نجف آباد ؛ شهری تاریخی در غرب اصفهان

در سمت غرب اصفهان و به فاصله حدودا 25 کیلومتری آن واقع شده است. از سمت شمال به کوه های نوکی و پیرمراد و از سمت جنوب به کوه های پنجی و از سمت شرق به اصفهان و از سمت غرب به منطقه ی تیران و کرون محدود است. شهر نجف آباد اصفهان دارای چند منطقه از قبیل مرکزی، امیرآباد، یزدانشهر، فیروزاباد و ویلاشهر می باشد. جمعیت این شهر حدودا 180000 نفر است. نقل قول های متعددی در خصوص احداث این شهر وجود دارد، اما این قول از همه قوی تر است که قبل از صفویان، کسانی از زرتشتیان در کوهپایه های شمالی سکونت داشتند که به گله داری و کشاورزی مشغول بوده و از قناتی به نام کهریز صندل استفاده می کرده اند. جاذبه های گردشگری نجف آباد از قبیل گوردخمه ها در کوه های شمال شرقی، قبرستان گبرها در نزدیکی های بلمچه و باغ گبری، قول بالا را تقویت می کند. وجود سنگ نگاره ها در کوه های شمالی و شمال غربی و وجود آثاری از قبیل گدار آهنی در رشته کوه های شمال شهر و پل سنگی بر روی رودخانه مرغاب در دشت جنوب شهر و قلعه های تاریخی، احتمال قدمت این شهر را بیشتر می کند، ولی همه این فرضیه ها قابل پیگیری و بررسی است. پس در ادامه با ما در مجله گردشگری همگردی همراه باشید برای سفری تکرار نشدنی به مکان های دیدنی نجف آباد اصفهان...

تاریخچه شهر نجف آباد

اما آنچه که مشخص است، در زمان حکومت شاه عباس و توسط شیخ بهائی در سال 1022 ه. ق بنیان این شهر در این منطقه ریخته شد. هزینه آن نیز از طریق کاروان زیارتی که قرار بوده به نجف اشرف تحت حکومت عثمانی برود تامین شده است. شاید به عنوان قور خانه و اسلحه سازی و یا محل استراحت برای رفتن به منطقه قمیشلو برای شکار و یا محل تبعید مخالفین حکومتی، آثار به جا مانده از کوره های ریخته گری در منطقه سنگ سفید و همچنین سنگ سفید و همچنین صنعت چاقوسازی که حتی تا این اواخر ادامه پیدا کرده است و نقل قول هایی از بعضی مورخین، احتمال اول را تائید می کند.
وجود خیابان بندی های دقیق و منظم حکایت از طراحی استادانه و حساب شده ای دارد که تقریبا در هیچ کدام از شهرها وجود ندارد. آب و هوای ان معتدل گرم و خشک است. باغات آن در قدیم بسیار مشجر بوده و هنوز نیز علیرغم کم آبی نسبتا سبز هستند.
در این شهر تعداد زیادی مراکز دانشگاهی با دانشجویانی از سراسر کشور وجود دارد. دانشگاه آزاد با بیش از 20000دانشجو از بزرگترین دانشگاه های آزاد کشور است.
صنایع دستی این شهر از قدیم مشهور بوده مخصوصا قالی بافی و چاقوسازی آن. هنوز هم علیرغم رکورد کلی، این صنایع وجود دارند. بازار این شهر به واسطه ارزانی و خوش انصاف بودن، جز پر رونق ترین بازارهای استان می باشد. عمده آثار تاریخی به جا مانده در این شهر مربوط به دوره های صفویه تا پهلوی است.

مکان های دیدنی نجف آباد اصفهان

برج های دو قلو صفا (آق غلامعلی): این برج ها از جاذبه های گردشگری نجف آباد به صورت دو قلو بوده و مکعبی شکل هستند که از این نظر در کشور کم نظیر می باشند. نمونه آن را فقط در تبریز می توان مشاهده نمود.
این برج ها در خیابان شریعتی جنب کوچه صفا واقع شده و در سال 1379 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
متاسفانه علیرغم قدمت آن ها (احتمالا مربوط به دوران صفویه) هنوز مورد استفاده عموم قرار نگرفته است.

ارگ یا برج های خارون: در جنوب غربی شهر و در منطقه بهارستان واقع شده است. این اثر تاریخی از مکان های دیدنی نجف آباد اصفهان در کنار جوی خارون که دیگر اثری از آن نیست ساخته شده و شامل هفت برج کبوتر خانه منفرد می باشد که به وسیله دیوار به یکدیگر متصل شده اند. این سبک برج در ایران بی سابقه است و احتمالا مربوط به اواخر دوره قاجار و یا اوایل دوره پهلوی می باشد. مساحت آن حدود سه متر است. این اثر در سال 1379 به ثبت آثار ملی ایران درآمده و در سال های اخیر توسط شهرداری بازسازی شده و مورد استفاده گردشگری قرار گرفته است.

منطقه قمیشلو: پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمیشلو از جاذبه های گردشگری نجف آباد با وسعتی حدود 87 هزار هکتار در ضلع شمال غربی نجف آباد قرار دارد که از طریق جاده گاز داخل دشت سنگ سفید می توان به آن وارد شد. این منطقه از لحاظ تنوع زیستی اهمیت بسیاری دارد. حیوانات مختلفی از قبیل آهو، قوچ، کل، گرگ، کفتار و همچنین پرندگانی مانند کبک، تیهو، عقاب و کرکس در آن زندگی می کنند.
پوشش گیاهی این منطقه و همچنین بیابان های اطراف شهر نجف آباد اصفهان را گیاهانی چون جار سفید، چرخک، تیغ شتری، کپ، کنگر، کرک، چرخار، قلم فو، برز و... در برگرفته است. بیش از پنجاه منبع طبیعی و احداثی، آب این منطقه را تامین می کند که چشمه های کر الیاس، کهوک، موشی، سنجد و چاه محمودی و چاه خرسک مهم ترین آن ها هستند.
پناهگاه حیات وحش به محدوده ای از منابع طبیعی کشور اعم از جنگل و مرتع و بیشه های طبیعی و اراضی جنگلی و دشت و محیط های آبی و کوهستان اطلاق می شود که دارای زیستگاه طبیعی نمونه و شرایط اقلیمی خاص برای جانوران وحشی بوده و به منظور حفظ و احیای این زیستگاه تحت حفاظت قرار می گیرد.
تاریخچه: در سال 1343 به عنوان منطقه حفاظت شده و در سال 1350 به سطح پناهگاه حیات وحش ارتقا یافت.
باتوجه به وجود قلعه تاریخی ظل سلطان (که چند سالی است زیر نظر میراث فرهنگی شهرستان تیران و کرون اداره می شود) و مزرعه کنار آن که از قنات بهره می گیرد و تنوع بسیار زیاد زیستی، در حال حاضر، منطقه قمیشلو به یک منطقه طبیعت گردی و توریستی تبدیل شده است و تحت مدیریت سازمان حفاظت از محیط زیست استان امکان رفتن به آن وجود دارد.

عصارخانه

شهر نجف آباد اصفهان را به نام "شهر عصارخانه" هم می شناختند و روغن گیری کار عصارخانه بود، استفاده از روغن دانه های گیاهانی چون خشخاش، برزک، کی کوج، کافشه و کرچک از قدیم در این شهر رایج بوده است. بعضی از روغن ها مصرف خوراکی داشت و بعضی دیگر مصارف صنعتی و برخی برای روشنایی در چراغ ریخته می شد. از ته مانده های آن ها (تفاله) به نام "بذر" به عنوان کود کشاورزی و یا برای غذای دام استفاده می کردند.
سابقا حدود 15 عصارخانه در این شهر فعالیت داشت. عصارخانه های آیتی واقع در خیابان امام جنب سینما و عصارخانه یمانی در ابتدای خیابان فردوسی شمالی هنوز مشغول به کار هستند. عصارخانه زمانیان نیز در خیابان امام غربی گاهی فعالیت دارد.

عصارخانه زمانیان: این عصارخانه در خیابان امام واقع شده و ساخت آن به دوره قاجاریه مربوط است، بر روی سنگ آن لفظ "یا علی" حک شده است و هم اینک جهت روغن گیری مورد استفاده قرار می گیرد.

عصارخانه محب علی: از دیگر مکان های دیدنی نجف آباد اصفهان که در بلوار ورودی شهر نرسیده به فلاکه ویلاشهر واقع شده است. سقف طبقه بالایی که احتمالا بارانداز بوده، خراب شده ولی سقف آن که در طبقه پایین قرار دارد، هنوز سالم است و در صورت عدم رسیدگی، به زودی تخریب می شود. این بنا مربوط به دوره قاجاریه است و با تعمیر آن می توان محل خوبی برای گردشگری مهیا نمود.

عصارخانه بزرگ (آقا): از بزرگترین عصار خانه های استان و از جاذبه های گردشگری نجف آباد بوده و از لحاظ معماری و فنی یکی از بی نظیرترین آثار دوره صفویه می باشد که قدمت آن به حدود 400 سال قبل می رسد. روی سنگ آن آیه ی "نون و القلم" به خط محمد حسن امامی حک شده است. تاریخ حکاکی روی آن به سال 1094 ه.ق (مقارن با سلطنت شاه سلیمان صفوی) مربوط می شود که بسیار زیبا و جذاب است. این عصارخانه در بازار نجف آباد واقع شده و در سال 1381 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اما متاسفانه هنوز درب آن به روی عموم بسته است.

کوه و چشمه

وجود دو رشته کوه در شمال و جنوب شهر نجف آباد اصفهان، چشمه های متعددی در لا به لای دره ها ایجاد کرده است که هم آبشخور حیوانات است و هم محل اطراق آدم ها. بعضی از آن ها کم آبند و در خیلی از مواقع بی آب ولی جایی دنج و خلوت برای دمی آسودن مانند کالا آهو،  سور پلنگ، بیدک، کاسه کم و غیره ولی برخی دیگر به لحاظ فراوانی آب مشتاقان بیشتری دارد.

کوه نوکی: در شمال پارک کوهستان خودنمایی می کند و هم اینک محل کوهنوردی و کوهپیمایی بسیاری از علاقمندان به طبیعت مخصوصا در روزهای تعطیل می باشد. در سمت غرب آن جاده مال روئی وجود دارد به نام گدار آهنی که سابقا محل عبور کاروان از نجف آباد به منطقه سنگ سفید و قمیشلو و دهق و علویجه و سپس گلپایگان بوده است.

چشمه خرم: در شمال شهر نجف آباد اصفهان واقع شده است و از طریق جاده دانشگاه و سپس شن شوری، ابتدا وارد دشت سنگ سفید شده و سپس به سمت شمال شرقی ادامه مسیر می دهیم و به این چشمه زیبا می رسیم.

چشمه آبکم: در ضلع شمال شهر واقع شده است. برای رسیدن به آن از کنار دانشگاه آزاد و و سپس دپو زباله ها رد شده و وارد دره می شویم که تفرجگاه کوهنوردان و علاقه مندان به طبیعت است.

دره زلزله: در قسمت شمال چشمه آبکم از مکان های دیدنی نجف آباد اصفهان قرار دارد. بر اثر رانش زمین قسمت بالای تخریب شده و مناظر جالبی در این دره به وجود آورده است.

کوه لیزونک (لیزی سنگی): در نزدیکی غار کفتاری و در شرق کوه نوکی از جاذبه های گردشگری نجف آباد واقع است. طول آن حدود 10 متر است و در قدیم به عنوان لیزونک و محلی برای سر خوردن استفاده می کردند و احتمال می رود نوعی آیین مذهبی در این محل انجام می شده که وجود تعدادی فنجان نما در کنار آن، این موضوع را بیشتر تایید می کند. از فنجان نماها نوعی یانه سنگی برای کوبیدن گیاهان مقدس مانند هوم استفاده می شده است.

پیرمراد: در سمت غرب کوه نوکی واقع شده و از طریق دشت سنگ سفید (از جاده دانشگاه و سپس شن شوری) می توان به این محل رسید. چاهی سنگی به نام "چاه دیو" در کنار آن قرار دارد و آثار سرباره ذوب فلزات در قدیم در مسیر آن مشاهده می شود.

معدن سورمه: منطقه ای است در شمال غربی کوه های نجف آباد و غرب پیرمراد که سابقا به عنوان معدن سرب استفاده می شده و به صورت تونل های در دل کوه و نیز چاه هایی چند متری که با این تونل ها متصل شده اند ساخته شده است. با برنامه ریزی صحیح، می توان این محل را به صورت یک محل گردشگری درآورد.

کوه پنجی: کوهی است نسبتا بلند که در جنوب شهر نجف آباد اصفهان و جوزدان واقع شده و در دامنه شرقی آن معادن سنگ سیاه وجود دارد.

چشمه گردونک: این چشمه در غرب کوه پنجی از جاذبه های گردشگری نجف آباد و جنوب جلال آباد واقع شده است. چشم انداز دره روبه روی آن بسیار زیباست ولی آب اندکی دارد.

حمام

حمام های عمومی دیرزمانی است که دیگر رونق ندارند و هر روز از تعدادشان کاسته شده و تخریب گشته اند. حمام های قدیمی به جا مانده فعلی صفا و اخوت است که از همه قدیمی ترند و سپس حمام های طاهر، سعدی و... که تغییر کرده و نوساز شده اند. در حمام های قدیمی حرف از خزینه، گرم خانه، سربینه و لنگ و دلاک و مشت و مال بود. وقتی از حمام بیرون می زدی انگار با قبل از رفتنت به حمام تفاوت بسیاری داشتی، سبک شده بودی چون خیلی که هنر می کردی و یا امکان مالی داشتی هفته ای یک بار به حمام می رفتی.

حمام صفا: در کوچه صفا خیابان شریعتی واقع شده است. قدمت آن به اوایل دوران پهلوی می رسد و هنوز مورد استفاده قرار می گیرد. ستون های سنگی و طاق های قوسی جالبی دارد و از قدیمی ترین مکان های دیدنی نجف آباد اصفهان به شمار می رود.

حمام اخوت (باغ شاه): در دو مرحله و به صورت دو حمام ساخته شده است. حمام بزرگتر در سال 1320 ه. ق تکمیل شد و حمام کوچکتر که زنانه شد در سال 1329 ه. ق ساخته شد. ستون ها و دیوارهای سنگی آن ویژگی خاصی دارند. در سال 1382 در فهرست آثارملی ایران قرار گرفت ولی علیرغم تصمیم مبنی بر موزه شدن آن، متاسفانه تاکنون در این خصوص اقدام عملی انجام نشده است.

مساجد

مسجد جامع: در مرکز شهر واقع شده است که به آن مسجد میدان هم می گویند. یکی از مساجد قدیمی شهر و از جاذبه های گردشگری نجف آباد است که به دستور شاه سلطان حسین صفوی ساخته شده ولی در زمان پهلوی تخریب شد و در سال های بعد دوباره نوسازی شده است.

مسجد و حسینیه اعظم: مربوط به دوره قاجاریه بوده و قبلا حسینیه قبرستان نام داشت. این مسجد دارای ستون های سنگی و سقف های قوسی شکل است و در سال 1384 به ثبت میراث فرهنگی درآمده است.

مسجد ارشاد (کوچه شاه یا هدایت): روی کتیبه ای ساخت آن به 1275 ه. ق توسط حاج محمد آقا باشی (امام جمعه وقت) نسبت داده شده است. شیوه معماری آن به سبک دوره قاجاریه است و در سال 1382 به ثبت آثارملی ایران رسیده است.

مسجد بازار (آ محمد): ساخت آن مربوط به دوره قاجار و از تاریخی ترین مکان های دیدنی نجف آباد اصفهان می باشد. این بنا دارای سقف های گنبدی شکل و کاشی کاری های زیبایی است. شبستان جنوبی آن به صورت اولیه باقی مانده و در سال 1385 به ثبت میراث فرهنگی رسیده است.

مسجد نصیر (نصیر خان): این مسجد از تاریخی ترین مکان های دیدنی نجف آباد اصفهان در سال 1343 ه. ق (دوره قاجار) ساخته شده و دارای شبستانی بسیار زیبا است. بر روی سقاخانه آن یک بادگیر جود دارد و ناودان سنگی آن نیز در نوع خود جالب توجه است. این مسجد در سال 1382 به ثبت آثار ملی ایران رسیده است.

مدرسه ریاضی (شیخ ابراهیم، حوزه علمیه قدیم و یا حجتیه): این بنا در سال 1361 ه . ق توسط شیخ ابراهیم ریاضی پایه ریزی شده و اخیرا مورد مرمت قرار گرفته است. ستون های سنگی و سقف های گنبدی شکل آن جاذبه های خاصی دارد و در سال 1383 به ثبت آثارملی رسیده است.
مسجدهای قدیمی دیگر شهر عبارتنداز: مسجد حاج شیخ احمد، مسجد چارسوق، مسجد صفا، مسجد یاور و...

باغ

کشاورزی و باغداری از قدیم یکی از مهم ترین روش های مهم تولید و کسب درآمد در شهر نجف آباد اصفهان بوده است.
صفا و سبزی به نحوی بود که برخی از مردم اصفهان برای دمی آسایش و غنودن به این باغات سر می زدند. هنوز هم روزهای سیزده به در، باغات پذیرایی بسیاری از افراد داخل شهر و بیرون می باشد.
هم اینک بیش از 13 هزار هکتار از اراضی شهر نجف آباد اصفهان زیر کشت انواع محصولات کشاورزی است. از این میزان 3 هزار هکتار به محصولات باغی تعلق دارد که عبارتنداز: بادام، انگور، انار، گیلاس، زردآلو، آلوجات و...
از میان این محصولات، بیشترین مقدار به بادام تعلق دارد که در حدود هزار و چهارصد هکتار را در بر می گیرد. این محصول عمدتا صادراتی است و بیشتر به هندوستان صادر می شود. انواع بادام عبارند از سفید، علی اکبر، ربیع و مامائی. در اکثر باغات، ایوان و سر پناهی وجود داشته و دارد، که از آن برای دمی آسودن و استراحت کردن استفاده می شود.

درختان کهنسال

تعدادی درخت چنار در خیابان امام مربوط به دوران صفویه موجود می باشد که دو عدد آن رو به روی مسجد ارشاد است و توسط سازمان سازمان میراث فرهنگی در جریان ثبت آثار تاریخی است. درخت بید در باغ نو که در کنار آب انباری قرار دارد و حدود 300 سال سن دارد. همچنین تعدادی درخت توت کهنسال نیز در شهر وجود دارد.

خانه های قدیمی

در محلات قدیمی شهر (بافت سنتی) عمدتا در چهار سمت باغ ملی و در محدوده معین و خاصی، منازل مسکونی قدیمی و کوچه های نسبتا باریک و تنگ وجود دارد. بعضی قسمت ها خراب شده و بعضی قسمت ها هنوز باقی است.
بافت این بافت ها را به عنوان بافت تاریخی محافظت نمود و از تخریب آن ها جلوگیری کرد، نه این که آن ها را به عنوان نوسازی بافت فرسوده مورد تهدید قرار داد.

خانه گلشنی و لطفی: در خیابان فردوسی قرار دارند و مربوط به دوران قاجار می باشند که در سال 1384 به ثبت میراث فرهنگی رسیده اند.

خانه معینی: در ضلع جنوبی باغ ملی واقع شده که مربوط به دوره پهلوی و در سال 1385 به ثبت میراث فرهنگی رسیده است.

خانه آیت: این خانه از جاذبه های گردشگری نجف آباد که متعلق به حاج میرسیدعلی معروف به (آیت نجف آبادی) بوده است. از منازل قدیمی و متعلق به دوران پهلوی است و رو به روی حسینیه میرزاخانی ها واقع شده است.

خانه نوریان: این خانه قدیمی در دوران قاجار ساخته شده است. خانه های قدیمی دیگر شهر عبارتنداز: خانه امام جمعه، خانه آذری، حری، فاضل، ذبحی، آریانی، فتحی، اخلاقی و...

قنات یا کاهریز

سابقا آب مصرفی برای خوردن از طریق قنات و سپس از طریق چاه و هم اکنون از طریق رودخانه زاینده رود تامین می شود. آب کشاورزی در قدیم از طریق هفده رشته قنات تامین می شد، از قبیل کاهریز صندل، شیربچه، خارون، معصوم آباد، رحیم آباد، فیروز آباد، شاه، زرین و آب سوری که هنوز بعضی از آن ها فعال هستند. بیشتر این قنات ها بر اثر خشکسالی و حفر چاه های متعدد خشک شده اند. در حال حاضر بخش عمده آب کشاورزی از طریق چاه تامین می گردد که هرروز از عمق آب این چاه ها نیز کاسته می شود. گفته می شود احداث سد خاکی خمیران تاثیر زیادی بر کم آبی قنات ها و آب های زیرزمینی این منطقه داشته است.

هفت لتی

محل های تقسیم آب برای کشاورزی که از دیرباز (دوران صفویه) در این شهر رایج بوده است و هنوز هم دایر می باشد. پنج لتی، سه لتی، دولتی در ادامه هفت لتی قرار دارند که به ثبت آثار ملی و فرهنگی ایران رسیده است. سهم های آب رعیتی که طاق گفته می شد از این لت ها بهره می بردند؛ آب این لت ها از قنات تامین می شد.

حوض آب و ویراب

در مسیر آب کشاورزی، حوض های آب برای خوردن وجود داشت. صبح زود و قبل از برداشت آب و آلوده کردن آن، آب را به این حوض ها هدایت می کردند.
در مسیر آب قنات ها، برای دسترسی به آب، محل هایی را تعبیه می کردند که شیب دار بود و به آن ویراب می گفتند. پس از طی مقداری سرازیری به آب می رسیدند. یکی از آن ها ویراب قبرستان است که بر روی قنات شیر بچه احداث گردیده و سابقا از ان به عنوان مرده شوی خانه استفاده می شده است. زیرا محل آن فراخ و نزدیک قبرستان بود.
دهنه ورودی آن در راسته گیوه دوزها (خیابان مطهری) قرار دارد که اکنون بسته است و در صورت بازسازی می توان آن را به یک محل بسیار جالب گردشگری تبدیل کرد.

پنگ خانه

محلی برای زمان بندی آب کشاورزی با استفاده از ظرفی به نام پنگ بوده است.
قدمت دیرینه ای دارند و تقریبا در ایران بی نظیر هستند. دو نمونه از آن، یکی در بیشه و دیگری در بلوار ولی عصر در کنار جوی خارون در جنوب شرقی شهر وجود دارند.

آسیاب و پل سنگی

آسیاب کپه ماسه: این اثر در ضلع جنوبی شرقی جلال آباد و بر روی چند رشته قنات در کنار رودخانه مرغاب واقع شده است و هنوز بقایای آن تا حدودی سالم مانده است. می توان از آن به عنوان محل گردشگری استفاده کرد.

پل سنگی (جلال آباد): این پل از جاذبه های گردشگری نجف آباد در سمت جنوب و غرب جلال آباد بر روی رودخانه مرغاب قرار دارد. احتمالا ارتباط کاروانیان و یا گله های عبوری از شهر نجف آباد اصفهان به طرف تنگ برزگله و سپس منطقه سامان را برقرار می کرده است. برخی قدمت بسیار زیادی برای آن قائلند. وجود این پل، نشان از دائمی بودن آب رودخانه مرغاب و یا حداقل بخش زیادی از سال را دارد. این پل هم اکنون در معرض تخریب است و اگر اقدامی نشود متاسفانه تخریب خواهد شد.

گوردخمه و آبزن

گوردخمه: در ضلع شمال شرقی شهر نجف آباد اصفهان و در شرق دره زلزله، کوهی وجود دارد به نام کلاغی. بر روی قله آن چندین گور دخمه سنگی موجود است. گوردخمه ها در دل کوه تراشیده شده و به صورت اطاقی سه وجهی و بدون سقف می باشند. وجود این گوردخمه ها حکایت از دیرینه بودن این شهر دارد.

خانه زیرزمینی: در ابتدای ورودی دشت سنگ سفید و در ضلع جنوبی کوه حسن دزد (در شمال کوه نوکی) زمین کنده ای وجود دارد که محل استراحت افرادی بوده که این قنات را حفر کرده اند و با توجه به نزدیکی به غار حسن دزد می توان آن را حفظ و مورد استفاده قرار دارد.

آبزن: محلی بود برای حمام گرفتن و معمولا در کنار رودخانه (عمدتا فصلی) به صورت یک دهنه چاه با ارتفاع حدود 2 متر ساخته می شود که نمونه آن در دامنه کوه های شمالی وجود دارد.

قلعه و برج

قلعه غریب خان: در جنوب غربی و بر سر راه تنگ برز گله از جاذبه های گردشگری نجف آباد و در نزدیکی پل سنگی واقع شده است. قدمت آن را به قاجاریه نسبت می دهند ولی اخیرا در یک حفاری، کف سنگ فرش شده آن مشخص شده و این نیز حکایت از دیرینه بودن آن دارد. قلعه فوق مخروبه شده ولی با بازسازی، می توان آن را به یک محل گردشگری دراورد.

قلعه جهان آباد: این قلعه در نزدیکی غریب خان واقع شده است.

مشاغل سنتی

این شهر از دیرباز مرکز مشاغل و خدمات مختلف صنعت بوده و احتیاجات مصرفی مردم منطقه در شهر نجف آباد اصفهان بر طرف می شده است. از صنایع دستی قدیم هنوز مشاغلی چون قالی بافی، چاقو سازی، گیوه دوزی، کلاه مالی، سبد بافی، رنگرزی و بعضی دیگر هنوز باقی مانده اند ولی بخشی از آن ها مانند خراطی، نختابی، چیت گری و ... دیگر وجود ندارد.
صنایع دستی قالی بافی، چاقوسازی و ریخته گری این شهر از دیرباز مشهور بوده است.
با مدرنیزه شدن صنایع و با وجود پتانسیل های بالقوه، صنایع مدرن بسیار متعدد و گسترده ای در اطراف و داخل شهر به وجود امده است.
وجود شهرک های صنعتی ویلاشهر، کاوه، پلیس راه، حاجی آباد، جوزدان و کارگاه های متعدد در محدوده شهری و باغی، این شهر را به یکی از مراکز مهم صنعتی استان و حتی کشور تبدیل کرده است.

چاقو سازی: بنا بر اقوال گوناگون، این صنعت از همان اوایل شکل گیری شهر نجف آباد اصفهان در زمان صفویه رونق داشته است. چاقوهای نجف آبادی، بسیار مشهور بودند. متاسفانه امروز این صنعت رو به زوال است و به جز تنی چند به این کار اشتغال ندارند.

گیوه دوزی و کلاه مالی: در قدیم رونق فراوان داشتند ولی امروزه به یکی دو نفر در هر شغل محدود شده اند. بیشترین مشتریان این دو صنعت عشایر و روستاییان هستند.

قالی بافی: این صنعت حدود 80 سال پیش از کاشان به نجف آباد وارد شد و به سرعت جای خود را باز کرد به نحوی که بعد از کشاورزی بیشترین نیروی کار را داشت. تعداد زیادی حرفه از قبیل رنگ رزی، نقشه کشی، نخ تابی و پشم از این صنعت بهره مند می شدند. با این حال این شغل قدیمی اکنون از نفس افتاده است و تعداد بسیار کمی به آن مشغولند.

لوده بافی و سبد بافی: لوده و سبد از ترکه های درخت ارغوان به هم بافته می شوند. در قدیم از لوده ها (سبدهای توگود) برای حمل بار و میوه هایی مانند انار و انگور استفاده می شده است.

سنگ نگاره

قدمت این سنگ نگاره ها بسیار زیاد می باشد. در کوه های شمالی و در غرب خصوصا در منطقه قماشلو و در جنوب شهر بسیار زیاد دیده شده اند. با برنامه ریزی در جهت حفظ و نگهداری آن ها، هم فرهنگ دیرینه خود را پاس می داریم و هم صنعت گردشگری را رونق داده ایم.

ورزشی تفننی

کوه پیمایی: طبیعت شهر نجف آباد اصفهان، دشت نزدیک به کوه است. در شمال و جنوب دو رشته کوه ادامه دار وجود دارد. در شمال رشته کوه های نوکی، کوه شغالی، پیرمراد و دره های حمومی، گلدار گلی و گدار آهنی وجود دارد که تقریبا هر هفته و مخصوصا روزهای جمعه گروه گروه عاشقان طبیعت بر آن قدم می گذارند و ساعاتی، سرشار از لذت و شادی می شوند.

کایت سواری: اخیرا با تلاش وهمت تعدادی علاقمند، این ورزش در حال شکل گیری است. اکثرا در روزهای جمعه و در کوه های شمالی و در صورت مطلوب بودن هوا، پرواز آن ها را می توان دید.

دوچرخه سواری: قبل از این که موتور در این شهر رایج شود، دوچرخه های لاری و هندی در کوچه پس کوچه ها جولان می داد. ترک بند محل نشستن نفر دوم بود و خورجین بلند، محل بار و بنه و میل بلند آن نیز محل نشستن بچه. خوشبختانه امروزه دوچرخه در حال رواج است و اگر همتی شود می تواند جای اتومبیل و موتور سیکلت را پرکند، تا هم از مزاحمت صدای آن ها راحت شویم و هم از دود نهان سوز آن ها. مسابقات دوچرخه در سطح عموم مدتی است که شروع شده است.

موتورسواری: چند سالی است که به همت علاقه مندان به این ورزش و همکاری مسئولین مربوطه، پیست موتور سواری در این شهر تاسیس و مورد استفاده قرار دارد. مخصوصا عصرهای جمعه پذیرای دوستداران این ورزش می باشد.

باستانی: اگرچه این ورزش دارای هیئت ورزشی است اما در شهر نجف آباد اصفهان با بهرام ایزدی شناخته شده است. باشگاه (زورخانه) بهرام، مرکز برگزاری ورزش های باستانی است ولی متاسفانه به دلیل کم توجهی، کم کم می رود تا به دست فراموشی سپرده می شود. ورزش های دیگر زیر نظر تربیت بدنی شهرستان مشغول به فعالیت هستند و علیرغم کمبود فضاهای ورزشی، با همت ورزشکاران و ورزش دوستان، مقام های بسیار بالایی در سطح استان و حتی کشور به دست می آورند.

بازار و بازارچه

بازار نجف آباد و بازارچه و تعدادی تیمچه در آن، مانند تدین، سبحانی، ایزدی، معینی و... از دوران قدیم مرکز تجاری شهر و نقاط اطراف و حتی شهرهای دورتر بوده است. داد و ستد رونق فراوان داشت و هم امروز نیز این امر به صورت فروش اجناس تجاری ادامه دارد. جای تیمچه ها را پاساژ گرفته است. کیان، سیروس، فردوسی، سجاد، قائم و...
به واسطه ارزان بودن و مناسب بودن قیمت و وجود اجناس گوناگون، بازار نجف آباد جز پر رونق ترین بازارهای استان محسوب می شود. بخشی از مردم شهرستان های فریدن، لنجانات، زرین شهر، تیران و کرون و حتی غرب شهر اصفهان و خمینی شهر برای خرید به این بازار رفت و آمد می کنند.

کاروانسرا و بارانداز

در کوچه ملاصدرا و در بازار واقع شده است. ساخت آن به دوران قاجار مربوط می شود و در سال 1385 به ثبت میراث فرهنگی رسیده است. اطاق های بسیاری دارد و به عنوان شب مانی و همچنین مرکز تجاری استفاده می شده و هم اینک در حال مرمت و بازسازی است.
کاروانسرای مجیدی واقع در راستای چاقوسازان (ابزارفروشان فعلی) نیز از قدمتی طولانی برخوردار است. بارانداز محب علی نیز در طبقه ی بالای عصارخانه محب علی قرار دارد.

مراسم و بازی های سنتی

قدیم به جای ورزش، بازی بود. الک دو لک، پل چفتک، شا ابولی، کفش کفشی، موچولاس، زلبند، گاو جفتی، چرس چرسی، دوز بازی، سنگ بر یک و ... رواج کوچه و میدان گاه های خالی از کشت و زرع بود. اما توپ که آمد، آن قدر جاذبه اش بالا بود که همه ی بازی ها فرار کردند و رفتند و جای آن ها ورزش های کنونی گرفت. هفت سنگ نیز که ترکیبی از بازی های قدیمی و نو بود نتوانست بین این دو را آشتی دهد؛ اما شاید با کمک مسئولین و همت علاقه مندان بشود جشنواره هایی در این زمینه برگزار نمود.

پارک

با همت شهرداری پارک هایی در نقاط مختلف شهر احداث شده است. سه پارک در ویلاشهر، یک پارک در امیرآباد، یک پارک در فیروزآباد، یک پارک در یزدان شهر و سه پارک در شهر نجف آباد اصفهان که عبارتنداز پارک کوهستان، پارک لاله، امیرآباد، فیروز آباد، بیشه باغ بانوان.
باغ ملی نجف آباد که در مرکز شهر است را اگر پارک بنامیم از قدیمی ترین پارک های شهر است. بیشه که بین مرکز اصلی شهر و منطقه امیر آباد و یزدان شهر واقع شده با درختان بلند چنار می تواند به عنوان یک پارک زیبا، مورد استفاده عموم قرار گیرد. بیشه قبل از احداث پارک ها محل تفریح مردم بوده است.