دکتر سید مهدی میرغضنفری
احادیث نکوهش پرخوری
از حضرت امام صادق (علیه السلام) در کتاب معتبر حدیث "کافی" نقل است که: پرخوری ناخوشایند است.
در کل پرخوری هم از دیدگاه اسلام و هم از نظر طب سنتی رد شده است.
پیغمبر اکرم (صلوات ا... علیه و آله وسلم): آدمی هیچ ظرفی را بدتر از شکم پر نکرده است. آدمی زاده را چند لقمه بسنده می‌کند، در حدی که کمرش را راست بدارد. اگر نفس آدمی بر او چیرگی یافت، یک‌سوم معده برای خوراک، یک‌سوم برای نوشاک (نوشیدنی‌ها) و یک‌سوم برای نفس کشیدن خواهد بود.
یعنی خوردن و آشامیدن باید در حدی باشد که انسان انرژی لازم برای انجام فعالیت‌ها را داشته باشد. در واقع همیشه باید بخشی از معده خالی باشد. همانطور که با بارگذاشتن غذا روی شعله، به دنبال فرآیند پخت، غذا افزایش حجم پیدا می‌کند و سر قابلمه باید خالی باشد، معده هم باید همین‌گونه باشد وگرنه همانگونه که غذا به بالا حرکت کرده و سر می رود، در معده نیز بدنبال فرآیند هضم و تولید گازها، حالت نفخ، آروغ، ترش کردن (رفلاکس) و ... اتفاق می افتد.
پیغمبر اکرم(صلوات ا... علیه و آله وسلم): پس از من روشی (در جامعه) پدید خواهد آمد که مومن به اندازه یک معده و کافر به اندازه هفت معده می‌خورد.
در حقیقت یکی از خصوصیات مومنین واقعی این است که کم خور هستند.
نکاتی در مورد ورزش
فعالیت‌های بدنی یکی از اصول شش گانه سلامتی در طب سنتی هستند که بدون در نظر گرفتن آن شخص در حالت سلامت بهینه خود قرار نمی گیرد. به گفته بزرگان طب سنتی، بهترین روش دفع مواد زائد از بدن، ورزش معتدل است (یعنی نه اینکه فرد اصلاً ورزش نکند و نه اینکه در ورزش زیاده‌روی کند)، زیرا ورزش معتدل، بدون خارج کردن مواد مفید از بدن، فقط مواد زائد را از بدن دفع می‌کند.
ورزشی معتدل است که باعث افزایش ضربان قلب، تند شدن تنفس، ایجاد یا افزایش تعریق و سرخ شدن پوست شود و پس از آن انسان احساس سبکی و شادابی داشته باشد. اگر ورزش به میزان زیاد انجام شده و تعادل نداشته باشد، یا با مزاج شخص تناسب نداشته باشد، باعث سردی بدن، ضعف، تیرگی پوست (کبودی هنگام ورزش) و پایین نیامدن ضربان قلب تا مدت طولانی بعد از ورزش می‌شود که نشانگر مضر بودن این ورزش خواهد بود.
ورزش باعث افزایش حرارت بدن و تحلیل بردن رطوبت‌های زائد و دفع آنها از طریق عرق و با واسطه از طریق ادرار و روده می‌شود، بنابراین ورزش یکی از بهترین روش‌های دفع مواد زائد از بدن است.
برعکس، بی‌تحرکی منجر به تجمع مواد زائد در بدن می‌شود که ریشه بسیاری از مشکلات خواهد بود و اصطلاحاً در طب سنتی به آن امتلاء (پرشدگی بدن از مواد زائد) گفته می‌شود.
اگر ورزش شدید، کوتاه و سریع انجام شود، باعث افزایش شدید حرارت بدن می‌شود و این امر برای افراد با مزاج‌های سرد ( تر یا خشک) خوب است (مانند ورزش‌های بی‌هوازی).
افرادی که به دنبال لاغر شدن هستند، از ورزش ملایم، طولانی و کند، بیشترین بهره را می‌برند که نقش تحلیل برندگی آن بیشتر است و حرارت را خیلی افزایش نمی‌دهد و به این ترتیب این ورزش‌ها برای افراد گرم مزاج (تر یا خشک) مناسب‌تر است.
تمام افراد به ورزش نیاز دارند، ولی نیاز افراد با مزاج سرد و تر و سپس افراد با مزاج گرم و تر به ورزش بیشتر است.
رابطه زمان غذاخوردن با ورزش
بهترین زمان برای ورزش کردن وقتی است که اکثریت غذای خورده شده از معده رد شده باشد که این امر به نوع غذا و قدرت هضم افراد بستگی دارد. اگر شخص غذای سنگین (مانند کباب یا غذاهای چرب) مصرف کند، حداقل 4-3 ساعت زمان لازم است تا غذا از معده رد شود. خود فرد نیز می‌تواند این زمان را متوجه شود.
زمانی که هنوز در سر معده احساس سنگینی می‌کند و یا گاز معده (می تواند حاوی بوی غذای خورده شده باشد) دارد، یعنی هنوز غذا در معده وجود دارد، ولی وقتی بالای شکم احساس سبکی ایجاد شود، یعنی غذا از معده رد شده و اصطلاحاً هضم اول تا حدود زیادی انجام شده است. این زمان که هنوز در شخص احساس گرسنگی هم ایجاد نشده، بهترین زمان برای ورزش است. در صورتی که شخص غذای سبک مانند آش یا سوپ خورده باشد، این غذاها زودتر و راحت‌تر هضم شده و از معده عبور می‌کنند (بعد از حدود 2 ساعت).
بنابراین فرد باید نه با احساس گرسنگی شروع به ورزش کند و نه با شکم پر، زیرا ورزش کردن با شکم گرسنه موجب ضعف و لاغری شدید و آسیب به بدن می‌شود و مضرات این ورزش، بیشتر از منافع آن خواهد بود. همچنین ورزش با شکم پر، باعث اختلال هضم می‌شود، زیرا خونی که باید برای عمل هضم به معده برود، سمت عضلات رفته و در نتیجه غذا خوب هضم نمی‌شود و نیمه هضم شده از معده عبور می‌کند و به این ترتیب به خوبی در سلول‌ها مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و باعث تولید مواد زائد بیشتری نسبت به مواد انرژی‌زا می‌شود و ریشه بسیاری از بیماری‌ها، تجمع مواد زائد در بدن است...
برای خواندن بخش دوم- اصول تغذیه در طب سنتی- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش سوم- اصول تغذیه در طب سنتی- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش چهارم- اصول تغذیه در طب سنتی- اینجا کلیک کنید.
