ماهنامه همشهری تندرستی - دکتر ژانت سروش، متخصص بیماری های عفونی: عفونت معده و روده از بیماری های عفونی شایع هستند که عموما به دلیل عفونت باکتریایی یا ویروسی، معده و روده بیمار تحریک و ملتهب می شود. اسهال و استفراغ، دو نشانه بارز این بیماری هستند اما علائم دیگری همچون حالت تهوع، کاهش اشتها، دل پیچه، احساس درد در اعضاء بدن، سردرد و دمای بالای بدن (تب) نیز دیده می شود.
باکتری ها، ویروس ها و انگل ها می توانند سبب عفونت های گوارشی شوند. این عفونت ها بیشتر در نتیجه نوشیدن آب آلوده، خوردن میوه ها یا سبزی های نشسته یا خوردن گوشت یا ماهی که خوب پخته نشده اند و غذای مانده یا آلوده مثل سالادهای سرد و آب میوه های غیر بهداشتی ایجاد می شوند. ویروس ها، باکتری ها و انگل ها موجودات زنده ای هستند که در اطراف ما زندگی می کنند. آنها در آب و خاک نیز وجود دارند و گاهی به سطح مواد غذایی که می خوریم نفوذ می کنند.
شایع ترین علایمی که در عفونت های گوارشی دیده می شود، چیست؟
عفونت معده و روده با ایجاد اسهال و استفراغ، باعث از دست رفتن آب بدن که گاهی خطرناک تر و وخیم تر از خود عفونت است، می شود. سالمندان و کودکان بیشتر از دیگران در معرض این خطر قرار دارند که در صورت درمان نشدن می تواند برای شان مرگبار باشد. بنابراین آگاهی از علائم و نشانه های کاهش آب بدن اهمیت بسیار دارد؛ تشنگی یا خشکی دهان، کدر بودن ادرار، سرگیجه و گیجی، حالت تهوع، کمبود انرژی و سردرد گاهی از علائم کمبود آب بدن است، اما اگر بیمار دچار ضعف و بی حوصله بودن، گرفتگی عضلانی، خستگی، فرورفتگی چشم، نداشتن ادرار یا کم شدن مقدار آن، گیجی و ضربان قلب سریع شد، معلوم است که وی دچار کاهش بیشتر و جدی تر آب بدن شده است.
گرمای هوا چه تاثیری در بروز عفونت های گوارشی دارد؟
یکی از عوارض معمول گرمای هوا، عفونت گوارشی و اسهال و استفراغ است و گرمای تابستان شمار مبتلایان به عفونت های گوارشی را بسیار بالا می برد و عده زیادی را روانه درمانگاه ها و حتی بیمارستان ها می کند. در فصول گرم سال به علت مصرف مایعات بیشتر، غذاهای آماده و نحوه تغذیه، احتمال آلودگی با عواملی که دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار می دهد، افزایش می یابد. این بیماری ها هم می توانند میکروبی باشند و هم ویروسی و انگلی. بسیاری از عفونت های دستگاه گوارشی در فصل تابستان از طریق غذاها و آب آلوده منتقل می شوند که لازم است در این زمان غذاها را با درپوش ایمن در یخچال نگهداری کنیم و از گرم و سرد کردن متعدد آنها بپرهیزیم. فردی که دچار عفونت گوارشی شده است باید تغذیه ساده ای داشته باشد.
از آنجا که در این بیماری فرد آب زیادی از دست می دهد حتما باید آب و املاحش را تامین کند تا به هیچ عنوان آب و املاح بدن کاهش پیدا نکند. به همین دلیل مصرف آب یا محلول های او آراس (ORS) یا دوغ و چای کمرنگ توصیه می شود. در مورد غذاها هم بهتر است غذای ساده و کامل پخته مصرف شود. بهتر است غذاهایی که در آنها سس، ادویه و فلفل است استفاده نشود تا طول بیماری تمام و بیماری کاملا کنترل شود. افراد مبتلا به اسهال و استفراغ باید از مصرف غذاهای سنگین از جمله غذاهای چرب و غذای خام تا 48 ساعت پرهیز کنند. بیمار باید تا چند روز از ماست یا دوغ بدون گاز خانگی و از سوپ های آبکی حاوی گوشت، برنج و سبزیجات پخته بدون حبوبات به عنوان غذا استفاده کند. یادتان باشد مایعات خیلی شیرین و غلیظ هم در این موارد می توانند مضر باشند.
چگونه مواظب انتقال بیماری باشیم؟
در اکثریت مواردی که عامل ویروسی یا میکروبی وجود دارد، احتمال انتقال هم وجود دارد. بهترین راه جلوگیری از اینکه فردی که اسهال دارد یا علائم عفونت دستگاه گوارشی دارد این بیماری را به دیگران انتقال ندهد، رعایت بهداشت فردی هم از طرف بیمار و هم از طرف خانواده است. تمامی عفونت های گوارشی از طریق دهانی - مدفوعی قابل سرایت هستند. کافی است با دستان آلوده به مواد غذایی دست بزنید تا بیماری سرایت کند. باز هم تاکید می کنیم که شستشو و ضدعفونی کردن دست ها پس از رفتن به دستشویی بسیار کلیدی است.
علت اسهال مسافرتی چیست؟
اسهال مسافران اغلب با علایم اسهال و دل پیچه بروز می کند. برای این بیماری عوامل متعددی را مطرح می کنند. از جمله مصرف نوشیدنی یا غذایی که به آن عادت ندارید، تفاوت عادات زندگی و همین طور تغییر در تعادل باکتری هایی که اغلب در روده های شما زندگی می کنند. به طور معمول، این بیماری تا حدود زیادی با فقر بهداشتی در ارتباط است، یعنی غذا و آب آلوده ممکن است حاوی باکتری، ویروس یا انگل هایی باشند که موجب اسهال و دل پیچه می شوند. در اسهال مسافرتی باز هم برای پیشگیری، رعایت بهداشت عمومی که در بالا ذکر شد، ضروری است.
