اولین تصویر از نفت ۲۰۲۳

آژانس بین‌‌‌المللی انرژی در تازه‌‌‌ترین گزارش ماهانه خود اولین پیش‌‌‌بینی از بازار نفت در سال 2023 را ارائه داد. بر این اساس، نهاد مستقر در پاریس تخمین زده تقاضای نفت سال آینده با 2/ 2درصد رشد به 6/ 101میلیون بشکه در روز می‌‌‌رسد که از سال 2019 بالاتر است. آژانس همچنین هشدار داده عرضه در 2023 نیز کمتر از تقاضا خواهد بود. با این حال، این نهاد گفته قیمت‌‌‌های شدیدا بالای نفت و فرآورده در کنار تضعیف پیش‌‌‌بینی‌‌‌ها از اقتصاد جهانی چشم‌‌‌انداز این بازار را اندکی تیره کرده است. پیش از این اوپک در گزارش ماهانه خود مانند آژانس به پیش‌‌‌بینی خود از تقاضا برای سال جاری دست نزده اما گفته تهاجم روسیه به اوکراین و تحولات پیرامون همه‌‌‌گیری کرونا ریسک قابل‌‌‌ملاحظه‌‌‌ای برای تقاضا خواهد داشت. اوپک که چندان در مورد سال آینده ارزیابی ارائه نداده، معتقد است همین امسال تقاضا از سطح قبل از کرونا  عبور می‌‌‌کند.

 نکته مهم دیگر در این گزارش کاهش 176‌هزار‌بشکه‌‌‌ای تولید روزانه اوپک در ماه مه بود که عمدتا به‌‌‌دلیل افت عرضه لیبی رخ داد. اداره اطلاعات انرژی در گزارش ماهانه خود که اوایل ماه میلادی جاری انتشار یافت، تغییر زیادی در پیش‌‌‌بینی‌‌‌های خود نداده اما گفته تولید روسیه از 3/ 11میلیون بشکه در فصل اول سال جاری به 3/ 9میلیون بشکه در فصل آخر سال آینده کاهش خواهد یافت. این نهاد آمریکایی همچنین گفته تولید این کشور به‌‌‌طور متوسط 9/ 11میلیون بشکه در امسال و 8/ 12میلیون بشکه در سال آینده خواهد بود.   

بازار در 2023 چگونه خواهد بود؟

به گزارش آژانس بین‌‌‌المللی انرژی (IEA)، تقاضای نفت در سال آینده نیز بالاتر از عرضه باقی خواهد ماند و به ریسک‌‌‌هایی مانند اختلال طولانی‌‌‌مدت عرضه به ‌‌‌دلیل جنگ روسیه در اوکراین و ادامه ریکاوری مصرف پس از محو شدن همه‌‌‌گیری اشاره کرده است. آژانس در نخستین ارزیابی تعادل عرضه و تقاضا در سال 2023 گفت که تقاضای نفت در این سال 2/ 2میلیون بشکه افزایش خواهد یافت و با رسیدن به 6/ 101میلیون بشکه در روز از سطوح پیشاکرونایی می‌‌‌گذرد. برای امسال نیز مانند گزارش ماه پیش، تخمین زده تقاضا 8/ 1‌میلیون بشکه در روز رشد کند. بیشتر رشد تقاضا در سال آینده از چین و دیگر کشورهای در حال توسعه می‌‌‌آید. اما چین که امسال نقش زیادی در رشد مصرف جهانی نفت نداشت و عموما کشورهای سازمان همکاری‌‌‌های اقتصادی و توسعه (OECD) تقاضا را بالا بردند، به‌‌‌کندی با ریکاوری مصرف نفت مواجه خواهد شد، چراکه سیاست مقابله با شیوع کرونا موسوم به کووید-صفر را اجرا می‌‌‌کند.

با این حال، واردکنندگان دوره سختی را برای یافتن عرضه تجربه خواهند کرد. این موسسه مستقر در پاریس هشدار داده تولید اوپک‌‌‌پلاس که در سال جاری احتمالا 6/ 2میلیون بشکه رشد تولید داشته باشد، ممکن است در 2023 با کاهش عرضه 520هزاربشکه‌‌‌ای در روز رو‌‌‌به‌‌‌رو شود. بیشتر این کاهش به‌‌‌ دلیل روسیه خواهد بود. تحریم‌‌‌های غربی موجب خروج غول‌‌‌های نفتی مانند اکسون و شل از پروژه‌‌‌های درون این کشور شده‌‌‌اند و در همین حال شرکت‌‌‌های خدمات میادین نفتی مانند شلومبرگر نیز خارج شده‌‌‌اند. علاوه بر این، اتحادیه اروپا گفته واردات نفت دریابرد از روسیه را تا پایان سال متوقف می‌‌‌کند. این موارد مشکلاتی را هم در کوتاه‌‌‌مدت و هم در بلندمدت برای صنعت نفت روسیه ایجاد خواهد کرد. آژانس در مورد ریسک‌‌‌های نزولی نیز گفت: «ترس‌‌‌های اقتصادی هنوز موجود‌‌‌ند، همچنان‌‌‌که موسسات بین‌‌‌المللی اخیرا چشم‌‌‌اندازهای ناامیدکننده‌‌‌ای منتشر کرده‌‌‌اند.» بر اساس این گزارش، «به‌‌‌طور مشابهی، انقباضی شدن سیاست‌‌‌های بانک مرکزی، تاثیر دلار با رشدی فزاینده و افزایش نرخ‌‌‌های بهره بر قدرت خرید اقتصادهای نوظهور به‌‌‌معنای این است که ریسک‌‌‌هایی که متوجه چشم‌انداز ما هستند روی سمت نزولی متمرکزند.»

آژانس بین‌‌‌المللی انرژی همچنین گفت که محدودیت‌‌‌های اخیر کرونایی چین موجب شد بزرگ‌‌‌ترین واردکننده نفت جهان در مسیر اولین کاهش تقاضا در یک قرن اخیر خود قرار گیرد. با این حال، IEA گفته عرضه به‌‌‌زودی با تقاضا برابر خواهد شد و اضافه کرد: «پس از 7 فصل پشت‌‌‌سر‌‌‌هم با کاهش‌‌‌های شدید انبارهای نفتی، کاهش رشد تقاضا و افزایش عرضه جهانی نفت تا پایان سال باید به توازن بازار کمک کند.»

اوپک: همین امسال از مصرف پیشاکرونایی عبور می‌‌‌کنیم

اوپک در گزارش ماهانه جدید خود به پیش‌‌‌بینی قبلی خود مبنی بر اینکه تقاضا در سال 2022 از سطوح پیش از همه‌‌‌گیری کووید-19 عبور می‌‌‌کند، پایبند ماند. هرچند این سازمان گفته حمله روسیه به اوکراین و تحولات پیرامون پاندمی ریسک نزولی قابل‌‌‌توجهی ارائه می‌‌‌دهند. سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) همچنان پیش‌‌‌بینی می‌‌‌کند تقاضا در سال جاری 36/ 3میلیون بشکه در روز رشد می‌‌‌کند که ریکاوری خود از سقوط سال 2020 را ادامه می‌‌‌دهد. اوپک در گزارشش گفت: «با نگاهی به آینده، تحولات ژئوپلیتیک کنونی و گسترش نامشخص همه‌گیری در پایان نیمه دوم سال همچنان ریسک قابل‌توجهی را برای ریکاوری پیش‌بینی‌شده به سطوح قبل از همه‌گیری ایجاد می‌کند.» اوپک ادامه داد: «فشارهای تورمی احتمالا ادامه خواهند داشت و اینکه چه زمانی ممکن است مسائل ژئوپلیتیک حل شود بسیار نامشخص است. با این وجود، تقاضا برای نفت در نیمه دوم سال جاری در سطوح سالم پیش‌‌‌بینی می‌شود.»

این گزارش انتظار دارد تقاضا در فصل سوم سال از 100میلیون بشکه در روز عبور کند که در راستای ارزیابی‌‌‌های پیشین بود. همچنین پیش‌‌‌بینی می‌‌‌شود در سال 2022 تقاضا به 29/ 100میلیون بشکه روزانه به‌‌‌طور متوسط برسد که بالاتر از نرخ پیشاکرونایی این سازمان است. لازم به ذکر است که اوپک و سازمان‌‌‌های دیگر مانند آژانس تخمین متفاوتی از تقاضا در دوره پیشاکرونایی دارند. پیش‌‌‌بینی رشد عرضه کشورهای غیراوپکی 300هزار بشکه در روز کاهش پیدا کرد و به 1/ 2میلیون بشکه در روز طی سال 2022 رسید. اوپک همچنین پیش‌‌‌بینی خود از تولید روسیه را 250هزار بشکه دیگر پایین آورد و ارزیابی خود از رشد تولید آمریکا را بدون تغییر گذاشت. اوپک پیش‌‌‌بینی کرده تولید شیل آمریکا در سال جاری 880هزار بشکه در روز بالا رود که نسبت به برآورد ماه گذشته بدون تغییر ماند.

کاهش تولید اوپک

اوپک و متحدانش از جمله روسیه در حال افزایش ماهانه تولید خود از دوره سقوط تقاضا در سال 2020 هستند. در آخرین جلسه اوپک‌‌‌پلاس که دوم ژوئن برگزار شد، برای جبران افت عرضه روسیه و هموار کردن زمینه دیدار جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا از عربستان سعودی، افزایش تولید تسریع شد. اما همچنان اوپک‌‌‌پلاس کمتر از برنامه رشد تولید دارد، چراکه کمبود سرمایه‌‌‌گذاری در برخی میادین و اخیرا کاهش تولید روسیه به‌‌‌دلیل تحریم‌‌‌ها و اجتناب خریداران موجب این امر شده است. تولید اوپک طبق گزارش ماهانه اخیر آن، در ماه مه 176هزار بشکه در روز کاهش یافته است. بزرگترین کاهش را لیبی با 186هزار بشکه در روز تجربه کرد. سپس نیجریه با 45هزار بشکه افت عرضه بیشتر از دیگر اعضا با کاهش عرضه مواجه شده است. به‌‌‌طور کلی از 13 عضو اوپک،

7 عضو افت تولید داشتند که در این میان، ایران نیز با 20هزار بشکه کاهش رو‌‌‌به‌‌‌رو شد.  گزارش ماه ژوئن اوپک نشان می‌دهد 13 عضو این سازمان براساس گزارش منابع ثانویه در ماه مه، 28‌میلیون و 508‌هزار بشکه نفت خام تولید کردند که کمتر از 28‌میلیون و 684هزار بشکه ماه آوریل بوده است. بر اساس گزارش ماه ژوئن اوپک، عربستان با تولید روزانه 10‌میلیون و 424‌هزار بشکه، عراق با تولید روزانه 4‌میلیون و 405‌هزار بشکه و امارات با تولید روزانه 3‌میلیون و 46‌هزار بشکه، تولیدکنندگان بزرگ اوپک هستند. ایران در ماه مه ‌روزانه 2میلیون و 544هزار بشکه نفت خام تولید کرده است.

شیرجه تولید نفت روسیه در 2023

بر اساس گزارش ماهانه اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA)، ممنوعیت نفت دریایی روسیه به اتحادیه اروپا موجب کاهش 18درصدی تولید این کشور در پایان سال آینده میلادی خواهد شد. این اداره آمریکایی می‌‌‌گوید که تولید سوخت‌‌‌های مایع روسیه در فصل چهارم 2023 به 3/ 9میلیون بشکه در روز خواهد رسید که در فصل نخست سال جاری 3/ 11میلیون بشکه ثبت شده بود. این نهاد همچنین گفته احتمال اینکه تحریم‌‌‌ها و دیگر تحریم‌‌‌های بالقوه آتی تولید نفت را بیش از پیش‌‌‌بینی‌‌‌ها کاهش دهد، ریسک صعودی به قیمت نفت وارد می‌‌‌کند. EIA رشد تقاضا در سال جاری را تقریبا برابر با پیش‌‌‌بینی ماه گذشته یعنی 3/ 2میلیون بشکه دانسته و معتقد است مصرف نفت در سال آینده 7/ 1میلیون بشکه در روز بالا خواهد رفت. درباره قیمت نفت این نهاد با اعلام اینکه متوسط قیمت برنت در ماه مه 113دلار بر بشکه بوده است، گفت انتظار دارد بهای این نفت شاخص در نیمه دوم سال جاری 108دلار در هر بشکه به‌‌‌طور میانگین باشد و سپس در 2023 به 97دلار کاهش یابد. بهای نفت وست تگزاس اینترمدییت در معاملات آتی روز چهارشنبه (ساعت 16:55 به وقت تهران) با 62 سنت کاهش معادل 52/ 0درصد به 31/ 118دلار در هر بشکه رسید. برنت نیز 45 سنت معادل 37/ 0درصد پایین رفت تا در سطح 72/ 120دلار بر بشکه معامله شود. به ‌‌‌نظر می‌‌‌رسد نفت در دومین جلسه معاملاتی پرنوسان خود پیش از جلسه فدرال رزرو آمریکا از احتمال افزایش شدید نرخ بهره اثر منفی گرفت.