به نقل از سایت نواندیش: حضور زنان در مراسم عزاداری شهادت حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) و یاران باوفایش در واقعه خونبار عاشورا، پیشینه‌ای دیرینه دارد، به طوریکه برخی مورخان نوشته اند: «از سال 334 ه . ق در روز عاشورا زن‌ها از خانه بیرون می‌آمدند، سیلی به صورتشان می‌زدند و بر امام حسین نوحه سرایی می‌کردند و این عادت و رویه هر سال در روز عاشورا (تا اواسط قرن ششم) استمرار داشت» و «اعلان سیاه پوشی در دهه اول محرم الحرام بزرگ‌ترین رویه‌ای بود که معزالدوله بویهی اول آن را رسم کرد و این عادت مشهورترین عادات شیعه شد». «همچنین زن‌ها شب‌ها و مردان روزها با سر و پاهای برهنه برای عزاداری بیرون می‌آمدند و با تعزیت، به همدیگر تحیت و سلام می‌کردند و برای حادثه غمبار حسین(ع) محزون می‌شدند».
از دوره صفویه بدین سو، که شاه اسماعیل اول تشیع را به عنوان مذهب رسمی کشور اعلام کرد، عزاداری حسینی جلوه‌ای دیگر یافت و آرام آرام حضور زنان در این مراسم آشکارتر گردید، هر چند از دوره قاجار، با پدیده دیگری مواجه هستیم که باید آن را ارزشمند شدن شرکت زنان در مجالس روضه خوانی و به تبع آن هجوم زنان به این مجالس و همچنین کثرت برگزاری این گونه مجالس در منازل نامید، چنانچه کسروی می‌گوید: «در محرم سال 1324 ه . ق در تبریز علاوه بر مساجد و تکایا از هر ده خانه در یک خانه مراسم عزاداری بر پا بود».
بر همین اساس، در زمان قاجاریه که رفتن زن‌ها به مجالس روضه به صورت یک ارزش اجتماعی درآمده بود، شرکت در مجالس روضه از جمله مکان‌هایی بود که زنان بی هیچ قید و شرطی اجازه رفت و آمد بدان جا را داشتند و این حضور، نه تنها شرکت در مراسم عزاداری و روضه را شامل می‌شد که سبب ساز افزایش نقش و حضور زنان در فعالیت‌های اجتماعی نیز گردید.
مستوفی شرکت زن‌ها در مجالس روضه خوانی را چنین توصیف می‌کند: «فعال‌ترین بُعد حضور اجتماعی زنان در دوره قاجار، شرکت در مراسم عزاداری ماه محرم، روضه خوانی و نمایش‌های تعزیه بود. لازم به ذکر است که این مراسم در آن دوره مدت زمان بیشتری را در بر می‌گرفت».
در دوره قاجار در تهران، در هر محله و بر سر هر گذری، تکیه‌ای وجود داشت که مردم در ماههای محرم و صفر [حداقل به مدت 60 روز] به برپایی مراسم روضه خوانی در آن می‌پرداختند. بهترین و مفصل‌ترین مجالس روضه خوانی ماه محرم در مسجد حاج شیخ عبدالحسین برگزار می‌گردید که گاه جمعیت شرکت کننده در آن، متجاوز از ده هزار زن و مرد می‌شد.
در بررسی منابع تاریخ معاصر بارها به مساله حضور فعال زنان در چنین مراسمی برخورد می‌کنیم. مثلاً مهدی قلی خان هدایت گزارش می‌دهد: «در تکیه دولت، اطراف سکو از زن‌ها پُر می‌شد، قریب شش هزار نفر، مردها به علت کثرت جمعیت زنان، بدان راه نمی‌یافتند».
همچنین طبق منابع موجود این نکته مسلم است که شرکت انبوه زنان در مجالس روضه و مراسم عزاداری تنها به تهران و تکیه دولت اختصاص نداشت. همچنین اختصاص به محرم و صفر نیز نداشت بلکه در شب‌های جمعه و ایام شهادت ائمه علیه السلام و جهت ادای نذر نیز برگزار می‌شد.
به گزارش نواندیش، با فروپاشی حاکمیت قاجاریه، ستیز رضاخان با دین و مجالس عزاداری حسینی، گرچه وقفه‌ای کوتاه را در برگزاری مجالس آشکار عزای حسینی با حضور زنان به ویژه در محرم و صفر باعث شد، اما هرگز سبب متوقف شدن آن نگردید که به گفته برخی پژوهشگران، مراسم روضه زنان همچنان در منازل برپا می‌گردید و زنان دور از چشم ماموران شهربانی، از روی پشت بام‌ها خود را به این مجالس می‌رساندند. هر چند این ممنوعیت، دیری نپایید و با اشغال ایران در جریان جنگ جهانی دوم توسط متفقین و بسته شدن پرونده حکومت 15 ساله پهلوی اول در شهریور 1320 خورشیدی، بار دیگر عزاداری حسینی جلوه‌ای تازه یافت و باعث حضور زنان، پیش‌تر از گذشته در این مراسم شد.
منبع عکس: سایت noandish.com
