مصرف آب مراکز داده؛ کمتر از زمین گلف

 کارن‌ هاو، خبرنگار وایرد، اخیرا اصلاحی درباره کتاب پرفروش خود امپراتوری هوش مصنوعی منتشر کرده است. او در کتاب خود نوشته بود که یک مرکز داده پیشنهادی گوگل در نزدیکی سانتیاگوی شیلی، ممکن است «هزار برابر بیشتر از جمعیت کل شهر آب مصرف کند». اما این رقم اشتباه بود و به دلیل سوءتفاهم در واحدها هزار برابر واقعی گزارش شده بود. این اصلاح پس از اطلاع‌رسانی اندی ماسلی، رئیس یک سازمان اثر بخشی خیرخواهانه، انجام شد.

ماسلی چند ماه اخیر را به بررسی آمار و گزارش‌های رسانه‌ای درباره مصرف آب هوش مصنوعی اختصاص داده است. او معتقد است بسیاری از ادعاها اغراق‌آمیز و نادرست هستند و رسانه‌ها با انتشار این اعداد باعث ایجاد وحشت غیرضروری در میان مردم شده‌اند. مخالفت‌های محلی و ملی نسبت به مراکز داده همراه با نگرانی درباره اثرات زیست‌محیطی، زمینه انتشار آمارهای اغراق‌آمیز را فراهم کرده است. بیش از 230 گروه محیط‌زیستی اخیرا نامه‌ای به کنگره آمریکا ارسال کرده‌اند و هشدار داده‌اند که هوش مصنوعی و مراکز داده امنیت اقتصادی، محیط زیست و منابع آب آمریکایی‌ها را تهدید می‌کنند.

صنعت هوش مصنوعی نیز به این انتقادات واکنش نشان داده است. در نوامبر گذشته دو نفر از هم‌بنیانگذاران ائتلاف زیرساخت هوش مصنوعی مقاله‌ای در فاکس نیوز منتشر کردند و نوشتند: «مصرف آب؟ حداقلی، اغلب بازیافت‌شده و کمتر از زمین‌های گلف آمریکا». یکی از نویسندگان مقاله، سناتور سابق آریزونا، کریستن سینما، از پروژه‌ای در این ایالت حمایت می‌کند که با مخالفت محلی به دلیل نگرانی درباره مصرف آب مواجه شده است.

واقعیت این است که مصرف آب در مراکز داده بسیار وابسته به منطقه و شرایط محلی است. برخلاف انتشار گازهای گلخانه‌ای که کاهش آن یک ضرورت جهانی است مصرف آب بسته به منابع موجود، اقلیم و صنایع منطقه می‌تواند متفاوت باشد. یک پروژه ممکن است در یک منطقه بحران‌آفرین باشد، اما در منطقه‌ای دیگر پایدار و کم‌خطر باشد.

نحوه مصرف آب توسط هوش مصنوعی

بر اساس آنچه وبگاه مجله وایرد نوشته است، بیشتر آب مصرفی در مراکز داده برای خنک‌سازی تجهیزات استفاده می‌شود. پردازنده‌ها گرما تولید می‌کنند و گردش آب یکی از روش‌های اصلی حفظ دمای مناسب است. آب گرم‌شده به برج‌های خنک‌کن منتقل می‌شود و بخشی از آن تبخیر می‌شود. برخی شرکت‌ها از آب قابل شرب استفاده می‌کنند و برخی دیگر مانند آمازون، متا و اپل از آب فاضلاب تصفیه‌شده بهره می‌برند.

مصرف آب به شدت به شرایط هر مرکز داده بستگی دارد. هرچند مصرف بیشتر آب می‌تواند نیاز به سیستم‌های خنک‌کننده برقی را کاهش دهد، اما افزایش مصرف برق اثرات زیست‌محیطی بیشتری دارد. فناوری‌های پیشرفته خنک‌کننده می‌توانند مصرف برق و آب را همزمان کاهش دهند، اما استفاده از برخی مواد شیمیایی دائمی ممکن است محیط زیست را تحت‌تاثیر قرار دهد و شرکت‌ها را محتاط کند. مصرف آب در فصل تابستان بیشتر است و شرایط اقلیمی هر منطقه نقش تعیین‌کننده دارد.

برخی محاسبات مصرف غیرمستقیم آب را نیز شامل می‌شوند، از جمله آب مصرف‌شده در تولید برق برای مراکز داده که معمولا باعث افزایش چشم‌گیر آمار کلی می‌شود. با این حال بسیاری از کارشناسان معتقدند که این محاسبات غیرمستقیم نباید در برآورد مصرف آب مستقیم مراکز داده لحاظ شوند، زیرا سایر صنایع چنین محاسباتی ندارند.

دسترسی به داده‌های دقیق مصرف آب مراکز داده دشوار است، زیرا بسیاری از شرکت‌ها از توافق‌های محرمانگی برای پنهان کردن این اطلاعات استفاده می‌کنند. حتی شهرهایی در اور‌گان مجبور شدند از طریق دادگاه مصرف آب مراکز داده گوگل را فاش کنند. پس از آن گوگل شروع به گزارش سالانه مصرف آب مراکز داده خود کرد.

به دلیل پیچیدگی محاسبه مصرف آب برآورد دقیق اثرات زیست‌محیطی مدل‌های بزرگ هوش مصنوعی تقریبا غیرممکن است. درک واقعی این اثرات وابسته به شفافیت شرکت‌هاست و هرچند برخی شرکت‌ها اطلاعات بیشتری منتشر کرده‌اند هنوز پرسش‌های زیادی باقی است. اندی ماسلی تاکید می‌کند که بسیاری از صنایع مصرف آب بسیار بیشتری نسبت به هوش مصنوعی دارند و پیش از انتقاد از مصرف آب هوش مصنوعی باید نگاه دقیق‌تر و علمی‌تری به این موضوع داشته باشیم و بدانیم که چگونه و چرا مراکز داده از منابع آب برای خنک‌سازی استفاده می‌کنند.