«امکان دسترسی برای همه در هزاره جدید» شعاری است که برای روز جهانی معلولان در سال1992 انتخاب شد، همین یک جمله نشان می‌دهد که دسترسی آزادانه برای معلولان در همه جای جهان موضوعی مهم و البته هزینه‌بر است، هر چند براساس ماده11 قانون حمایت از معلولان، مرکز آمار ایران مکلف است در سرشماری‌های عمومی جمعیت کشور به‌نحوی برنامه‌ریزی کند که جمعیت افراد معلول به تفکیک نوع معلولیت آن‌ها مشخص شود اما در کشور ما آمار متناقضی از تعداد و گستردگی معلولان وجود دارد.
به گزارش به نقل از صبح نو ،این آمارها به صورت مشترک نشان می‌دهند میزان افراد معلول کم نیست و هر ساله به دلایل مختلفی از جمله بیماری، نقص تولد، تصادفات و بی‌احتیاطی‌های کاری و... بر این تعداد اضافه می‌شود.
شاید در زندگی هیچ چیزی سخت‌تر از این نباشد که نتوانی خوب حرکت کنی، خوب صحبت کنی و دردت را بیان کنی تا آدم‌های دیگر متوجه شوند؛ آن وقت تنها از دور نگاهت می‌کنند، برایت دستی تکان می‌دهند، دلی می‌سوزانند و بعد عبور می‌کنند؛ این احساس زمانی آزار‌دهنده می‌شود که در کنار دردهایت، کمبود توجه افراد و نهادهای مسوول جامعه را نیز به دوش بکشی.
در‌حال‌حاضر بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی هر هشت دقیقه یک کودک معلول در جهان به دنیا می‌آید. حدود 500میلیون معلول در جهان وجود دارند که 80درصد آن‌ها در کشورهای جهان سوم ساکن‌اند. آمارهای جهانی نشان می‌دهد 15درصد از افراد هر جامعه معلول هستند که در ایران دو درصد از این افراد دارای معلولیت شدید و خیلی شدید بوده که مراقبت و نگهداری از آن‌ها هزینه‌های گزافی را بر خانواده و جامعه تحمیل می‌کند، به همین دلیل
لازم است که عوامل معلولیت‌ساز مورد شناسایی قرار بگیرند تا بتوان پدیده معلولیت را تا حد امکان تحت کنترل درآورد، زیرا آن‌گونه که آمارها نشان می‌دهند روز‌به‌روز از سهم عوامل ژنتیکی در بروز معلولیت کاسته می‌شود و بر سهم حوادث در این زمینه افزوده می‌شود تا جایی که حدوداً 30درصد معلولیت‌ها ژنتیکی و مادرزادی و حدود 70درصد بر اثر سوانح و به‌صورت اکتسابی حادث می‌شوند.
مشکلات زیادی داریم
خانم مهناز کاظمی، عضو مرکز حمایت از معلولان ضایعات نخاعی و مددکار که خود نیز یکی از معلولان ضایعه نخاعی است با بیان اینکه 15سال است که در مرکز معلولان ضایعات نخاعی با 2800معلول آسیب‌دیده نخاعی به‌صورت رایگان و مردم نهاد و با مجوز سازمان بهزیستی کار می‌کند، به «صبح‌نو» می‌گوید: «معلولان و انجمن‌های معلولان، خود بنیان‌گذار لایحه حمایت از معلولان بوده و در این مدت جنگیدند تا این لایحه تصویب شود. البته سازمان بهزیستی نیز در این راستا کمک‌های زیادی کرد.»
وی با بیان این که انجمن فعال آن‌ها در دوسال گذشته نمونه شناخته شده، ادامه می‌دهد: «ما همیشه پیگیر مشکلات بودیم تا زمانی که قانون حمایت تصویب شد و به اجرا درآمد بتوانیم آن‌ها را کمتر کنیم. اگرچه اتفاقاتی افتاده اما زیاد نیست و ما همچنان پیگیر رفع مشکلات و اجرا شدن کامل قوانین به‌ویژه درباره مناسب‌سازی معابر شهری، مهیا ساختن حمل‌و‌نقل ویژه معلولان، بیمه، اشتغال و مشکلات دیگری که خود من به‌عنوان یک شهروند معلول با آن دست به گریبانم، هستیم.»
دستگاه‌ها اجباری برای اجرا ندارند
کاظمی با انتقاد از اینکه برخی از دستگاه‌ها تن به اجرای قوانین حمایت از معلولان نمی‌دهند، اضافه می‌کند: «به نظر می‌رسد آن‌چنان که باید اجباری در اجرای این قوانین برای دستگاه‌های متولی وجود ندارد اما انجمن‌های فعال معلولان درصددند تا با کمک نمایندگان مجلس این کار انجام شود.» او با اظهار بی‌اطلاعی از زمان اجرای دقیق قوانین حمایت از معلولان، تأکید می‌کند: «این قانون قرار بود تا پایان سال اجرایی شود، قول‌های خوبی داده‌اند ولی دقیق نمی‌دانیم کی اجرا می‌شود اما گفته شده اجرایی شدن این لایحه در سال98 اتفاق می‌افتد با این وجود هنوز اتفاقی نیفتاده است.»
عضو مرکز حمایت از معلولان ضایعات نخاعی و مددکار ادامه می‌دهد: «اگر دولت کمک کند و این قانون واقعاً اجرا شود اتفاقات زیادی خواهد افتاد و در سال جدید شاهد رشد اشتغال معلولان خواهیم بود که این یعنی بهبود وضعیت معیشتی همه معلولان کشور. ضمن اینکه در این قانون بودجه‌ای بالغ بر دو هزار میلیارد تومان به امور معلولان اختصاص یافته که بیشترین بخش آن به مناسب‌سازی شهری تخصیص داده شده است.»
کمیته‌ای که نیمه‌تعطیل شد!
کاظمی با اشاره به فعالیت کمیته معلولان در شهرداری تهران، می‌افزاید: «در دوره آقای محمدباقر قالیباف، شهردار اسبق تهران کمیته مناسب‌سازی شهری وجود داشت که مسوولیت آن را به خود ما واگذار کرده بودند. چهار سال در این کمیته فعالیت کردیم و با بررسی و کارشناسی صدها معبر و منزل ده‌ها نفر از معلولان و اختصاص بودجه از سوی شهرداری توانستیم در حداقل 500 تا 600خانه معلولان بالابر نصب کنیم.»
او معتقد است: «این کار نمی‌تواند تمام مشکلات معلولان را حل کند ولی برای معلولان اقدام قابل تحسینی بود، از اواخر 96 این کار دیگر انجام نشد و مشخص بود که تغییراتی در شهرداری در حال انجام است، مدیران جدید می‌گویند که کمیته هست اما بودجه نیست! حتی سازمان بهزیستی هم پیش‌قدم شد تا همزمان با تصویب قانون حمایت از معلولان -که یکی از بندهایش هم مناسب‌سازی معابر و منازل معلولان است-
با اختصاص دوباره اعتبار کارهای گذشته را ادامه دهد اما خبری نشد.» او تأکید می‌کند: «ما معلولان به مناسب‌سازی نیاز جدی داریم. معلولی داریم که شاید بیشتر از یک سال است که به خاطر همین مشکلات از خانه خارج نشده است. اگر بودجه زودتر تأمین نشود، همچنان باید شاهد افزایش مشکلات این قشر از جامعه باشیم. اما امیدواریم در سال آینده اتفاقات خوبی درباره این مناسب‌سازی رخ دهد.»
10 از صد
عضو مرکز حمایت از معلولان ضایعات نخاعی و مددکار با اشاره به تعداد انجمن‌های معلولان می‌گوید: «باید بگویم هنوز آمار دقیقی از تعداد معلولان وجود ندارد. با وجود شاید حدود صد انجمن تنها 10انجمن فعالند و حمایت می‌شوند. شاید از دلایلی که سازمان بهزیستی نتوانسته آمار دقیقی از برخی گروه‌های معلول به دست بیاورد این باشد که هنوز فرهنگ‌سازی لازم برای پذیرش معلول در جامعه نشده و خیلی از معلولان در منازل‌شان مانده‌اند یا دولت آن‌ها را پیدا نکرده است.»
او با ابراز امیدواری نسبت‌به اتفاقات سال آینده می‌گوید: «فکر می‌کنم امسال همکاری خوبی به‌ویژه در افزایش مستمری‌ها وجود داشت البته هنوز کافی نیست. به‌عنوان مثال می‌گویم حق پرستاری 200هزارتومانی که بهف یک ضایعه نخاعی کمری داده می‌شود مشکی از او حل نمی‌کند با این حال بعضی 80 یا 90هزار تومان یا رقم‌های پایین‌تری می‌گیرند.»
رفت‌و‌آمد مشکل جدی ماست
خانم ناهید کوشکی 28ساله که هشت سال پیش در یک تصادف دچار ضایعه نخاعی شده بود درباره مشکلاتی که یک فرد دارای معلولیت با آن روبه‌رو است، می‌گوید: «رفت‌و‌آمد یکی از مشکلات جدی ماست، معابر عمومی برای ما مناسب‌سازی نشده است، اگر بخواهیم به بانک برویم خیلی‌ها رمپ ندارند و آن‌هایی هم که رمپ دارند شیب مناسبی ندارند.» او در پاسخ به این سؤال که آیا به نظر شما این قانون می‌تواند راهگشا باشد، ادامه می‌دهد: «به نظرم مسوولان بیشتر از اینکه عمل کنند حرف می‌زنند و همیشه با این جشن‌ها و کارهای حاشیه‌ای سعی دارند تا از اصل موضوع فاصله بگیرند و هیچ‌گاه به چیزی که باید عمل نمی‌کنند.»
کوشکی اضافه می‌کند: «من تحت پوشش سازمان بهزیستی هستم و یک مستمری 50هزار تومانی و مبلغی هم به‌عنوان حق پرستاری با چندین ماه تأخیر و کمتر از حدی که هست، دریافت می‌کنم. لوازم بهداشتی هم یا کم می‌دهند یا چند ماه یک‌بار داده می‌شود. آن‌چنان که باید رسیدگی کنند نیست.» او درباره اینکه آیا خدمات ویژه‌ای برای نوع معلولیتش دریافت می‌کند یا نه، می‌گوید: «خدمات هست نه اینکه نباشد اما کافی نیست، به‌عنوان مثال بهزیستی اعلام کرده که قرار است 250هزار تومان بابت تهیه لوازم بهداشتی به ما بدهد که این مبلغ برای تهیه همه لوازم بهداشتی مورد نیاز ما کافی نیست.»
این خانم دارای معلولیت با اشاره به اینکه در شهرستان‌ها امکانات بسیار محدودتر است، اضافه می‌کند: «من در شهرستان کوهدشت زندگی می‌کردم و مجبور شدم برای دسترسی به امکانات بیشتر به تهران بیایم. متأسفانه امکانات مختص بچه‌های تهران شده و بچه‌هایی که در شهرستان هستند از داشتن امکانات محروم‌اند. در شهرستان ما امکانات خیلی کم است و حتی بهسازی برای عبور و مرور ما هم وجود ندارد.»
قوانین دردی از ما دوا نکرد
آقای محمد نوری 29ساله و دارای لیسانس حقوق و مدیر گروه حقوقی برابری مطلق دارای معلولیت بسیار شدید و نادر SMA است. او با انتقاد از اینکه بسیاری از قوانین مصوب‌شده دردی از معلولان دوا نکرده است، می‌گوید: «قانونی که تصویب شده خوب است اما ایرادات زیادی دارد، قانون قبلی سال83 تصویب شد و با گذشت حداقل یک دهه از تصویب این قانون تنها بخشی از مشکلات اجرایی آن برطرف شده است.»
او ادامه می‌دهد: «اینکه مسوولان در این مراسم اذعان دارند که قانون داریم اما خوب اجرا نمی‌شود قابل قبول نیست، چه کسانی باید این قانون را اجرا کنند، چرا مسوولان پاسخ روشنی نمی‌دهند، قانونی که قرار نیست اجرایی شود چرا نوشته می‌شود؟» نوری درباره حق پرستاری که به آن‌ها داده می‌شود، توضیح می‌دهد: «الآن گفته‌اند که در قانون جدید قرار است برای معلولیت‌های شدید و بسیار شدید حق پرستاری داده شود، وقتی وارد جزئیات بشویم واقعیت این است که اگر بودجه باشد ماهانه 150هزار تومان واریز می‌کنند البته فعلاً این مبلغ به معلولان نخاعی داده می‌شود. کدام پرستار و با کدام تعرفه ماهی 150هزار تومان برای پرستاری از معلول می‌گیرد، الان حداقل دستمزد پرستاری از معلول 800هزار تومان است.»
او ادامه می‌دهد: «گفته می‌شود که تسهیلات برای افراد معلول رایگان است اما آیا این بدین معناست که معلول خود هزینه‌ها را پرداخت کند و چند ماه بعد با کم و کاستی پولش را به او بازگردانند. اگر فرد این پول را داشت که نیاز به حمایت بهزیستی نبود.»
امروز هم خیلی از مسوولان به خوابگاه، آسایشگاه و درمانگاه‌های سراسر کشور سر خواهند زد تا باز هم با دادن وعده حل مشکلات و حرف‌های امیدوارکننده روز جهانی معلولان را گرامی بدارند اما کاش به جای راه‌انداختن کارناوال تبلیغاتی عیادت از معلولان و برگزاری همایش و گرامی‌داشت به وظایف‌شان برای بهبود وضعیت این قشر خاص از جامعه عمل می‌کردند،
به نظر باید امور معلولان به دست خودشان سپرده شود تا آن‌ها با دلسوزی نسبت به خود و هم‌نوعان‌شان اقدامات جدی و تعیین‌کننده‌ای را صورت دهند همان‌طور که همیشه این کار را می‌کردند.
