ظاهری ساده‌ترین راه برای موردتوجه قرار گرفتن است.
این نیاز به‌حدی قوی است که اگر نتوان با زیبایی آن را برآورده کرد، بعضی‌ها حاضرند به قیمت زشت یا عجیب‌وغریب شدن به آن پاسخ دهند، بنابراین هرازگاهی می‌بینیم که مُد جدیدی ظهور پیدا می‌کند و حتی در آثار طراحان مد و لباس هم طرح‌های نازیبا، نامتقارن، ناهماهنگ، نچسب و ظاهرا ناشیانه می‌بینیم.
پس جلب توجه و نیاز به دیده شدن عامل دیگری است که می‌تواند افراد جامعه و حتی مردان را به سمت و سوی جراحی زیبایی یا نازیبایی (!) سوق دهد. این نیاز به موردتوجه قرار گرفتن از عامل دیگری نشأت می‌گیرد به نام احساس حقارت یا کاستی در عزت‌نفس. فردی که احساس حقارت دارد، اگر به روش‌های طبیعی و معمول نتواند آن را برطرف سازد، به شیوه‌های نادرست گرایش پیدا می‌کند.
چنین فردی حاضر است هر کاری بکند تا چاه حقارتش را پُر کند! به قول معروف می‌گوید بُکُش، اما خوشگلم کن؟! در صورتی که افراد دارای عزت‌نفس وقتی لازم نباشد به هیچ‌عنوان حاضر نمی‌شوند بدن خود را زیر تیغ ببرند، حتی اگر در ظاهرشان برای مثال بینی بزرگی داشته باشند.
ضرورت مشاوره‌های روانشناسی قبل از جراحی‌های زیبایی
این روانشناس اجتماعی ادامه می‌دهد: به‌نظر می‌رسد زیبایی حاصل از جراحی غیرضروری زشت‌ترین چهره‌ها را خلق می‌کند. بشدت توصیه می‌شود پیش از انجام هرگونه عمل زیبایی که با هدف پزشکی نیست با یک روانشناس ماهر و متعهد مشورت شود؛ و درمان خودزشت‌پنداری از چه زمانی باید شروع شود؟
بهتر است تشخیص اختلال خودزشت‌پنداری در سن پایین انجام شود، چون درمان آن بسیار آسا‌ن‌تر از زمانی خواهد بود که افکار و اضطراب‌ها ریشه دوانده باشد. درمان خودزشت‌پنداری، یک‌روزه و یک‌شبه نیست و مثل هر اختلال روانی دیگری، به یک دوره درمان زیر نظر روانشناس و مشاور نیاز دارد. مهم است بدانیم هر آدمی، به سبک خودش زیباست و زیبایی‌های خاص خودش را دارد و به تعداد هر آدم در دنیا، تعریفی برای زیبایی وجود دارد.
