قصور شهرسازی در آلودگی هوا

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، آلودگی هوا نفس را بند می‌آورد و اولین نگاه به سمت افزایش تردد خودروها و بنزین می‌چرخد، با این حال، ساختمان‌های چند طبقه تهران نیز در آلودگی قصور کمتری از بنزین و خودرو ندارند، چه بسا تاثیر آنها ماندگارتر از خودروها خواهد بود زیرا خشت اول‌گر نهد معمار کج، تا ثریا می‌رود دیوار کج، خشت اولی که معماران و شهرسازان و سیاست‌گذاران شهری در تهران نهاده‌اند، خشت‌هایی چون دریاچه خلیج‌فارس، بوستان چیتگر و ساختمان‌های متراکم اطراف آن، پل صدر و بزرگراه‌هایی در مرکز تهران، همان خشت کجی هستند که در سایه به ماندگاری ذرات آلاینده در خیابان‌های تهران دست یاری می‌رسانند و علاوه بر اینکه ساخت این اشتباهات مهلک هزینه‌های گزافی را بر جان شهروندان تهرانی گذاشت، حتی صاف‌کردن انحنای کج آنها تا ثریا خسارت به بار خواهد آورد.

به گزارش «خبر آنلاین» تحقیقات سازمان هواشناسی کشور نشان می‌دهد ساختمان‌ها در آلودگی هوا تاثیر دارند، زیرا ارتفاع جریانات باد محلی بیشتر از 10 تا 100 متر نیست و به همین خاطر وقتی قرار است بلندمرتبه‌سازی کنیم نیاز است قبل از آن مطالعات مربوط به هواشناسی شهری را انجام دهیم و بدانیم که به چه نوع و چه شیوه‌ای ساختمان‌ها را طراحی و چیدمان کنیم تا روی تهویه طبیعی اثر منفی نگذارد.

حسین محجوبی، طراح پارک‌های ساعی و ملت، معتقد است طراحی پارک چیتگر در غرب تهران، یکی از اشتباهات شهرسازی است که باعث آلودگی هوای تهران شده است. به زعم محجوبی، با احداث این بوستان، عرصه‌های حاشیه آن با ارزش شد و مردم تمایل زیادی برای سکونت در اطراف بوستان چیتگر پیدا کردند و این تمایل باعث افزایش بارگذاری در غرب تهران و ساخت‌و‌ساز در آن جا شده و در نتیجه، راه ورود هوا به تهران مسدود شد. محجوبی به خبرآنلاین می‌گوید: متاسفانه ماشینیسم نیرویی است که نمی‌توان با آن کاری کرد. دنیا دست آدم‌های حریص است و حرص جمع کردن مال دارند. می‌خواهند بسازند، بفروشند، خراب کنند و مال جمع کنند. اصلا در طراحی توسعه تهران، طبیعت بحث مطرحی نیست. هرگز قرار نبود تهران اینقدر جمعیت داشته باشد. 20 میلیون نفر جمعیت باید منبع آب و هوایی برای تنفس داشته باشند که فعلا در تهران این موجود نیست. باید دقت کرد هیچ چیز بی قاعده‌ای در طبیعت وجود ندارد و همه‌چیز به میلیمتر حساب می‌شود، ولی ما این حساب و کتاب را در تهران رعایت نکرده‌ایم.

در سال‌های دوره تصدی محمدباقر قالیباف، دریاچه خلیج فارس در اراضی غرب تهران (منطقه 22) ساخته شد تا قیمت ساختمان‌های مشرف به چشم‌انداز دریاچه، چندبرابر شود. رشد قارچ‌گونه برج‌های بلند در اطراف دریاچه که واحدهای آن با تبلیغات «ویوی دایمی دریاچه» پیش فروش می‌شد، نشان‌دهنده تمایل زیاد سرمایه‌گذاران برای داشتن مسکنی با چشم‌انداز گسترده، درست در نقطه‌ای از شهر است که گلوگاه تهویه هوا شمرده می‌شود. این برج‌ها باعث شدند تا گردش هوای سطحی در غرب تهران با مشکل مواجه شود. زهرا صدراعظم نوری، رییس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران معتقد است ساخت‌و‌ساز و بارگذاری ساختمان در مجرای هوای غربی تهران، یکی از دلایل آلودگی هوای پایتخت است.

صدراعظم نوری در این باره می‌گوید: عوامل مختلفی در آلودگی هوا موثرند و سهم هر یک متفاوت است. قطعا یکی از عوامل آلودگی هوا در تهران، ساخت و ساز و بارگذاری سازه در پایتخت است. در سطح تهران و حومه، تراکم زیادی در فضاهای مسکونی و مسقف داریم. همچنین باید در نظر داشت در سال‌های اخیر برخی شهرک‌ها و شهرهای اطراف تهران مستقل شده‌اند و شهرداری آنها نیاز به منابع مالی دارد لذا آنها هم برای کسب درآمد بیشتر ساخت و ساز را شروع کردند و این میزان ساخت و ساز در کیفیت هوا، اثر منفی دارد. نوری به ساخت برج‌ها در کاهش کیفیت هوای تهران تاکید می‌کند و می‌گوید: در شهر تهران با برج‌های متعدد که احداث شده است، اکوسیستم شهر به هم ریخته است. شهر تهران مانند کاسه است که در گذشته وقتی برج‌ها اینقدر مرتفع نبودند، هوا در گردش بود و خنکی و اثر خوب گردش هوا را شاهد بودیم. به مرور زمان، درخت‌ها قطع شده، باغات نابود شده و به جای آن، ساختمان‌های بلندمرتبه آمده است.

رییس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران در ادامه می‌گوید: می‌دانیم جریان هوا در تهران از غرب به شرق است و وقتی موانع باشد، مشکلاتی را ایجاد می‌کند و قطعا روی آلودگی هوا اثرمنفی می‌گذارد.

برخی تحقیقات علمی در تهران هم تایید می‌کنند بلندمرتبه سازی در غرب تهران که یکی از دلایل آن، ایجاد دریاچه خلیج فارس و بوستان چیتگر است، با کاهش کیفیت هوای تهران ارتباط دارد. در یکی از مطالعات علمی انجام شده در سال 1395 که نتایج آن در پنجمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم جغرافیا و برنامه‌ریزی، معماری و شهرسازی منتشر شد، نویسندگان توانستند پس از بررسی اقلیم و توپوگرافی شهر تهران به عنوان نمونه موردی، اثبات کنند ساختمان‌های بلند‌مرتبه در غرب تهران و بسته شدن کریدورهای باد در تهران دارای ارتباط با یکدیگرند. این مطالعه با بررسی نقش فرم و جانمایی ساختمان‌های غرب تهران و ارتباط آنان بر تمرکز یا پخش آلاینده‌های هوا با توجه به اقلیم و توپوگرافی شهر تهران، به تاثیر عوامل ساکن در شهر یعنی ساختمان‌ها بر آلودگی هوا پرداخته و این اثرگذاری را اثبات کرده است.