50 تا 70 درصد جمعیت بالای 20 سال ایران دچار اضافه وزن و چاقی هستند .نتایج تحقیقات مختلف نشان می دهد 20 درصد افزایش در وزن بدن،می تواند خطر ابتلا به بیماری هایی چون پر فشاری خون ،بیماری های قلبی ،عروقی، اختلالات لیپیدی و دیابت غیروابسته به انسولین را افزایش دهد. از این گذشته ،چاقی جزو فاکتورهای خطر ابتلا به بیماری های مفصلی ،سنگ کیسه صفرا، کبد چرب ،برخی انواع سرطان و تنگی نفس های انسدادی به هنگام خواب محسوب می شود .از دست دادن زیبایی ،تناسب اندام ،توان فعالیت و به دنبال آن کاهش اعتماد به نفس ،افسردگی و میل به انزوا نیز از جمله مشکلاتی هستند که افراد چاق با آن روبرو می باشند. چاقی وضعیتی است که طی آن وزن بدن از استاندارد آن بر حسب قد افزایش می یابد،البته در طی این روند، میزان چربی بدن هم به طور کلی یا موضعی ،از حد طبیعی بیشتر می شود .اگر چه پیروی از رژیم های غذایی مبتنی بر اصول علمی توام با فعالیت های ورزشی مناسب ،بهترین راهکار برای مبارزه با چاقی محسوب می شود.اما در بسیاری از موارد ،عدم موفقیت در ادامه روند کاهش وزن، ناشی از تغییر در متابولیسم بافت چربی و یا کاهش سوخت و ساز طبیعی بدن به علت پیروی از رژیم های غذایی طولانی مدت و یا بسیار کم کالری و همچنین کاهش و افزایش مداوم وزن است .چاقی، به ویژه چاقی شکمی، با مقاومت سلول ها نسبت به انسولین ترشح شده و به دنبال آن افزایش قندخون، افزایش کلسترول و تری گلیسیرید و پر فشاری خون در ارتباط است.به علت افزایش روز افزون آمار چاقی در سراسر دنیا، مطالعات متعددی جهت ارزیابی ترکیبات مختلف (به ویژه متابولیت های گیاهی )،به منظور بهبود متابولیسم تغییر یافته بافت چربی و کمک به درمان چاقی انجام گرفته که مطالعه بر روی پلی فنول های سیب، سبب دستیابی به نتایج مثبت و قابل توجهی در این زمینه شده است.
پلی فنول چیست؟
علاوه بر کربوهیدرات ،ویتامین ها و مواد معدنی ،منابع گیاهی حاوی ترکیبات آلی فراوان که ارزش درمانی زیادی دارند و فیتوکمیکال نامیده می شوند،در سال های اخیر موضوع اصلی پژوهش های دانشمندان علوم پزشکی بوده اند. پلی فنول ها از جمله مهم ترین این ترکیبات هستند که در اغلب گیاهان یافت می شوند .رون زیتون، کاکائو، قهوه، سیب ،چای سبز، انگور ،انار و مغزهای گیاهی حاوی مقادیر زیادی پلی فنول هستند .به علت خاصیت آنتی اکسیدانی قوی این ترکیبات، در دهه اخیر، مطالعات گسترده ای در زمینه نقش این ترکیبات در حفاظت بدن از صدمات رادیکال های آزاد و آسیب های اکسیداتیو صورت گرفته است، اما پژوهش های اخیر به ویژه بر روی پلی فنول های موجود در چای سبز و برخی انواع سیب، منجر به شناخت فواید بی شماری از این ترکیبات در بهبود عملکرد بدن و به ویژه تنظیم متابولیسم بافت چربی و کمک به درمان چاقی شده است .سیب و به ویژه پوست آن منبع خوبی برای استخراج پلی فنول های مختلف مانند کرستین ،پروسیانیدین ها، کاتچین و اپی کاتچین، فلوریدزین، روتین و کلروژنیک اسید است.
خواص پلی فنول ها
آنتی اکسیدان قوی
نتایج بررسی ها نشان می دهد؛ خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره های غنی از پلی فنول استخراج شده از سیب، 2 تا 6 بار قوی تر از ویتامین C می باشد که این ویژگی علاوه بر پیشگیری از بیماری هایی چون انواع سرطان، اختلالات قلبی -عروقی و بیماری های التهابی، جهت حفظ سلامت و شادابی پوست، حفاظت در برابر اشعه خورشید، جلوگیری از پیری زودرس و ایجاد چین و چروک نیز بسیار مؤثر است.
تنظیم مصرف قند و چربی، کاهش وزن و کاهش بافت چربی
در افراد چاق ،سوخت و ساز بافت چربی دچار اختلال می گردد و این بافت به طور خودسرانه ترکیباتی را تولید و روند چاقی را مجدداً تشدید می کند. همچنین این ترکیبات سبب مقاومت سلول ها در برابر انسولین ترشح شده و به دنبال آن افزایش قند و چربی های خون می گردند. پلی فنول های سیب با تنظیم سوخت و ساز مواد قندی، افزایش حساسیت سلول ها به انسولین و همچنین بهبود عملکرد مختل شده بافت چربی، منجر به ایجاد اثراتی چشمگیر و قابل توجه در کاهش وزن و کاهش بافت چربی احشایی می شوند .فلوریدزین که یکی از پلی فنول های سیب می باشد ،به علت شباهت ساختمانی به مولکول های قند می تواند با ترکیبات، برای ورود به سلول های روده و کلیه رقابت کند و جذب گلوکز به خون و بازجذب کلیوی آن را کاهش دهد که در نتیجه علاوه بر تنظیم قند خون و کاهش اشتها از تیدیل مازاد مواد قندی دریافتی به ذخایر چربی نیز جلوگیری نماید.پلی فنول های سیب تولید سلول های چربی را نیز مهار می کنند .همچنین این فیتوکمیکال ها از یک طرف سبب افزایش فعالیت آنزیم هایی می شوند که تجزیه بافت چربی را افزایش داده و از طرف دیگر تولید اسیدهای چرب در کبد را کاهش می دهند. نتایج مطالعات نشان می دهد که علاوه بر کاهش وزن، کاهش ذخایر چربی و افزایش توده عضلانی ،پلی فنول ها در کاهش میزان کلسترول ،LDLو کاهش جذب تری گلیسیرید نیز مؤثر هستند.
کاهش نفوذ پذیری عروق ،تسهیل بازگشت وریدی و رفع سلولیت
انباشتگی و مایع لنفی ،چربی های غیر طبیعی و مواد سمی در نواحی مختلف بدن به ویژه زانو،ران ها و باسن به صورت گره های متعدد که سبب تغییر رنگ پوست و ایجاد پستی و بلندی هایی مانند پوست پرتقال می شود، سلولیت نام دارد.سلولیت منحصر به افراد چاق نیست و در افراد با وزن طبیعی ایجاد می شود .همچنین در خانم ها شایع تر است و اختلالی نسبتاً مقاوم به درمان می باشد.نتایج مطالعات پلی فنول های سیب به ویژه کرستین (که آنتی اکسیدانی قوی می باشد)،علاوه بر حفاظت عروق از صدمات و بهبود عملکرد آنها از طریق کاهش نفوذ پذیری عروق ،تسهیل بازگشت وریدی مایعات و مواد دفعی تجمع یافته، کاهش التهاب و بهبود اتساع عروق ،باعث کمک به رفع سلولیت می شود.
منبع:ماهنامه دنیای سلامت،شماره 50.