در گذشته‌های دور، داروی شیمیایی وجود نداشت و اثری از دکتر‌های امروزی هم نبود. در آن زمان مردم برای مداوای بیماری‌شان به حکیم مراجعه می‌کردند. داروهایی که حکیم تجویز می‌کرد عمدتا داروهایی بودند که از دل طبیعت بیرون می‌آمدند. بقراط، بزرگ‌ترین حکیم یونانی می‌گوید: «بگذار غذایت داروی تو و دارویت غذای تو باشد». این گفته نشان‌دهنده‌ی اهمیت غذا در حفظ سلامتی است.
بنیتا در سری مقالات «آشتی با طبیعت»، به بررسی خواص گیاهان دارویی و غیردارویی می‌پردازد. در این قسمت، با خواص کنگرفرنگی و نیز طرز تهیه‌ی یک خوراک خوشمزه با استفاده از این گیاه پر خاصیت آشنا می‌شویم. در ادامه با ما همراه باشید.
کنگرفرنگی یا آرتیشو، گیاهی است که بومی مناطق مرکزی مدیترانه محسوب می‌شود ولی امروزه در بیشتر نقاط معتدل دنیا کشت می‌شود. کنگر فرنگی در قرن شانزدهم به انگلستان و فرانسه و در قرن نوزدهم به آمریکا برده شد و از آن پس کشت کنگرفرنگی ادامه یافت. امروزه کالیفرنیا و سواحل اقیانوس آرام از معروف‌ترین مراکز کشت آرتیشو هستند. آرتیشو گیاهی است چند ساله و دارای ساقه‌ای است که ارتفاع آن به حدود یک متر می‌رسد. برگ‌های این گیاه پهن و دراز و شبیه برگ‌های کاهو هستند و رنگشان سبز تیره است. در انتهای ساقه، میوه‌ی کنگر را می‌توان دید که شبیه میوه‌ی کاج یا سیب فلس‌دار است و گلبرگ‌هایش ضخیم و گوشتی هستند. آرتیشو برای رشد به آب و باران فراوان احتیاج دارد. کلمه‌ی «Artichoke» از «Articicco» در ایتالیایی مشتق شده که به معنی میوه‌ی کاج است. در واقع این نام به‌خاطر شباهت میوه‌ی کنگر به میوه‌ی کاج انتخاب شده. هنگام خرید کنگر باید دقت داشته باشید که برگ‌های باز نشده، سفت و سبز داشته باشد. اگر برگ‌های آرتیشو قهوه‌ای است، یعنی کهنه است. این گیاه اغلب در فروردین و اردیبهشت (آوریل و مه) برداشت می‌شود.
برگ‌های خوردنی آرتیشو، دارای ماده‌ی تلخی به نام سینارین است که باعث ترشح صفرا می‌شود. در هر صد گرم آرتیشوی پخته، 14 کیلوکالری انرژی، 1/5 گرم پروتئین، 86 گرم آب، 22 میلی‌گرم کلسیم، 40 میلی‌گرم فسفر، 6/. میلی‌گرم آهن، 30 میلی‌گرم سدیم، 250 میلی‌گرم پتاسیم، 40 واحد بین المللی ویتامین A، ویتامین B1، 0/04 میلی‌گرم، ویتامین 2B، 0/02 میلی‌گرم، ویتامین B3، 0/6میلی‌گرم و ویتامین C 5/2 میلی‌گرم موجود است. کنگرفرنگی طبیعتی گرم و خشک دارد و در بعضی افراد، تولید سودا می‌کند بنابراین بهتر است با سرکه مصرف شود. افرادی که از طعم کنگر خوششان نمی‌آید می‌توانند از قرص یا کپسول آن استفاده نمایند. البته نباید فراموش کرد که مصرف قرص نباید جایگزین مواد طبیعی شود.
خواص و موارد مصرف کنگر فرنگی
1. کنگر، کبد را تمیز و اعمال کبد را تنظیم می‌کند و از جمع شدن چربی در کبد جلوگیری می‌کند و برای کبد چرب مفید است. همچنین ترشح صفرا را افزایش می‌دهد و بیماری‌های کبدی را درمان می‌کند.
2. مصرف کنگر، باعث درمان یرقان مزمن می‌شود.
3. کنگر، بدن را تقویت می‌کند و نیروی جنسی را افزایش می‌دهد.
4. این گیاه موجب دفع ادرار می‌شود و در درمان و دفع سنگ‌های کیسه‌ی صفرا نیز موثر است و کلیه و مثانه را گرم می‌کند.
5. کنگر تب‌بر است. علاوه بر آن، با از بین بردن گاز و نفخ معده و روده، هضم غذا را آسان می‌کند.
6.آرتیشو، کلسترول خون را پایین می‌آورد.
7. اگر می‌خواهید لاغر شوید، هرروز آرتیشو بخورید.
8. کنگر سرگیجه و زنگ زدن گوش را درمان می‌کند و سموم بدن را دفع می‌کند.
9. این گیاه، در درمان رماتیسم، ورم روده و یبوست ناشی از عدم صفرا موثر است.
10. افرادی که قند خون بالایی دارند، با مصرف کنگر می‌توانند به سادگی قند خون خود را کنترل کنند.
11. این گیاه در درمان میگرن، آسم، نقرس، تصلب شرائین و بیماری‌های پوستی بسیار تاثیر‌گذار است.
12. آرتیشو زخم‌های معده و روده را درمان می‌کند.
13. برای جلوگیری از ریزش مو، برگ‌های آرتیشو را به شکل پماد به سرتان بمالید.
14. برای برطرف کردن خارش، بوی بد زیر بغل، عصاره‌ی آرتیشو به بدنتان بمالید.
غذاهای مختلفی را می‌توانید با کنگر درست کنید. این خوراک خوشمزه پیشنهاد خوبی برای شام است.
پروانسال مرغ و کنگر
برای تهیه‌ی این خوراک خوشمزه به مواد زیر نیاز دارید.
مواد لازم:
سینه‌ی مرغ بدون استخوان 4 عدد (کوچک)
کنگر فرنگی خرد شده و بخارپز شده 1 فنجان
گوجه گیلاسی (به دو نیم برش خورده) 1 فنجان
زیتون یک چهارم فنجان
آب یک چهارم فنجان
سیر 4 پر
فلفل قرمز یک چهارم قاشق غذاخوری
پنیر فتا (برای تزئین) یک چهارم فنجان
طرز تهیه:
در ماهیتابه روغن اسپری کنید و اجازه دهید ظرف داغ شود. مرغ‌ها را در ماهیتابه قرار دهید و هر دو طرف را سرخ کنید تا طلایی شود. وقتی طلایی شدند، آن‌ها را از ماهیتابه خارج کنید و روی مرغ‌ها را بپوشانید تا گرم بمانند. سایر مواد به‌جز پنیر را مخلوط کنید. مرغ را به ماهیتابه برگردانید و با مواد کاملا پوشش دهید و اجازه دهید آب به جوش بیاید. سپس زیر شعله را کم کنید و اجازه دهید با حرارت ملایم، پخت برای 6 الی 8 دقیقه ادامه پیدا کند. سپس در طرف سرو کنید و با پنیر فتا تزئین کنید.
نوش جان!
می‌توانید «آشتی با طبیعت؛ خواص معجزه‌آسای جعفری» را نیز بخوانید.
گردآوری و ترجمه: زهرا محمدی
منبع:
مجموعه‌ی گیاهان دارویی، سید محمد حسین لاجوردی و حامد همراه.
Kraftrecipes، whatscookingamerica، draxe
