این افراد باید از مصرف مواد ترش، آبکی، لبنیات و مصرف زیاد آب یا میو‌ه‌های ترش و آبکی در مقادیر بالا پرهیز کنند و از خوردنی‌ها و نوشیدنی‌هایی با مزاج گرم و با دمای بالا استفاده نمایند. این قبیل مواد غذایی عبارتند از کباب، ادویه‌جات، غذاهای پر نمک و پرادویه‌تر (مانند فلفل)، چای دارچین، چای زعفران، چای نعنا و چای زنجفیل. با مصرف این مواد، حالت ترس درونی، افسردگی و غمگینی آنها که به دلیل سردی مزاج بدن یا مغز است می تواند تا حد زیادی بهتر شده و لذا تا حدودی شجاع‌تر می‌شوند و کمتر می‌ترسند.
اگر به دلایلی، خواب شخص کم شده و بیشتر بیدار باشد (مثلا به دلیل درگیر شدن در پروژه‌های سنگین کاری یا امتحانات سخت و مهم مانند کنکور و یا به دلیل استرس‌های روحی روانی)، به دلیل متمایل شدن بدن و مغز به سمت گرمی و خشکی در این شرایط، باید غذاهای با مزاج گرم و خشک را مصرف نکنند و یا با احتیاط مصرف نمایند.
این غذاها عبارتند از: غذاهای تند با ادویه زیاد (مانند فلفل، زنجفیل و دارچین)، سرخ کردنی‌ها، شوری‌جات، مغزهای پرانرژی (مانند فندق و بادام زمینی)، گوشت‌ها و مخصوصاً گوشت پرندگانی چون بلدرچین و سایر مواد گرم و خشک. از طرف دیگر این افراد باید خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های با مزاج تا حدودی سرد و رطوبتی مصرف کنند. مثلاً نوشیدن چای دارچین یا چای زعفران برای آنها مناسب نیست. کاهو برای این افراد مفید است ( سرد و تر و خواب‌آور است).
مصرف آب و میوه‌جات و سبزیجات حاوی رطوبت بیشتر (مانند هلو، شلیل، آلو، هندوانه، خیارهای بزرگ با رطوبت بیشتر)، طعم‌های ترش و ملس مانند آلبالو و همچنین لبنیات مانند ماست و دوغ برای این افراد مفید است، زیرا ضمن جلوگیری از گرمی و خشکی بیشتر، باعث القای خواب هم می‌شوند و اثر دوجانبه دارند.
همچنین به افراد با مزاج سرد و تر توصیه می‌شود زیاد نخوابند، زیرا با خوابیدن زیاد، رطوبت بیشتر می‌شود. این افراد باید از غذاهای سرد و تر به میزان کمتر استفاده کنند تا خوابشان کمتر شده و راحت‌تر از خواب بیدار شوند.
ارتباط زمان غذا و خواب
اکثر موارد ذکر شده در مورد رابطه زمان غذاخوردن با ورزش در اینجا نیز صادق است و بهتر است غذا تقریباً از معده رد شده باشد و بعد شخص بخوابد؛ خوابیدن روی غذا اصلا توصیه نشده و بسیار مضر است. حداقل 3-2 ساعت باید بین شام و خواب فاصله باشد. خوابیدن طی روز نیز در طب سنتی کلا توصیه نشده است، مگر برای مزاج‌های گرم، به صورت چرت‌زدن (خواب کوتاه مدت) و با فاصله زمانی از نهار.
پس توصیه می شود انسان نه با شکم خالی و گرسنگی بخوابد و نه با شکم پر، زیرا خوابیدن در حالت گرسنگی و با شکم خالی منجر به ضعف و لاغری می‌شود، چون در هنگام خواب، قوای بدن و خون، جهت انجام عملیات هضم و جذب به سمت سیستم گوارش جلب می‌شوند و اگر غذایی در سیستم گوارشی یافت نشود، مواد طبیعی، مخاط و خود سلول‌های بدن و سیستم گوارش به عنوان غذا مصرف می‌شوند.
با شکم پر خوابیدن هم باعث انسداد عروق، دیدن خواب بد و کابوس، احساس بختک افتادن روی قفسه سینه، خروپف، سنگینی پس از خواب، خلط ته حلق به هنگام صبح و بوی بد دهان می‌شود.
بهتر است انسان وقتی به بستر می‌رود، چند دقیقه روی پهلوی راست بخوابد تا اگر مواد غذایی در معده وجود دارد به سمت قعر معده جابجا شود و یا وارد روده‌ها گردد و پس از این چند دقیقه، به پهلوی چپ بگردد و در همان حال به خواب برود. این امر باعث می‌شود کبد که یک عضو پرخون و گرم است، مثل پتوئی روی معده و روده‌های کوچک را بپوشاند و با حرارت خود به عملیات هضم و جذب کمک کند.
در زمان برخاستن از خواب نیز بهتر است به سمت راست بچرخد، چند دقیقه ای در همان وضعیت بماند تا حرکت مواد روده به سمت انتها خوب انجام شود و سپس از بستر بلند شود. یکی از کارهایی که بهتر است انسان در هنگام خواب رعایت کند، این است که به وسیله رواندازی (پتو یا ملحفه)، روی منطقه بالای شکم (معده) را بپوشاند؛ خوابیدن بدون روانداز کلا خوب نیست، زیرا منطقه شکم در هنگام خواب باید گرم نگه داشته شود تا عملیات هضم به خوبی صورت گیرد.
ارتباط بین غذا و رخدادهای روانی
هر یک از رخدادهای روانی دارای مزاج هستند و مزاجی را بر بدن تحمیل می‌کنند، مثلاً خشم و هیجان، باعث افزایش گرمی و خشکی بدن و همچنین مغز می‌شوند. افرادی که بیشتر خشمگین و هیجانی می‌شوند، باید دقت کنند که شاید مزاجشان گرم و خشک است و در نتیجه استعداد بیشتری به این رخدادهای روانی دارند و یا اینکه در مصرف خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های گرم زیاده‌روی می‌کنند و یا هر دو مورد.
بنابراین تمام موارد گفته شده برای تدابیر غذایی گرم و خشک، برای حالت‌های روانی خشم، غضب و هیجان نیز صادق است و مسلما این افراد باید از غذاها و نوشیدنی‌های با حرارت و خشکی زیاد پرهیز کنند. این غذاها عبارتند از: غذاهای تند، شور و شیرین، مواد سرخ‌کرده و بو داده، مخصوصاً در فصول و هواهای گرم.
مسائلی مانند ترس، غم و افسردگی، مزاج انسان را بیشتر به سمت سردی و خشکی و یا در پاره‌ای از موارد سردی و تری می‌‌برند. گاهی اوقات شخص افسرده است و فقط می‌خوابد تا از شر فکر و خیال‌ها رهایی یابد و این باعث افزایش تری در او می‌شود. افراد با وسواس، فکر بد، بدبینی، شکاکیت، دودلی و عدم ثبات فکر و عقیده باید بدانند که ممکن است یا مزاجشان سرد باشد و یا در خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های سرد (سرد و خشک یا سرد و تر) زیاده‌روی می‌کنند، بنابراین تدابیر غذایی گفته شده برای مزاج‌های سرد و خشک و سرد و تر در اینجا نیز صادق است.
برای خواندن بخش اول- اصول تغذیه در طب سنتی- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش دوم- اصول تغذیه در طب سنتی- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش چهارم- اصول تغذیه در طب سنتی- اینجا کلیک کنید.