مجله سیب سبز: دردها و اسپاسم‌های عصب سیاتیک از جمله رایج‌ترین دردهای شایع در جوامع امروزی است. امروزه کمتر کسی را می‌توان یافت که تجربه یک بار گرفتگی عصب سیاتیک را در زندگی تجربه نکرده باشد. این عصب که از ناحیه لگن آغاز شده و تا نوک انگشتان ادامه دارد، اغلب به دلیل افزایش فشار، جابه جایی لگن، تخریب غشای دیسک و حتی ناراحتی‌های عصبی و فشارهای ناشی از استرس دچار اسپاسم، انقباض و درد می‌شود.
افرادی که دردهای سیاتیک را تجربه کرده‌اند می‌دانند که این دردها با انقباضاتی در ناحیه پشت ران تا قوزک پا همراه است که فرد مبتلا را در بیشتر موارد از حرکت و انجام فعالیت‌های روزانه ناتوان می‌کند. برای پیشگیری از بروز این عارضه در بدن، تکنیک‌ها و راهکارهایی وجود دارد که اجرای آنها در زندگی می‌تواند احتمال ابتلا به این بیماری را به حداقل ممکن برساند. برای آشنایی با این تکنیک‌ها به سراغ محمد عبادیانی، مدرس دانشکده طب سنتی دانشگاه تهران رفتیم تا اطلاعات بیشتری درباره روش‌های پیشگیری از ابتلا به سیاتیک به دست آوریم.
طب سنتی و سیاتیک!
این روزها افراد زیادی را می بینم که به دلایل مختلف از قبیل استرس، تنش‌های ناشی از کار روزانه و یا شیوه غلط زندگی با گرفتگی و درد عصب سیاتیک رو به رو شده و به دلیل درد ناشی از آن مجبور به ترک کار و خانه‌نشینی می‌شوند. این گروه برای رهایی از انقباض‌ها و اسپاسم‌های عصب سیاتیک و درد ناشی از آن دست به دامن انواع داروها و مسکن‌های شیمیایی می‌شوند و به این ترتیب برای تسکین دردهایشان اقدام می‌کنند.
این افراد اگر بدانند که با شیوه‌هایی ساده اما کاربردی می‌توانند احتمال ابتلا به دردهای سیاتیکی و اسپاسم‌های این ناحیه را به حداقل برسانند، بی‌شک سراغ مسکن‌ها نمی‌روند و از دستورات و تدابیر طب سنتی برای پیشگیری و درمان سیاتیک استفاده می‌کنند.
در این شماره از سیب سبز برای آشنایی بیشتر با عصب سیاتیک که یکی از طولانی‌ترین و ضخیم‌ترین عصب‌ها در بدن است با محمد عبادیانی، مدرس طب سنتی در دانشکده طب سنتی دانشگاه تهران به گفت و گو نشستیم تا از دلایل دردناک شدن عصب سیاتیک در آستانه رسیدن فصل‌های سرد سال و ارتباط آن با کار و شیوه زندگی افراد مطلع شویم.
علاوه بر این در بخش طب مکمل این شماره با شیوه‌های طبیعی و گیاهی درمان و پیشگیری از سنگ کلیه و شیوه تسکین دردهای ناشی از سیاتیک با فشار درمانی آشنا خواهید شد و روش‌های پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی، زکام و آبریزش بینی را در آستانه فصل پاییز مرور خواهیم کرد.
سیاتیک با شغل شما مرتبط است
برخی افراد که به سیاتیک مبتلا هستند به دلایلی غیر از جابهجایی دیسک و لگن و یا تجمع رسوبات در اطراف مفاصل به این عارضه مبتلا شده‌اند. در جهان افرادی وجود دارند که سیاتیک را به صورت ارثی از پدر یا مادر خود به ارث برده‌اند. گروهی از مردم نیز وجود دارند که به دلیل استرس، اضطراب و عصبانیت در خطر ابتلا به سیاتیک قرار دارند. این گروه به دلیل بروز استرس یا شوک‌های روحی، با انقباض عضلات و اعصاب بدن به‌ویژه سیاتیک رو به رو می‌شوند. در حقیقت فشارها و تنش‌های عصبی در بدن موجب منقبض شدن عضلات شده و این مسئله به تنگ شدن مجرای ریشه‌های عصبی و دردناک شدن سیاتیک منجر می‌شود. بنابراین قرار گرفتن در محیط‌های پر استرس و شلوغ برای مبتلایان به سیاتیک مناسب نیست؛ زیرا این افراد با داشتن شغل‌های پر مشغله و پر استرس امکان انقباض و اسپاسم‌های عضلانی و عصبی را در بدن خود افزایش می‌دهند.
پاییز فصل دردهای سیاتیک است
یکی از نکاتی که افراد مبتلا به سیاتیک باید به آن توجه کنند تشدید دردهای سیاتیک و اسپاسم‌های عضلانی در فصل‌های سرد سال است. به اعتقاد درمانگران، سرمای هوا یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش غلظت مایع میان مفصلی در بدن است که موجب کاهش فضای مورد نیاز ریشه‌های عصبی در جایگاه خود می‌شود. به این ترتیب افراد مبتلا به سیاتیک باید مراقبت‌های لازم را برای پیشگیری از عود کردن درد رعایت کنند. برای این منظور می‌توانند با پوشش مناسب و قرار نگرفتن در معرض هوای سرد از تشدید درد پیشگیری کنند.
رژیم غذایی برای مبارزه با سیاتیک
در طب سنتی توصیه‌های کاربردی زیادی برای پیشگیری از عود کردن دردها و اسپاسم‌های عصب سیاتیک به افراد مبتلا به سیاتیک شده است:
- افراد مبتلا به سیاتیک بهتر است از مصرف مواد غذایی با طبع سرد و مرطوب پرهیز کنند. این افراد بهتر است از مصرف گوشت گوساله و گاو، انواع چاشنی‌های ترش، ماست و دوغ و حبوبات بپرهیزند یا مصرف آنها را در طول هفته به حداقل برسانند.
- پیاده‌روی صبحگاهی اما مستمر نیز یکی از بهترین روش‌ها برای پیشگیری از بروز گرفتگی‌های سیاتیک است.
- این افراد بهتر است در وعده‌های غذایی خود به ویژه وعده صبحانه یا میان‌وعده‌های صبح و عصر از شیره انگور و مغز گردو که در گروه مواد غذایی با طبع گرم هستند، استفاده کنند.
سیاتیک در چه کسانی عود می‌کند؟
با مشاوره با یک متخصص طب سنتی به راحتی می‌توانید استعداد ابتلا به سیاتیک را در خود بررسی کنید. این درمانگران با بررسی طبع هر فرد و بررسی میزان اخلاط موجود در بدن وی احتمال ابتلا به اسپاسم‌های عضلانی و سیاتیک را مشخص می‌کنند.
- از دیدگاه این گروه از درمانگران افرادی که میزان خلط دم و بلغم در بدنشان زیاد است در مقایسه با دیگر گروه‌ها استعداد بیشتری در ابتلا به دردهای سیاتیکی دارند که این گروه نیز با اصلاح شیوه زندگی و رعایت دستورات و رژیم غذایی مناسب می‌توانند میزان اخلاط بدن خود را به تعادل برسانند و به این ترتیب احتمال ابتلا به سیاتیک را کاهش دهند.
- علاوه بر این علائم دیگری مانند چاقی و اضافه وزن نیز وجود دارد که استعداد ابتلا به سیاتیک را افزایش می‌دهد. افراد چاق به دلیل وزن غیراستاندارد و نامناسب، اصولا به هنگام نشستن و برخاستن و حتی راه رفتن فشار بیشتری را در مقایسه با افراد طبیعی تحمل می‌کنند و به همین دلیل احتمال ابتلا به انقباض‌های عضلانی در آنها افزایش می‌یابد و متعاقب آن احتمال بروز سیاتیک نیز چند برابر می‌شود.
درمان‌های خانگی برای سیاتیک
اگر در شرایطی خاص دچار اسپاسم یا گرفتگی عصب سیاتیک شدید، می‌توانید برای کاهش میزان درد از یکی از شیوه‌های زیر استفاده کنید.
- گرم کردن موضع درد در ناحیه لگن یا ران با کیسه آب گرم می‌تواند تاثیر زیادی در کاهش درد سیاتیک در افرادی که دچار اسپاسم‌های عصبی شده‌اند داشته باشد.
- ورزش‌های کششی و نرمشی نیز در کاهش دردهای ناشی از سیاتیک بسیار موثر است. اما باید مراقب بود که از انجام ورزش‌های چرخشی و پرتابی پرهیز کرد.
- نوشیدن چای گیاهی و دمنوش‌هایی نظیر گل گاوزبان و یا نعناع می‌تواند به کاهش درد و ریلکسی اعصاب کمک کند و دردهای ناشی از سیاتیک را تخفیف دهد.
- ماساژ موضع درد با روغن زیتونی که در آن مقدار کمی زنجبیل رنده شده، می‌تواند به بهبود این دردها کمک کند.
- افزودن چاشنی‌ها و ادویه‌های گرم مثل دارچین و عسل به برنامه غذایی مبتلایان به اسپاسم می‌تواند موثر باشد.
چرا سیاتیک به سراغتان می‌آید؟اسپاسم و درد عصب سیاتیک از جمله دردهایی است که اکثر بزرگسالان آن را یکی، دو بار در طول زندگی تجربه کرده‌اند. از دیدگاه درمانگران طب سنتی و مدرن، عوامل مختلفی مانند فشارهای ناشی از جا به جایی دیسک در بدن، تغییر شکل و ظاهر دیسک، ضربه خوردن در اثر تصادف، ورزش و یا حادثه از جمله رایج‌ترین و شایع‌ترین عواملی است که می‌تواند موجب تورم و دردناک شدن عصب سیاتیک شود؛ به گونه‌ای که روند زندگی فرد را تحت تاثیر قرار داده و امکان حرکت و جابه جایی را در او به حداقل می‌رساند.
تاثیر سیاتیک در دررفتگی مفصل راندر افرادی که گرفتگی عصب سیاتیک و اسپاسم‌های ناشی از آن به طور مستمر تکرار می‌شود، به گونه‌ای که فرد در یک هفته چند اسپاسم و انقباض عصب سیاتیک را تجربه می‌کند، احتمال دررفتگی و جابهجایی مفصل ران وجود دارد زیرا گرفتگی‌های متعدد اعصاب و ماهیچه‌ها در ناحیه لگن و ران احتمال جابهجایی مفاصل و انحراف لگن را برای بیمار به همراه دارد؛ بنابراین افرادی که استعداد ابتلا به گرفتگی‌های سیاتیک را دارند بهتر است با مراجعه به متخصص احتمال این جابه‌جایی‌ها را در بدنشان بررسی کنند زیرا عوارض جبران‌نشدنی برای او به همراه دارد.
ضربه‌های ناگهانی؛ عامل بروز سیاتیک یکی دیگر از دلایل ابتلا به سیاتیک جابهجایی لگن خاصره بر اثر ضربه است. از آنجا که ریشه عصب سیاتیک در لگن خاصره وجود دارد با بروز هرگونه جابهجایی در استخوانبندی لگن خاصره، این عصب دچار تورم، التهاب و درد می‌شود. بنابراین احتمال ابتلا به درد سیاتیک در افرادی که تجربه تصادف داشتند یا دچار ضربه در ناحیه پا یا لگن شده‌اند وجود دارد.علاوه بر این، تجمع رسوبات و مواد زاید در اطراف مهره‌ها و مفاصل به‌دلیل رعایت نکردن رژیم غذایی مناسب از دیگر عواملی است که موجب افزایش حجم ناحیه میان مهره‌ای می‌شود و موجب می‌شود که عصب سیاتیک تحت فشار قرار گرفته و دردناک شود.
چه دردی، درد سیاتیک است؟درد سیاتیک معمولا با دردهای خفیف و اندک آغاز می‌شود و به مرور در مدت زمانی کوتاه تشدید پیدا می‌کند و در برخی موارد به دردی غیرقابل تحمل تبدیل می‌شود؛ به گونه‌ای که فرد امکان حرکت پای خود را از دست می‌دهد و کوچک‌ترین حرکتی برای او با دردی غیرقابل توصیف همراه است. درد سیاتیک معمولا از ناحیه پشت باسن آغاز می‌شود و با پیشروی آن به ران‌ها و ساق پا نیز سرایت می‌کند. این درد ممکن است برخی مبتلایان را برای چند روز خانه‌نشین کند.
