به قلم : دکتر معصومه مرادی - متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی
تحریریه زندگی آنلاین : در سال‌های اخیر، توجه محققان به استفاده از ترکیبات طبیعی گیاهان به‌منظور پیشگیری و یا درمان بیماری‌های مختلف جلب شده است. در این میان، یکی از گیاهان بسیار پرکاربرد و پرطرفدار زنجبیل است. این گیاه سرشار از ترکیبات دارویی فنلی و فلاونوئیدی بوده که تأثیرات فوق‌العاده این گیاه را سبب می‌شوند. زنجبیل بوی تندی دارد که ناشی از ترکیبات معروف آن یعنی جینجرول، شوآگول و زینجرون و همچنین روغن‌های فرار است. جالب است بدانید که این گیاه در قدیم در جنگ‌ها به‌عنوان ماده محرک استفاده می‌شده است.در ادامه به برخی از مهم‌ترین خواص زنجبیل اشاره می‌کنیم.
بیشتربخوانید:
کمک به کاهش وزن و درمان چاقی
مطالعات نشان می‌دهد که زنجبیل تأثیرات مطلوبی بر کاهش وزن دارد. به‌عنوان‌مثال، یک تحقیق نشان داده است که خوردن عصاره زنجبیل به کاهش وزن و چربی خون موش‌های تحت رژیم چاقی کمک محسوسی کرده است. مصرف عصاره زنجبیل به افزایش کاتابولیسم چربی ماهیچه‌های اسکلتی و مصرف انرژی آن می‌انجامد. به‌طور ویژه، 6-جینجرول یکی از مؤثرترین ترکیبات موجود در زنجبیل بر روی فعالیت و سنتز آنزیم‌های دخیل در متابولیسم چربی است. به‌علاوه، 6-جینجرول فعالیت آمیلاز و لیپاز پانکراس را مهار کرده و سبب کاهش چربی خون می‌شود. از دیگر تأثیرات 6-جینجرول بر چاقی می‌توان به مهار تبدیل سلول‌های پیش چربی به چربی، مهار تجزیه‌تری گلیسیرید، مهار تجمع چربی و ... اشاره کرد. شوآگول نیز دیگر ترکیبی است که اثرات آن بر روند متابولیسم چربی کاملاً اثبات‌شده است. بنابراین مصرف زنجبیل در حین رژیم لاغری ممکن است سرعت کاهش وزن را بهبود بخشد.
درمان دیابت
دیابت دارای دو شکل است. دیابت نوع 1 که به دلیل تخریب سلول‌های بتای پانکراس رخ می‌دهد که نتیجه آن کاهش ترشح هورمون انسولین است. دیابت نوع 2 نیز به دلیل کاهش ترشح انسولین و یا مقاومت به انسولین ایجاد می‌شود. این شرایط باعث افزایش سطح انسولین خون و چربی خون بالا می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که عصاره زنجبیل اثرات مثبتی بر میزان گلوکز خون و گلوکاگون بافتی دارد. عصاره زنجبیل سبب افزایش فعالیت آنزیم گلیکولی تیک شده که نقش تجزیه گلوکز را بر عهده دارد. همچنین گفته می‌شود که جینجرول با کاهش تنش اکسیداتیو مقاومت بدن به انسولین را کاهش می‌دهد.
بیشتر بخوانید:
بهبود کبد چرب غیرالکلی
بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) به دلایل مختلف مانند چاقی، فشارخون بالا، تجمع چربی در کبد، تنش اکسیداتیو و التهابات به‌سرعت در حال شیوع است. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که زنجبیل به بهبود NAFLD کمک می‌کند. جینجرول با کاهش سایتوکین های التهابی به کاهش استئاتوز کبدی و اختلالات متابولیک مرتبط با آن کمک می‌کند.
بهبود بیماری‌های قلبی عروقی
به‌طورکلی، بیماری‌های قلبی عروقی با فاکتورهای خطری مانند بالا بودن کلسترول بد (LDL) و فشارخون، دیابت، التهاب، آترواسکلروز و چاقی ارتباط مستقیمی دارند. چندین مطالعه نشان داده است که مصرف زنجبیل خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش می‌دهد. به‌این‌ترتیب که زنجبیل سبب کاهش‌تری گلیسیرید و LDL خون می‌شود. همچنین شوآگول موجود در زنجبیل به‌واسطه ویژگی‌های آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی از آترواسکلروز ناشی از LDL پیشگیری کرده و خطر بروز بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش می‌دهد. اما در افراد مبتلابه فشارخون نباید مصرف شود چون باعث شدت بیماری می‌گردد.
بیشتربخوانید:
کاهش دردهای قاعدگی
نتایج تحقیقات نشان داده است که مصرف زنجبیل در کاهش دردهای ناشی از دیسمنوره (قاعدگی دردناک) اولیه در زنان مؤثر است. علت دیسمنوره اولیه افزایش ترکیباتی بنام پروستاگلاندین در خون در طی دوران قاعدگی است که باعث انقباض عضلات صاف رحمی و درد می‌شوند. زنجبیل به دلیل داشتن ترکیبات ضدالتهاب درنهایت منجر به مهار سنتز پروستاگلاندین شده و دردهای رحمی را کاهش دهد.
درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک
محققان نشان دادند که استفاده از زنجبیل باعث بهبود تخمدان پلی کیستیک (PCO) می‌شود. ازآنجایی‌که عوامل افزایش‌دهنده میزان حساسیت به انسولین به بهبود این سندرم کمک می‌کند، لذا با توجه به اثرات ضد دیابتی و ضد چربی زنجبیل احتمالاً این گیاه از این طریق اثر خود را بر PCO اعمال می‌کند.
بهبود انواع سرطان
یکی دیگر از خواص زنجبیل اثر کشندگی آن بر سلول‌های سرطان پستان است و این کار را از طریق تحریک مرگ برنامه‌ریزی‌شده (آپوپتوزیس) سلول‌های سرطانی انجام می‌دهد. در یک مطالعه اثرات مهاری جینجرول بر رشد سلول‌های سرطانی کولون انسان گزارش‌شده است. همچنین اثر زنجبیل در مهار رشد سلول‌های سرطان تخمدان موش و سلول‌های کبدی نیز تائید شده است.