روزنامه هفت صبح: دیگر آمریکا و روسیه تنها کشورهای بزرگ فضایی نیستند. فضانوردان اروپایی با یک قدرت نوظهور در حوزه فضانوردی تمرین می‌کنند؛ چین. وقتی “ماتیاس مورر” برای آموزش‌های بقا در دریا با فضانوردان چینی همراه شد، انتظار آنچه تجربه کرد را نداشت. این فضانورد آلمانی از آژانس فضایی اروپا (Esa) گفت: “همه‌چیز بسیار خوب و آرام بود. در قایق نجات شناور بودم و به آسمان نگاه می‌کردم- تنها یک موسیقی کم بود تا تعطیلاتی واقعی در هاوایی را تجربه کنیم.”
این تمرین سال گذشته در یک مرکز آموزشی تازه تأسیس در شهر ساحلی یانتای انجام شد که با هواپیما حدود یک ساعت با پکن فاصله دارد. مورر و یکی دیگر از فضانوردان Esa به نام “سامانتا کریستوفورتی” دو هفته کامل را باهمتایان چینی خود سپری کردند. مورر می‌گوید: “باهم تمرین می‌کردیم، در یک ساختمان اقامت داشتیم و غذای مشابه می‌خوردیم. تجربه عجیبی بود. انگار عضو یک خانواده بودیم. با تجربه‌ای که در هوستون داشتیم کاملاً متفاوت بود. در هوستون یک آپارتمان اجاره کرده‌ام و همکارانم را تنها در جلسات آموزشی دو یا سه‌ساعته می‌بینم.”
بااینکه سایر سازمان‌های فضایی تمرین‌های ویژه‌ای برای ایجاد روحیه گروهی در میان فضانوردان دارند تا بهتر با یکدیگر همکاری کنند، چینی‌ها رویکرد اساسی‌تری را اتخاذ کرده‌اند.
مورر می‌گوید: “فضانوردان چینی حتی تعطیلات را هم در کنار هم می‌گذرانند. آن‌ها خیلی خوب یکدیگر و می‌شناسند و مانند خواهر و برادر هستند. حین زندگی در آنجا حس کردیم که ما را به گرمی میان خانواده خود قبول کرده‌اند.”
فضاپیمای “شنزو” چین که اولین بار در سال 2003 یک فضانورد را به مدار زمین برد، برای حضور سه خدمه طراحی‌شده است. فنّاوری‌اش بر اساس فضاپیمای روسیِ “سویوز” (Soyuz) ساخته‌شده و بسیار مشابه آن است. اما سویوز پنجاه سال است که فضانوردان را به فضا می‌رود و بر اساس موشکی طراحی‌شده که در اوایل عصر فضانوردی ساخته شد. اما فناوری شنزو متعلق به قرن 21 است.
مورر می‌گوید: “از ابعادش شگفت‌زده شدم. قطر و ارتفاع بیشتری نسبت به کپسول سویوز دارد. سازنده‌ها نگاه دقیقی به سخت‌افزار روسیه داشته‌اند؛ آن‌ها به‌خوبی فهمیده‌اند چه قطعاتی مناسب‌اند و چه بخش‌هایی را می‌توان بهبود داد.”
مثلاً اگر کپسول فضایی به دریا برخورد کند، طراحی شنزو به‌گونه‌ای است که کل فرآیند نجات را (تعویض لباس‌های فضایی به لباس‌های نجات) بسیار ساده‌تر می‌کند. مورر گفت: “آن‌قدر فضا وجود داشت که حتی قایق‌های بادی داشتیم. چنین فضایی در سایوز وجود نداشت. در آموزش‌های روسیه باید مستقیم به داخل آب بپری و هیچ قایقی وجود ندارد- ممکن است آب بسیار سرد باشد و کار را خیلی سخت کند.”
مورر جدیداً صلاحیت فضانوردی را کسب کرده است؛ اما در شغل سابقش در مرکز فضایی اروپا واقع در کلن، آلمان ارتباطی با برنامه فضایی چین که آن زمان مخفیانه اداره می‌شد، پیدا کرد. او در سال 2013 به مرکز آموزشی پکن رفت تا نگاهی به امکانات و شبیه‌سازی‌هایشان بیندازد. در سال 2016، یک فضانورد چینی در تمرینات غارنوردی Esa شرکت کرد.
مورر به همراه دیگر فضانوردان غیر چینی، در حال یادگیری زبان ماندارین هستند. او می‌گوید: “زبانمان خوب شده اما هنوز نیاز به تمرین زیادی داریم.” مورر می‌گوید معنای نامش به زبان ماندارین “اسب بهشت” است.
آمریکا به همکاری با چین درزمینهٔ فضانوردی روی خوش‌نشان نمی‌دهد- حتی در ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS). اما Esa برای اجرای پروژه‌ها و آموزش فضانوردان خود را محدود نمی‌کند.
چین اولین ایستگاه فضایی خود را تا سال 2023 راه‌اندازی می‌کند. همچنین مأموریت روباتیک این کشور برای دسترسی به بخش دورافتاده ماه در اواخر سال جاری کلید می‌خورد. بنابراین می‌توان گفت حفظ روابط با آمریکا و روسیه و درعین‌حال همکاری با ابرقدرت جدید در عرصه فضایی، تصمیم هوشمندانه‌ای از سوی Esa بود.
مورر می‌گوید: “Esa در حال حاضر با 23 کشور همکاری دارد، بنابراین می‌دانیم برای ایجاد همکاری میان کشورها چه باید کرد. ما به زبان‌های زیادی صحبت می‌کنیم، ما از آگاهی میان فرهنگی برخورداریم و گزینه خوبی برای آوردن چین به خانواده بزرگ فضایی هستیم.”
چین اخیراً با دفتر امور خارجه سازمان ملل توافق‌نامه‌ای برای ایستگاه فضایی جدید خود و تحقیقات بین‌المللی امضاء کرد. این توافق شامل پرواز فضانوردان نیز می‌شود؛ چیزی شبیه به برنامه “اینترکسموس” شوروی در دهه‌های 70 و 80 که در آن فضانوردان کشور متحد (مغولستان، کوبا، افغانستان و سوریه) به ایستگاه فضایی روسیه پرواز کردند.
مورر می‌گوید: “تصور من این است که هر کشوری در جهان که بخواهد فضانوردش را به فضا بفرستد، می‌تواند از طریق سازمان ملل با چین تماس بگیرد و شانس خود برای رفتن به فضا را امتحان کند. این تنها شامل اروپایی‌ها نمی‌شود، حتی کشورهای درحال‌توسعه که برنامه فضایی ندارند نیز می‌توانند از امکانات چین استفاده کنند.”
اروپا از بقیه کشورها جلوتر است و در ماه‌های آینده فضانوردهای Esa تمرین در کپسول‌های چینی را آغاز می‌کنند. آن‌ها امیدوارند یکی از فضانوردانشان در مأموریت آینده جایگاه کمک‌خلبان را به خود اختصاص دهد.
آمریکا اجازه ورود فضانوردان چینی به ایستگاه فضایی بین‌المللی را نمی‌دهد
مورر توضیح داد: “در فضاپیمای سویز صندلی کمک‌خلبان سمت چپ قرار دارد. بنابراین به چین رفتیم و گفتیم که می‌خواهیم برای تصاحب صندلی سمت چپ سرسخت مذاکره کنیم. آن‌ها هم گفتند “اوه.. باشه.. مشکلی نیست”… و با خود فکر کردیم چقدر راضی کردن چینی‌ها کار آسانی بود… تا اینکه فهمیدیم در فضاپیمای شنزو صندلی سمت راست جایگاه کمک‌خلبان است.”
مورر امیدوار است در سال 2020 اولین سفر خود به ایستگاه فضایی را تجربه کند. پس از آن قطعاً یکی از اولین فضانوردان خارجی خواهد بود که حدوداً در سال 2023 در کنار دیگر فضانوردان چینی به ایستگاه فضائی چین سفر کند.
به دلیل سیاست‌های دیپلماتیک دولت فعلی آمریکا، بعید است ناسا به این زودی‌ها با برنامه فضائی چین همکاری کند. اما در درازمدت امکان این همکاری وجود دارد؛ زیرا هر دو کشور به فتح نقطه‌ای دورتر در ماه درنهایت به اکتشاف انسانی مریخ فکر می‌کنند. سؤال این است که آیا قدرت‌های فضائی فعالیت‌های خود را به‌عنوان رقیب ادامه می‌دهند یا درنهایت مجبور به همکاری باهم می‌شوند؟
مورر می‌گوید: “وقتی از مدار زمین فراتر می‌رویم و به ماه یا مریخ نگاه می‌کنیم، باید از کمک تمام شرکایی که می‌توانیم استفاده کنیم.. زیرا کار دشوارتر و گران‌تر می‌شود و به بهترین تکنولوژی موجود نیاز است. ما تلاش داریم چین را وارد خانواده فضایی کنیم و ایستگاه تحقیقاتی ماه کنیم- هرچه جمعیت این خانواده بیشتر باشد، عملکردمان بهتر خواهد بود.”
