وب‌سایت زندگی آنلاین - دکتر پروانه صفایی مقدم، روانشناس بالینی: اختلالات روانی مانند استرس و افسردگی از جمله علل بروز بیماری‌های قلبی و سکته قلبی می‌باشند. با حفظ آرامش و دوری از استرس، به سلامت قلب و عروق خود کمک کنید.
بیماری‌های قلبی عروقی علت اصلی مرگ در بسیاری از کشورهاست که عوامل خطرساز رفتاری سبب این مشکل است.
عوامل خطرساز رفتاری نظیر سیگار کشیدن، پرخوری، بی‌تحرکی و فشارهای روانی کوتاه مدت یا بلندمدت باعث بروز این اختلال می‌شود که باید مداخلات پیشگیرانه ابتدایی برای حذف این عوامل انجام گیرد.
اختلالات روانی اکثراً به صورت عوارض یا اختلالات همراه در مبتلایان به بیماری‌های قلبی و عروقی رخ می‌دهد.
افسردگی، اضطراب، اختلالات شناختی، اختلالات اضطرابی و اختلالات خلقی در بسیاری از این بیماران دیده می‌شود.
حملههای قلبی به وسیله دستگاه عصبی خودکار عمیقاً به دلیل استرس‌های هیجانی نظیر اندوه، ترس یا خشم شدید به وجود می‌آید؛ بنابراین تعجبی ندارد که بالا بودن سطح علائم اضطرابی خطر حمله قلبی را افزایش دهد.
در واقع اگر اضطراب دارید بیشتر به بیماری‌های قلبی مبتلا می‌شوید.
پژوهشگران اعلام کردند، افسردگی، اضطراب، و آشفتگی روحی خطر مرگومیر، به ویژه مرگومیر ناشی از بیماری‌های قلبی- عروقی را افزایش می‌دهد.
اعصاب روده‌ای به حالات هیجانی حساسیت دارد. اختلالات اضطرابی میتوانند تغییرات فیزیولوژیک در دستگاه اعصاب روده‌ای ایجاد نمایند که نتیجه آن اختلال در دفع است.
بیش از یک‌سوم زنان قبل از یک حمله قلبی زودرس دچار اضطراب بدون علت می‌شوند و در برخی موارد حملههای قلبی به حملههای اضطرابی شباهت دارد.
افراد سیگاری 24 برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری مبتلا به بیماری‌های قلبی می‌شوند.
استعمال سیگار بر میزان کلسترول خون نیز موثر است و هنگامی که کلسترول خون افزایش می‌یابد، انسداد رگ‌ها بیشتر و میزان اکسیژن کمتر می‌شود.
رابطه استرس و بیماری‌های قلبی
گاهی بررسی رابطه بین استرس و بیماری‌های قلبی عروقی آسان نیست در اینجا این سوال پیش می‌آید که آیا یک اختلال خلق‌وخوی رفتاری در کار است؟
آیا استرس باعث افزایش فشارخون می‌شود و آیا میتواند حمله قلبی را ایجاد کند. در حقیقت دو عامل خطرناک برای قلب وجود دارد.
عوامل خطر قابل تغییر مانند افزایش کلسترول، چاقی، افزایش فشارخون، مصرف دخانیات، میزان فعالیت بدنی و استرس زیاد که این مورد آخری میتواند باعث افزایش فشارخون و شدت ضربان قلب شود و در نتیجه کار قلب را سخت‌تر کند.
عوامل خطر غیر قابل تغییر مانند ارث، جنسیت (مردان بیشتر از زنان در معرض بیماری‌های قلبی هستند) سن و دیابت در بروز بیماری‌های قلبی موثرند. رابطه بین استرس و بیماری‌های قلبی از مدت‌ها قبل شناخته شده است.
به‌طور کلی پیشرفت تکنولوژی و زندگی مدرن امروزی موجب تغییراتی در روش زندگی و شرایط اجتماعی را بسته به افزایش اختلالات استرسی و بیماری‌های قلبی – عروقی شده است. پیشرفت تکنولوژی برای تشخیص و درمان و همچنین تغییرات در فاکتورهای خطرناک بیماری‌های عروق کرونی میتواند بیماری و مرگومیر قلبی را کاهش دهد.
بیماری‌های عروق کرونر با تظاهرات سندرم حاد عروق هنوز علت اصلی مرگ در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه نیز می‌باشد. استرس‌های روانی علاوه بر اینکه یک عامل خطر برای کرونر است، میتواند موجب انفارکتوس حاد، میوکارد، تاخیر در بهبود بیماری و عوارض آن در طول درمان و نگهداری بیمار شود.
مکانیسم اثر استرس بر قلب
استرس حتی در افراد سالم میتواند موجب اسکمی قلب گردد، ولی در بیماران با اختلالات عروق کرونر شدیدتر است.
استرس به دو نوع تقسیم می‌شود:
1- استرس فیزیکی
2- سترس هیجانی
استرس فیزیکی: برای افرادی که بیماری کرونر قلبی دارند زیان‌آور است، زیرا فعالیت‌های فیزیکی شدید نیاز میوکارد را به اکسیژن بیشتر کرده و قلب باید انرژی زیادی مصرف کند.
لذا این نوع استرس را در بیماران قبلی استرس نوع بد به حساب می‌آورند، ولی در افراد با قلب طبیعی تمرینات بدنی و استرس فیزیکی مفید و نوع خوب نامیده می‌شود؛ زیرا همانطور که می‌دانیم ورزش موجب کاهش کلسترول و تنظیم فشارخون و کاهش وزن می‌گردد.
استرس هیجانی: بیشتر مردم عقیده دارند این نوع استرس برای قلب زیان‌آور است. استرس زیاد موجب افزایش ترشح آدرنالین شده و غلظت آن در خون بالا می‌رود و در نتیجه میتواند باعث لخته شدن خون شود که این یک فاکتور خطرناک برای ایجاد حمله قلبی است...
استرس و حمله قلبی
استرس میتواند موجب هیجان، افزایش فشارخون، خستگی، افسردگی، سردرد میگرنی، اختلالات تنفسی و عضلانی، مسائل جنسی، اشکال در خواب و ضایعات جلدی شود ضمناً افراد دچار استرس فاقد زندگی توام با شادی و نشاط هستند.
آرامش خود را حفظ کنید
افرادی که میتوانند به سرعت با شرایط استرس‌زای زندگی سازگاری پیدا کنند، احتمال خطر سکته مغزی را در خود کاهش می‌دهند.
براین اساس می‌توان نتیجه گرفت ارتقای توانایی پاسخ‌دهی به استرس بر سلامت عروق تاثیر گذارد. افرادی که در مواجهه با شرایط استرس بهتر رفتار می‌کنند به احتمال زیاد از شیوه زندگی مطلوب و سالم‌تری هم برخوردارند که این امر در جلوگیری از سکته مغزی نقش اساسی دارد.
کنترل استرس خطر وقوع سکته مغزی را تا 25 درصد کاهش می‌دهد.
تاثیر استرس در بروز سکته قلبی
استرس علاوه بر اینکه یکی از عوامل ایجاد بیماری رگ‌های خونرسان قلب است، بهبود مبتلایان به این بیماری را نیز به تاخیری می‌اندازد و باعث تشدید بیماری و عوارض ناشی از آن می‌شود.
اضطراب عامل مرگ بیماران قلبی است. اضطراب طولانی مدت برای مبتلایان به بیماران قلبی کشنده است.
اضطراب شدید و طولانی مدت احتمال بروز حمله قلبی ناشی از آن را افزایش می‌دهد. مدت زمانی که پزشک و خانواده بیمار با وی هستند، تاثیر بسیاری در جلوگیری از اضطراب او دارد و به عبارتی دیگر هر چه بیمار با خانواده و پزشک تعامل بیشتری داشته باشند، سلامتی او ارتقا می‌یابد و اضطراب کمتری خواهد داشت. بنابراین باید متذکر شد که رابطه مستقیمی بین زمان اضطراب و بروز سکته در افراد وجود دارد.
یک نکته مهم
رژیم غذایی و ورزش تنها راز سلامتی قلب و عروق نیستند. شواهد روزافزون نشان می‌دهد که وضعیت روانی فرد نیز در این امر دخیل است.
با بررسی پیوندهای عمیق بین هیجانات و عواقب روحی و روانی و دستگاه قلب و عروق متخصصان تنها شوک‌های ناگهانی نیستند که میتواند باعث مرگ شوند، بلکه وضعیت‌های هیجانی مزمن (مانند فشارهای روحی، نگرانی‌ها، خصومت‌ها و افسردگی) خساراتی به مراتب بیشتر از شوک‌های ناگهانی به بار می‌آورند.
در واقع 50 درصد کسانی که دچار مشکلات قلبی می‌شوند کلسترول بالا دارند خطر ناشی از عوامل روانی اجتماعی کمتر از نشانه‌های سنتی بیماری‌های قلبی عروقی مانند چاقی مصرف سیگار و فشارخون بالاست.
افسردگی و بیماری قلبی
کسانی که حالات خصمانه و افسردگی دارند، بیشتر از دیگران موقعیت‌ها را تنش‌زا تلقی می‌کنند و از این رو میزان ترشح هورمون‌های استرس در این افراد بیشتر است.
سیستم ایمنی با تشدید التهاب که در هر مرحله از بیماری قلبی بر شدت عوارض آن می‌افزاید، این وضعیت مانع می‌گردد کسانی که دچار افسردگی و یا عصبانیت هستند، کمتر تمرینات ورزشی و رژیم‌های غذایی مناسب را رعایت می‌کنند و بیشتر سیگار می‌کشند.
در این افراد هورمون‌های استرس کورتیزول و اپی‌نفرین بیشتر ترشح می‌شود و فشارخون و سطح قندخون افزایش می‌یابد. در عین حال تغییرات شیمیایی خون باعث تشدید واکنش‌های انعقادی می‌شود و اینها در کوتاه مدت نقش مکانیسم‌های دفاع را ایفا می‌کنند و در دراز مدت باعث بالا رفتن فشارخون و قندخون می‌شوند و در نهایت به عروق آسیب می‌رسانند.
