(زیر نظر و با تایید متخصصان تغذیه)
در این مقاله شما را با مفهوم متابولیسم (سوخت و ساز بدن) و چگونگی کنترل احتمالی آن مشروط به سخت کوشی و دقت در رفتار تغذیه ای و فعالیت های بدنی مناسب آشنا می سازیم.
چگونه متابولیسم خود را تشدید (تقویت) کنید؟
هنگام رشد برخی از ما چاق و درشت بودیم و برخی استخوانی و لاغر. بعضی هایمان را خپل و بشکه صدا می زدند و برخی دیگرمان را نی قلیان.
در بزرگسالی معلوم می شود که برخی از افراد چاق دچار عارضه ی کندی سوخت و ساز بدن (متابولیسم) هستند.
متاسفانه شما در خصوص کندی متابولیسم کاری از دستتان برنمی آید!
حقیقت آن است که ژنتیک (و توارث) میزان سوخت و ساز ما را در درجات خاصی تعریف و مشخص کرده است. اما همچون سایر خصوصیات ژنتیکی تعیین شده، فاکتورها و عواملی وجود دارند که ما می توانیم آنها را کنترل کنیم.
انتخاب نوع رژیم غذایی و نوع فعالیت بدنی در سبک زندگی شما می تواند متابولیسم را تحت تاثیر قرار دهد.
حتی اگر کندی متابولیسم میراث ژنتیک شما باشد شما می توانید کارهایی برای کمک به افزایش آن انجام دهید. یکی از این کارها افزایش دادن بافت ماهیچه ای بدن است که در اثر فعالیت ورزشی به وجود می آید و میزان مصرف انرژی و سوخت و ساز بدن (متابولیسم) را افزایش می دهد. همچنین سعی کنید بیشتر (اما درست تر) بخورید! درست خواندید! شما با هر بار غذا خوردن متابولیسم خود را تحریک و ماهیچه هایتان را تغذیه می کنید. اگر شما به خود گرسنگی بدهید؛ بدن در عمل چربی بیشتری ذخیره می کند. بدین ترتیب شما در حصول به هدفتان شکست خورده و عملاً سنگین تر می شوید.
دلیل این مطلب واضح است: بدن ما آفرینشی شگفت انگیز دارد و عملاً قادر است با وضعیت های مختلفی سازگاری پیدا کند. یکی از این وضعیت ها بروز قحطی ها و کمبود دریافت مواد مغذی است!
در این شرایط بدن متابولیسم خود را تا کمترین حد ممکن پایین آورده و مصرف انرژی را کاهش می دهد. از سوی دیگر مواد غذایی رسیده به بدن را تا حد امکان صرفه جویی و به صورت چربی ذخیره می کند تا توان عبور از این بحران را داشته باشد. شما عملاً با کم خوری بدن را در وضعیتی مشابه قحطی قرار می دهید و این باعث می شود همان مقدار محدود غذایی که مصرف می کنید در بدنتان به شکل چربی ذخیره شود.
توصیه می شود تا غذای روزانه ی خود را طی 5 تا 6 وعده (هر دو تا سه ساعت یکبار) در قالب سه وعده ی اصلی و دو تا سه میان وعده، صرف کنید. افزایش وعده های غذای به تسریع متابولیسم بدن کمک کرده و با کنترل اشتها مانع از پرخوری شما در طول روز به دلیل گرسنگی شدید می شود. اما باید دقت داشته باشید که مواد غذایی مورد نیاز بدن در قالب این وعده ها مصرف شود و این تکرر وعدهای غذایی باعث پرخوری مضاعف نگردد.
هرچند تغذیه ی مناسب نخستین گام برای تسریع و تشدید متابولیسم شماست؛ ولی برای نتیجه گیری بهتر نیاز به انجام تمرینات ورزشی چربی سوز نیز خواهید داشت.
بسیاری از افراد به دنبال روش های نادرستی برای کاهش وزن هستند و تصور می کنند تمرینات بدنسازی منجر به ایجاد اندامی حجیم شده و لذا ورزش های هوازی برای آنان کافی است. ولی این نظر نادرستی بوده و در حالیکه ورزش های هوازی کمک موثری برای کاهش وزن هستند. تمرینات بدنسازی برای تشدید متابولیسم ضروری می باشند. متخصصین متفق القولند که ورزش های استقامتی بهترین راه برای افزایش توده ی عضلانی بدن بوده و در نتیجه موجب سرعت بخشیدن به متابولیسم شما خواهند بود.
با ادغام تمرینات بدنی و ورزشی قدرتی و استقامتی شما به نتایج بهتری در مورد چربی سوزی و کاهش وزن دست خواهید یافت.
در رشته ی تناسب اندام «سوخت و ساز بعدی» (after burn) اصطلاحی است که در مورد «مصرف کالریهای بیشتر توسط بدن بعد از تمرینات ورزشی و به عبارتی تشدید متابولیسم و چربی سوزی سریع تر و بیشتر در اثر تمرینات بین 24 تا 48 ساعت بعد از تمرین» به کار می رود. تمرینات ورزشی نه تنها باعث تسریع متابولیسم در طول روز و بعد از انجام این تمرینات می شود بلکه به دلیل افزایش توده ی عضلانی، متابولیسم بدن شما را مادامی که این توده ی عضلانی را حفظ کنید؛ بالا نگه می دارد. این موضوع از این نظر حائز اهمیت است که عملاً میزان سوخت و ساز بدن با افزایش سن، کاهش می یابد. کاهش متابولیسم در اثر افزایش سن در مورد زنان شدیدتر بوده ولی با تغذیه ی درست و تمرینات ورزشی مناسب می توان این روند را بهبود بخشیده، متابولیسم کند شونده را تسریع کرده و از بسیاری از عوارض سالمندی همچون پوکی استخوان و بیماری های قلبی جلوگیری نمود.
نکته ی حائز اهمیت بعدی اینکه باید مطمئن شوید تا انرژی دریافتی شما متناسب با نیازهای بدنتان است. همین دلیل همراه با کاهش وزن باید انرژی دریافتی و مصرفی خود را تنظیم کنید و با مصرف بیشتر غذاهای صحیح و مناسب متابولیسم خود را تسریع کنید. توجه داشته باشید که میزان انرژی دریافتی حتماً باید با نوع شغل شما نیز متناسب باشد. متاسفانه امروزه دختران و پسران جوان به طور عمومی تمایل بیشتری به استفاده از غذاهای صنعتی و تجاری همچون فست فودها (غذاهای سریع!) و ... دارند. خوب است بدانید که این غذاها معمولاً بسیار غیر سالم ارزیابی می گردند.
بنابراین متابولیسم شما می تواند دوست یا دشمن شما باشد!!! اگر شما بتوانید آن را با خود همراه کنید دستیابی به کاهش وزن کار آسان تری خواهد بود. همواره این نکته را به خاطر داشته باشید که هرگز برای بهبود شکل ظاهری اندامتان همچنین احساس و درک شما و دیگران از آن، خیلی دیر یا خیلی زود نیست ... پس از همین امروز شروع کنید.
منبع: ماهنامه ی هنر آشپزی، شماره ی 69
