تاریخ خبر: 1393/04/22 – به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، روز جهانی بدون نایلون، در حالی با آیین‌های ویژه در نقاط مختلف جهان گرامی داشته شد، که گزارش‌های میدانی از آمار‌های تکان‌دهنده در این زمینه حکایت دارد از تصور روزی که کیسه‌های پلاستیکی و ظروف یک بار مصرف، کره‌زمین را ببلعد، دیگر نه یک کابوس وحشتناک، بلکه واقعیت هولناک است که در دامان طبیعت جاری و ساری است.
تجزیه پلاستیک، با تولید مواد سمی همراه است
تجزیه پلاستیک، با تولید مواد سمی همراه استهمه‌ساله هزاران تن ضایعات پلاستیکی از طریق فاضلاب‌ها وارد دریاها می‌شوند. تجزیه‌ناپذیری این مواد، تنها بخشی از بلایی است که این حجم هنگفت پلاستیکی بر سر زمین می‌آورد. بخش خطیر این فاجعه زیست محیطی را مجید فتحی‌پور، دانشجوی رشته محیط زیست بازگو می‌کند: فرض کنید پلاستیک‌ها مانند مواد سلولزی خیلی زود جذب طبیعت شوند. باز هم مشکل همچنان به قوت باقی است؛ چرا که جذب پلاستیک به قیمت آزاد شدن مواد سمی پلی‌مری در دل زمین تمام می‌شود، این مواد موجب آلودگی خاک و آب شده و وارد زنجیره غذایی حیوانات و سپس انسان‌ها می‌شود.
وی با تاکید بر وضع قوانین بازدارنده در تولید فرآورده‌های پلاستیکی خاطرنشان می‌کند: امروز حتی کشورهایی از قبیل بنگلادش، پاکستان، هند، آفریقای‌جنوبی، تانزانیا، کنیا، تایلند و سنگاپور، قوانین سفت و سختی را برای ممنوعیت، محدودیت و یا اعمال مالیات‌های گزاف برای تولیدکنندگان پلاستیک در نظر گرفته‌اند و به موفقیت‌ها و نتایج ارزشمندی نیز در این موضوع دست یافته‌اند. با این حال، متاسفانه در کشور ما این قبیل موضوعات، کلاً فاقد وجاهت و اهمیت است.
خلا قانونی در محدودیت تولید فرآورده‌های پلاستیکی
ادعای این دانشجو را از عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی پی می‌گیریم. از محمدحسین فرهنگی می‌پرسم: آیا در کشور ما قانونی برای محدودیت تولید فرآورده‌های پلاستیکی وجود دارد؟ فرهنگی پاسخ می‌دهد: اگر هم باشد، من در جریان نیستم. دست‌کم در این سه دوره‌ای که ما در مجلس بوده‌ایم، چنین بحثی وجود نداشت.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی همچنین در پاسخ به این سئوال که آیا به نظر شما نیازی به تدوین چنین قوانینی است؟ می‌گوید: این موضوع نیازمند بررسی و مطالعه است. نمی‌شود جواب فوری داد.
به این ترتیب، با وجود خلاهای قانونی و افزایش بی‌رویه فرآورده‌های پلاستیکی، تنها راه مبارزه با غول نایلونی، کاهش عرضه و مصرف آن است. با یک حساب سرانگشتی می‌توان گفت هر انسان می‌تواند با چشم‌پوشی از شش کیسه نایلونی در هفته، در طول عمر خود، از ورود تقریباً 23 هزار کیسه پلاستیکی به طبیعت جلوگیری کند. با عدم استفاده از کیسه‌های پلاستیکی، نه تنها در مصرف این مواد صرفه‌جویی کرده‌ایم بلکه بشکه‌های نفت کمتری را از دست داده‌ایم و به محیط زیستمان هم آسیب نرسانده‌ایم. امری که جز با تکیه بر قابلیت‌های مردمی قابل تحقق نبوده و اتفاقاً در اصل 50 قانون اساسی نیز بر لزوم اجرای همگانی آن تاکید شده است.
کیسه‌های دایمی پارچه‌ای: حجیم، ماندگار و محکم
جمعیت رفتگران طبیعت آذربایجان‌شرقی، نمود بارز و موفق ظرفیت‌های اجتماعی کشور است که بیش از 30 برنامه زیست‌محیطی را در یک سال و نیم اخیر اجرا کرده است. رفتگران طبیعت آذربایجان‌شرقی همزمان با روز جهانی بدون نایلکس- با همکاری سازمان مدیریت پسماند شهرداری تبریز، 5 هزار کیسه دایمی پارچه‌ای در فروشگاه اتکا توزیع کردند. کیسه‌هایی که حجم، ماندگاری و استحکام بیشتری از نایلون دارند و حتی در صورت دور انداخته‌شدن، خدشه خاصی به طبیعت وارد نمی‌کنند.
عاطفه مجتهدی مسئول جمعیت رفتگران طبیعت آذربایجان شرقی، در حاشیه این برنامه می‌گوید: این کیسه‌ها برای نخستین بار، از طریق سازمان مدیریت پسماند شهرداری تبریز تامین شده و توسط گروه رفتگران توزیع می‌شود. البته خود ما حدود یک‌سال‌و‌نیم است که یک کارگاه کارآفرینی ایجاد کردیم و با استفاده از چرخ‌خیاطی‌های خانگی، کیسه‌های پارچه‌ای تولید می‌کنیم. این کار، علاوه بر ایجاد اشتغال برای برای بانوان بی‌سرپرست و بدسرپرست، به سلامت محیط زیست هم کمک می‌کند.
نظارتی بر روند تولید فرآورده‌های پلاستیکی وجود ندارد
وی با اشاره به وجود کیفیت‌های مختلف کیسه‌های پلاستیکی تاکید می‌کند: حتی در صورت الزام به خرید نایلون، می‌توان کیسه‌های مرغوبی را خرید که فرآیند جذب و تجزیه آن‌ها در طبیعت زیاد طول نکشد؛ اما متاسفانه این امر، در هنگام خرید مورد توجه قرار نمی‌گیرد. از طرف دیگر، نظارتی نیز بر روند تولید فرآورده‌های پلاستیکی وجود ندارد. کیسه‌های پلاستیکی معلوم نیست محصول کدام کارگاه هستند. امری که برای خریدار، اهمیتی ندارد. بنابراین بیشتر شهروندان در هنگام خرید نایلون، بی‌آنکه به این عامل مهم توجه کنند، نایلون‌ها را به صورت کیلویی می‌خرند.
اطلاع‌رسانی، حس دلسوزی و مسئولیت را تقویت می‌کند
مسئول جمعیت رفتگران طبیعت آذربایجان شرقی، اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی را تنها راه مقابله با این تهدید زیست‌محیطی می‌داند و می‌افزاید: در صورت ایجاد این اطلاع‌رسانی، قطعاً حس دلسوزی و مسئولیت در عموم شهروندان ایجاد خواهد شد. متاسفانه با توجه به کمبود اطلاع‌رسانی‌های لازم و رایج بودن استفاده از نایلون، حتی در صورت دسترسی شهروندان به هر دو گزینه کیسه پلاستیکی و نایلونی، باز هم استفاده شهروندان از کیسه‌های نایلونی متصور است.
این فعال زیست‌محیطی اضافه می‌کند: پلاستیک در کشور ما قیمت ناچیزی دارد و همین امر عاملی است که باعث دسترسی عموم مردم به انبوهی از کیسه‌هایی می‌شود که به فاصله کوتاهی از مصرف به دامان طبیعت رها می‌شوند.
توجیه دستگاه‌های متولی سخت است
وی در پایان جمع‌آوری زباله‌های پلاستیکی از طبیعت استان، ارایه آموزش‌ها و کارگاه‌های زیست‌محیطی و خانه‌تکانی دوستداران محیط زیست برای صرفه‌جویی در حامل‌های انرژی و استفاده نکردن از مواد شوینده شیمایی، را از جمله فعالیت‌های گروه رفتگران طبیعت آذربایجان‌شرقی در یک‌سال و نیم اخیر خوانده و تاکید می‌کند: نباید نیرو‌های مردم‌نهاد با مانع مواجه شوند. متاسفانه در این مورد، گاهی توجیه دستگاه‌های متولی به سختی صورت می‌گیرد. این دستگاه ها باید ما را کمک خود بدانند.
تنبلی انسان معاصر و سفره‌های یک بارمصرف
در یک ریشه‌یابی ساده، شاید بتوان تنبلی انسان معاصر را عامل دیگر افزایش سرسام‌آور استفاده از ظروف پلاستیکی دانست. سال‌ها از دوران شستن ظروف مسی با نمک و سرکه و گِل و آب‌یخ حوض‌ها گذشته است. امروز حتی ماشین‌های ظرف‌شویی هم نمی‌تواند از ولع راحت‌طلبی انسان بکاهد. می‌توان در مهمانی‌های بزرگ و کوچک، از سفره و بشقاب و لیوان و قاشق و چنگال پلاستیکی استفاده کرد و بلافاصله پس از استفاده نیز این سفره سراپا یکبارمصرف را به دور انداخت.
حبیبه هراتی، معاون طرح و برنامه‌ریزی سازمان مدیریت پسماندهای شهرداری تبریز در حاشیه جایگزینی و توزیع پنج‌هزار کیسه دایمی پارچه‌ای در روز جهانی بدون نایلون، می‌گوید: متاسفانه ظروف یک بار مصرف پلاستیکی، حتی ارزش بازیافت چندانی هم ندارند؛ بنابراین بلافاصله پس از استفاده در طبیعت رها می‌شوند. این در صورتی است که می‌توان هزینه ظروف یکبارمصرف را به یک کارگر ساده داد. به این ترتیب، علاوه بر شستشوی ظرف‌ها، به تامین اقتصادی یک شهروند دیگر نیز کمک خواهد شد.
معضلی به نام “ظروف یکبارمصرف نذری”
وی با اشاره به استفاده بی‌رویه از ظروف یک بار مصرف در مراسم‌های مختلف یادآور می‌شود: بارها دیده شده که بعد از مراسم‌های مذهبی، انبوهی از ظروف پلاستیکی خوراکی‌های نذری در خیابان‌ها رها شده است. این رفتار، معضلی جدی است که چه از نظر مسائل شهروندی و چه از منظر دینی قطعاً درست نیست.
هراتی می‌گوید: با مکاتبات صورت‌گرفته با تشکل‌های مذهبی، ائمه‌جماعات و مبلغان‌مذهبی، سعی داریم این روند نادرست را تصحیح کنیم. همچنین با توجه به در پیش بودن شب‌های قدر و توزیع نذورات در این شب‌ها، از هم اکنون هماهنگی‌هایی با گروه‌های مردمی صورت گرفته است.
“سعی می‌کنیم اداره‌کل استاندارد را متقاعد کنیم”
معاون طرح و برنامه سازمان مدیریت پسماند شهرداری تبریز به اقدامات اساسی این سازمان در جلوگیری از تولید و توزیع بی‌رویه پلاستیک اشاره کرده و می‌گوید: کارگروه پسماند شهرداری تبریز، سعی دارد با تعامل بیشتر با اداره‌کل استاندارد و تحقیقات صنعتی استان آذربایجان شرقی، این اداره را نسبت به عدم ارایه استاندارد به کارخانجات تولید ظروف یکبارمصرف تجدیدناپذیر، متقاعد کند.
وی با بیان این که «آموزش» اهم برنامه‌های سازمان مدیریت پسماند شهرداری تبریز است، خاطرنشان می‌کند: این امر در چهار محور کاهش تولید زباله، عدم استفاده از کیسه‌های پلاستیکی و ظروف یکبارمصرف، طرح تفکیک از مبدا و نگهداری و رفت و روب شهری صورت می‌گیرد.
………………………………..
نگارنده: فرشید باغشمال
