تعداد اهدا کنندگان جسد که این روز‌ها با استقبال نیز مواجه شده است، حالا از 120 نفر گذشته و این در حالی است که بنا به گفته مسئولان دانشگاههای کشور سالانه به 200 تا 300 جسد نیاز دارند. علوم تشریح یکی از رشته‌های اساسی در علوم پزشکی است.
به گزارش ، بهار نوشت: دانشجویان پزشکی و پیراپزشکی از روز اول ورود به دانشگاه با آناتومی سر و کار دارند به همین دلیل فراهم بودن ابزار‌های آموزشی تشریح تاثیر مستقیم و مثبتی بر روی کیفیت آموزش آن‌ها می‌گذارد.
پیچ و خم‌های جسد برای تشریح
چند سال پیش بود که مشکل کمبود جسد در دانشگاهها جدی شد و بالطبع وزارت بهداشت برای حل این مشکلات وارد عمل شد. به نحوی که این وزارتخانه از سازمان پزشکی قانونی تقاضای ارائه اجساد مجهول‌الهویه به دانشگاهها کرد اما این تقاضا از سوی دستگاه‌های قضایی به دلیل مسائل شرعی بی‌پاسخ ماند تا این که باقری لنکرانی وزیر بهداشت دولت نهم طی نامه‌ای به آیت‌الله‌ها شمی شاهرودی رئیس وقت قوه قضائیه و با استناد به فتوای مقام معظم رهبری و آیت‌الله مکارم شیرازی، مجددا درخواست تحویل اجساد مجهول‌الهویه به دانشگاههای علوم پزشکی را مطرح و تاکید کرد که دانشگاههای علوم پزشکی سراسر کشور موظف خواهند بود ضوابط شرعی را در کلیه مراحل مراعات نمایند.
یکی از روسای دانشگاههای علوم پزشکی نیز در این ارتباط استفتایی با مضمون این‌که «در شرایط فعلى به دست آوردن جسد انسان کافر ممکن نیست و از طرفى جامعه اسلامى هم محتاج پزشکانى ماهر و زبردست است تا از این نظر به خودکفایى برسد، لذا خواهشمند است نظر مبارک خود را در مورد تشریح در شرایط فعلى مرقوم فرمایید.»
برای دفتر مقام معظم رهبری ارسال کرد. ایشان اعلام کردند که اگر نجات نفس محترمى یا کشف مطالب پزشکى جدیدى که جامعه به آن نیازمند است و یا دستیابى به اطلاعاتى راجع به یک بیمارى که زندگى مردم را تهدید مى‌کند منوط به تشریح باشد، این عمل جایز است. ولى سزاوار است که تا حد امکان از جسد متعلق به مسلمانان استفاده نشود لکن در صورت عدم امکان، مانعى ندارد.
با این فتاوی فقهی مشکل کمبود جسد تا حدودی مرتفع شده بود اما مدتی بعد مجددا بحث کمبود جسد در دانشگاهها به رسانه‌ها کشیده شد تا این که دکتر شجاعی رئیس سازمان پزشکی قانونی گفت: در ارائه اجساد به دانشگاههای علوم پزشکی مشکلی نداریم ولی تعداد اجساد تعریف شده است. این که آن‌ها بیش از حد نیاز برای تشریح جسد می‌خواهند معقول نیست.
دانشگاههای علوم پزشکی باید بدانند که سازمان پزشکی قانونی در ارائه جسد با یکسری محدودیت‌های شرعی و همچنین افکار عمومی مواجه است. این سازمان در حد معقول می‌تواند اجسادی را به دانشگاههای علوم پزشکی تحویل دهد پس از مدتی هم موضوع وصیت کردن برای اهدای جسد به عنوان راه حل مطرح شد و مراجع عظام تقلید نیز این گونه وصیت کردن را برای رفع نیازهای پزشکی مسلمان‌ها، فاقد اشکال عنوان کرده‌اند. حالا به گفته مسئولان در سازمان پزشکی قانونی، اعلام رسمی برای اهدای جسد، نخستین‌بار است که در کشور انجام می‌شود و با استقبال نیز روبه رو بوده است.
120 نفر اعلام آمادگی کردند
روز گذشته امین رادمنش، مدیراجرایی واحد فرآوری بافت و پیوند نسوج پزشکی قانونی با بیان این‌که دانشگاههای کشور سالانه به 200 تا 300 جسد نیاز دارند، گفت: در حال حاضر تعداد افرادی که تمایل دارند، جسدشان را اهدا کنند، از 120 نفر گذشته است. استقبال مردم نسبت به این موضوع خیلی خوب بوده و تقریبا از همه شهرهای ایران درخواست داشتیم، البته در شهرهای بزرگ مانند تهران، مشهد و تبریز درخواست‌ها بیشتر بوده، اما هنوز تا نیاز اصلی‌مان فاصله زیادى داریم.
آمار اهدای جسد نسبت به اعلام قبلی دو برابر شده است، دانشگاههای کشور در سال به حدود 200 تا 300 جسد احتیاج دارند و ما پیش‌بینی کردیم که یک بانک اطلاعاتی حدود سه الی چهار هزار نفری از افرادی که تمایل به اهدا دارند، تهیه و هر سال نیز حدود 200 نفر به این افراد اضافه شوند تا در سال 150 تا 200 جسد را در اختیار دانشگاهها قرار دهیم. در حال حاضر نیز تعداد افرادی که تمایل دارند، جسدشان را اهدا کنند از 120 نفر هم گذشته است و ما امیدواریم که با همراهی مردم نیاز اصلی ما برطرف شود.
برای اهدای جسد، عضو یا بافت باید شرایط ویژه‌ای وجود داشته باشد، در تشریح جسد مهم‌ترین موضوع حفظ شکل ظاهری جسد است که دچار فساد نشده باشد. همچنین اگر آثار جراحی بزرگی در بدن او وجود داشته و یا به علت تصادف فوت شده باشد، قابل استفاده برای تشریح نیست. ممکن است فردی آمادگی خود را برای اهدای جسد، عضو یا بافت اعلام کرده باشد، اما ممکن است در هنگام مرگ شرایط لازم را نداشته و بعد از فوت نتوان از آن استفاده کرد، از همین‌رو نمی‌توان به آمارها اکتفا کرد و باید یک بانک اطلاعاتی کامل داشته باشیم تا بتوانیم نیازمان را برطرف کنیم.
او ادامه داد: در گذشته دانشگاهها هر کدام جداگانه نیاز خود را برطرف می‌کردند و البته بسیاری از دانشگاهها اهداکننده‌ای نداشتند و دست‌شان خالی بود و منتظر کمک از سازمان پزشکی قانونی بودند و ما در خیلی از مواقع نمی‌توانستیم به آن‌ها کمک کنیم و تنها برخی دانشگاههای بزرگ اهدا کننده جسد داشتند.
ما با مصاحبه‌ای که با افراد اهدا کننده داشتیم متوجه شدیم که این افراد سال‌ها در تلاش برای اهدای جسد خود بودند و حتی به دانشگاهها نیز مراجعه می‌کردند. ممکن است؛ برخی از دانشگاهها در قبال اهدای جسد کمک‌های جزئی به خانواده‌های متوفی کرده باشند که این موضوع صرفاً در حد مبلغ ناچیزى بوده است.
وی به آماده‌سازی اجساد برای تشریح در 3 الی 6 ماه اشاره کرد و گفت: در این روش جسد آماده نگهداری می‌شود، بعد از آماده‌سازی، اجساد به مدت یک یا دو‌ترم تحصیلی در اختیار دانشگاهها قرار می‌گیرد. پیش‌بینی ما این است که از این اجساد حداکثر به مدت یک و نیم تا دو سال استفاده شود و پس از آن نیز در صورتی که خانواده تمایل داشته باشد، جسد به آن‌ها تحویل داده می‌شود، در غیراین‌صورت اجساد در آرامستان‌های عمومی دفن شده و محل دفن به خانواده‌ها اطلاع داده می‌شود.
رادمنش همچنین درباره اجسادی که برای تشریح در دانشگاهها از خارج از کشور وارد می‌شدند توضیح داد: پیش از انقلاب در مقاطعی اجساد از خارج از کشور وارد می‌شد که در حال حاضر ما ورود اجساد از خارج از کشور را هم پیگیری می‌کنیم و اعلام کردیم که حاضریم با برخی از شرکت‌ها در این خصوص همکاری کنیم و در مقابل آن برخی از تعاونی‌ها هم برای همکاری اعلام آمادگی کرده‌اند. البته آن موضوع هم پروسه طولانی دارد و موضوع قوانین بین‌المللی به میان می‌آید. تمام پروسه‌های مربوط به این موضوع باید طی شوند.
ترجیح ما این است که از اجساد غیرمسلمان استفاده شود اما به این دلیل که این موضوع یک پروسه طولانی دارد، می‌خواهیم دریافت جسد در داخل را هم پیگیری کنیم. درنهایت ما تمام راه‌هایی را که بتوانیم به علم پزشکی کمک کنیم انجام خواهیم داد و اگر این اتفاق رخ ندهد لطمه آن به خود جامعه بازمی‌گردد ولی اولویت صد در صد با جسد غیرمسلمان و بحث واردات است که اگر آن موضوع راه بیفتد ممکن است دیگر نیازی به استفاده از جسد مسلمان نباشد.
پیش‌تر هم رئیس سازمان، دکتر شجاعی درباره اجسادی که برای تشریح در اختیار دانشگاهها قرار می‌گیرد، گفته بود: افرادی که وصیت می‌کنند تا اجسادشان را اهدا کنند و تعداد محدودی از اجساد ناشناسی که بعد از 6ماه کسی به سراغشان نیامده باشد با کسب اجازه قانونی از مقام قضایی، به دانشگاههای علوم پزشکی تحویل داده می‌شوند.
اهدای جسد خطای پزشکی را کاهش می‌دهد
حجت الله عباس زاده استاد دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این باره می‌گوید: درحال حاضر درصد بالایی از متقاضیان به اهدای کالبد مربوط به افرادی است که خود و یا خانواده در سیستم درمانی و پزشکی مشغول به کار بوده‌اند و به دلیل آشنایی با روند آموزش پزشکی قبل از مرگ اقدام به رضایت نسبت به اهدای کالبد خود کرده تا در پیشرفت‌های علم پزشکی نقش بسزایی داشته باشند.
پیوند قرنیه و بافت استخوان از جمله اقداماتی است که بعد ازمرگ از بدن فرد به فرد بیمار انجام می‌شود و این امر نیز نوعی اهدای عضو تلقی شده که می‌تواند سلامتی را به یک انسان زنده بازگرداند. اهدای کالبد از جمله اقداماتی است که می‌تواند میزان خطای پزشکی را در کشور کاهش دهد چرا که مواجه پزشکان آینده جامعه با سیستم داخلی بدن، قبل از وارد شدن به حیطه کاری، می‌تواند درصد آموزش و مهارت در علم پزشکی را افزایش دهد.
تا قبل از این برخی اساتید این رشته معتقد بودند که کمبود جسد تاثیر منفی بر کیفیت آموزش علوم تشریح گذاشته است زیرا ابزار، لوازم و پیش‌نیازهای آموزشی لازم برای‌تربیت پزشکان ماهر و زبده وجودندارد و جسد در بخش علوم تشریح یکی از اصلی‌ترین این نیازهاست. اما اکنون با فراخوان صورت گرفته برای اهدای جسد و استقبال انجام شده از این موضوع امید است دیگر مشکلی در این‌باره وجود نداشته باشد.
