کاهش ۵۰ درصدی جمعیت ایران در اثر قحطی

 

 در جنگ جهانی اول ایران بی‌طرفی خودش را اعلام کرد؛ ولی متاسفانه مورد تجاوز و تهاجم نیروهای انگلیسی از جنوب و شرق، نیروی روسی از شمال و نیروهای عثمانی از غرب واقع شد.
 
به گزارش سایت اشاره، آنچه می‌خوانید بخشی از یک گفت‌وگو با دکتر محمدقلی مجد، محقق و نویسنده کتاب «قحطی بزرگ» است. او در این کتاب با استناد به برخی آمارها و گزارش‌های تاریخی تصویر متفاوتی از میزان قتل عام و مرگ مردم در اثر جنگ جهانی اول به دست می‌دهد.
 
دکتر مجد: در جنگ جهانی اول ایران بی‌طرفی خودش را اعلام کرد؛ ولی متاسفانه مورد تجاوز و تهاجم نیروهای انگلیسی از جنوب و شرق، نیروی روسی از شمال و نیروهای عثمانی از غرب واقع شد. در عمل ایران تبدیل شد به یک صحنه نبرد بین این ارتش‌های دول بیگانه و مقدار زیادی خرابی و تلفات در ایران به‌وجود آمد و دچار هرج‌ومرج شد.

 

قدرت دولت مرکزی تقریبا صفر شد. بعدا در سال 1296 شمسی که مطابق 1917 میلادی است در ایران یک قحطی بسیار عظیم شد که در سال‌های 1296، 1297 و 1298 در حدود سه سال ادامه داشت. در این قحطی چیزی در حدود 8 تا 10 میلیون ایرانی یعنی 40 تا 50 درصد این مملکت قربانی شد.
 
جمعیت ایران در آن دوران چقدر بوده است؟
در این مورد اجازه بدهید کمی عقب بروم، در سال 1900 وزارت خارجه آمریکا از وزیر مختار در ایران تقاضا کرد که در مورد جمعیت ایران گزارشی بدهد. وزیر مختار جواب داد که تا به حال در ایران سرشماری مطمئنی انجام نشده است؛ ولی به عقیده ایرانیان تحصیلکرده و مطلع، و اروپایی‌هایی که سال‌های سال در ایران مقیم بوده‌اند، جمعیت ایران 12 میلیون نفر است.

 

این اولین گزارش سفارت آمریکا در ایران درمورد جمعیت ایران است. 10 سال بعد دوباره سفارت آمریکا گزارش داد جمعیت ایران 15 میلیون و جمعیت تهران براساس مصرف روزانه نان – آن زمان پخش آرد در دست دولت بوده است و می‌دانستند که به‌طور دقیق چقدر مصرف آرد و نان است- 400 هزار نفر اعلام شده بود.
 
از این رو وقتی در سال 1910 جمعیت 15 میلیون بوده است به‌طور طبیعی باید در سال 1920 یعنی دو سال بعد از جنگ، چیزی در حدود 20-18 میلیون باشد، ولی عملا در سال 1920 جمعیت ایران را فقط 10 میلیون گزارش کرده‌اند، این 8 تا 10 میلیون چه شده‌اند، بعضی‌ها می‌گویند این 8 تا 10 میلیون مهاجرت کرده‌اند؛ ولی در جنگ جهانی اول امکان مهاجرت به جاهای دیگر نبوده است و اصلا آن‌قدر حمل‌ونقل مشکل بوده است که حتی مقامات دولتی قادر به سفر به محل خودشان نبوده‌اند، یعنی اگر مثلا یک مقام دولتی می‌خواست از تهران به شیراز برود امکان سفر وجود نداشته است، بنابراین ما می‌توانیم بگوییم موضوع مهاجرت یک تخیل است و به این نتیجه می‌رسیم که حدود 8 تا 10 میلیون ایران در قحطی جنگ جهانی اول از بین رفته‌اند.

 

یعنی چیزی در حدود 40 تا 50 درصد جمعیت. اسنادی که در کتاب «قحطی بزرگ» ارائه شده به خوبی نشان می‌دهد که رقم عظیمی از جمعیت ایران در جنگ جهانی اول تلف شده‌اند. مثلا گزارش‌هایی هست که اجساد در خیابان‌ها افتاده بوده‌اند و گاری‌ها اجساد را جمع می‌کرده‌اند.
 
مثل اتفاقی که امروز در هند رخ می‌دهد؟
بله و شاید هم بدتر. جمعیت تهران در 1917 براساس انتخابات مجلس شورای ملی، یعنی تعداد آرایی که داده شده، 500هزار نفر به بالا بوده است. در سال 1920 جمعیت تهران فقط 200 هزار نفر گزارش شده است، یعنی 60درصد کم شده است که این علامت قحطی است.