معرفی فیلم «پترسون»: زیباییِ بی‌آلایش روزمرگی

پَترسون‌ (آدام درایور Adam Driver) یک راننده سخت‌کوش اتوبوس در شهر پترسون نیوجرسی است. او هر روز روالی ساده را در زندگی‌اش دنبال می‌کند؛ در مسیر روزانه‌اش رانندگی می‌کند، شهر را تماشا می‌کند و به قطعاتی از مکالمات مسافرانش گوش می‌دهد، در دفتر یادداشتش شعر می‌نویسد، بعد از پایان شیفت کاریش سگش را برای گردش می‌برد، به باری همیشگی می‌رود و یک لیوان نوشیدنی می‌نوشد و سپس به خانه پیش لورا می‌رود؛ همسر محبوبش که استعداد او را برای نوشتن ارج می‌نهد و تشویق می‌کند. در تضاد با او دنیای لورا هر روز تغییر می‌کند. رؤیاهای جدیدی هر روز به سراغش می‌آیند…
فیلم «پترسون» Paterson آخرین فیلمِ کارگردان سینمای مستقل آمریکا جیم جارموش Jim Jarmusch است. بازیگر اصلی فیلم آدام درایور Adam Driver (بازیگر فیلم‌های چون «درون لوین دیویس» Inside Llewyn Davis، «جنگ ستارگان» Star Wars: The Force Awakens و سریال «دختران» Girls) است. در سال 2014 جارموش اعلام کرد که قصد دارد فیلمی درباره شاعری بسازد که در پترسونِ نیوجرسی زندگی می‌کند. فیلم در سال 2015 در مدت زمان سی روز در نیوجرسی و نیویورک فیلم‌برداری شد. ران پَجتِ شاعر (Ron Padgett)، اشعارِ منسوب به شخصیت پترسون را نوشته و جارموش شعرِ “آبشار” را برای شخصیت دختر کوچک نوشت. اشعاری که در فیلم بکار رفته‌اند شامل چهار شعر از اشعار قدیمی پَجت و سه شعر جدید که برای فیلم توسط پجت نوشته‌شده‌اند است. «پترسون» Paterson در تاریخ شانزدهم مِی 2016 در بخش مسابقه جشنواره فیلم کَن به نمایش درآمد و موفق به دریافت جایزه نخل “سگ” Palm Dog Award شد.(جایزه جنبی جشواره کن که از سال 2001 به این فستیوال افزوده شد و نتجیه آرای منتقدین می باشد.)
آدام درایور بازیگر نقش اول فیلم که به خاطر بازی در نقش پترسون موفق به دریافت جایزه بهترین بازیگر مرد از انجمن منتقدان فیلم تورنتو و انجمن منتقدان فیلم لس‌آنجلس شده است گفته است که او چنان طرفدار جارموش است که برای هر کاری که جارموش از او بخواهد انجام دهد در دسترس و آماده است اما او به این دلیل به «پترسون» علاقه‌مند شد که این فیلم کاملاً متضاد و پادزهر فیلم‌های است که پر از تحرک، هرج‌ومرج و بحران هستند.
جارموش درباره فیلم آخرش «پترسون» چنین اظهارنظر می‌کند:

این فقط یک داستان آرام است. زندگی همیشه دراماتیک نیست. این فیلم درباره زندگی روزمره است. این که فیلم یک پادزهر برای تمام این تحرکات، خشونت‌ها، سوءاستفاده از زنان و درگیری بین مردم است چندان از روی عمد نبوده اما بخشی از آن است. ما به فیلم‌های از نوع دیگر نیاز داریم. با این فیلم امید من این است که شما زیاد به طرح داستان اهمیت ندهید. من در تلاش برای پیدا کردن راهی ذِن مانند هستم که در آن شما فقط به لحظه اهمیت دهید و در لحظه باشید و زیاد به آنچه که بعد اتفاق خواهد افتاد اهمیت ندهید 

جارموش در فیلم‌های گذشته‌اش به شاعرانی چون والت ویتمن Walt Whitman (شاعر مدرن و روزنامه‌نگار آمریکایی است که او را پدیدآورنده شعر آزاد آمریکا می‌دانند)، رابرت فراست Robert Frost (شاعر آمریکایی قرن بیستم میلادی) و ویلیام بلیک (شاعر و نقاش بریتانیایی) اشاره داشته (رجوع کنید به فیلم‌های «مغلوب قانون» Down by Law و «مرد مرده» Dead Man) اما در این فیلم او عمل نوشتن شعر را در قلب داستانش قرار داده است. جارموش که شاعری را زیر نظر کِنِث کوچ و دیوید شاپیرو در دانشگاه کلمبیا آموخته، ممکن است به فیلم‌سازی روی آورده باشد اما هنوز هم از ترکیب رسانه‌های دیگر با کارش لذت می‌برد. او می‌گوید:

آنچه من درباره فیلم دوست دارم این است که تمام فرم‌های دیگر را در خود دارد. فیلم دارای ترکیب، موسیقی، زمان، زبان و همه چیز دیگر است. این نزدیک‌ترین چیز به رؤیا است که انسان موفق به ساختش شده “. او درباره عقیده‌اش نسبت به شعر می‌گوید: “گفته‌شده که شعر را برای یک نفر دیگر بسرایید نه برای دنیا. خودتان را خیلی جدی نگیرید. به شوخ‌طبعی اجازه نمود دهید. بعضی از اشعار خیلی خنده‌دار و پر از انرژی و نشاط هستند. چرا شاعری نباید این‌گونه باشد؟

همان‌طور که فیلم «مغلوب قانون» Down by Law یک فیلم فرار از زندان بود که شما چگونگی فرار زندانیان را در آن نمی‌بینید، «پترسون» هم یک فیلم عاشقانه است که چگونگی عاشق شدن دو کارکتر اصلی را به شما نشان نمی‌دهد. جارموش نزدیک به چهل سال است که با شریک خود سارا درایور (فیلم‌ساز) زندگی می‌کند (درست از زمان اولین همکاری‌شان در اولین فیلم جارموش یعنی «تعطیلات همیشگی») و می‌گوید می‌خواسته فیلمی بسازد درباره درک متقابلی که برای پایداری یک رابطه موردنیاز است. او می‌گوید:

اگر شما کسی را دوست دارید، اگر این رابطه کار کند، اغلب به این خاطر است که شما اجازه داده‌اید که طرف مقابلتان همانی باشد که هست. شما سعی نکرده‌اید که او را تغییر دهید. البته شما در هر نوع از رابطه‌ای به سازش نیاز دارید، چه رابطه عاشقانه باشد چه رابطه کاری؛ اما به محض اینکه شما شروع می‌کنید به گفتن اینکه چرا می‌خواهید شخص مقابلتان جور دیگری رفتار کند، بدانید که این شروعِ پایان است. این تعارض است. این چه احساسی به‌طرف مقابل می‌دهد؟ که آن‌ها ناکافی هستند

زوجِ فیلم «پترسون» زندگی مستقل خود را دارند. پترسون هر شب به تنهای به بار همیشگی خود می‌رود و در آخر هفته‌ها وقتی لورا برای فروش کاپ کیک‌هایش بیرون می‌رود پترسون با او نمی‌رود. جارموش می‌گوید: ” برای من داشتن فضای خصوصی بسیار مهم است. من همیشه در زندگی‌ام نیاز به زمان‌های برای تنهایی دارم. این زمانی است که بر روی حل مشکلاتم و پرداخت به ایده‌هایم کار می‌کنم. آن‌ها (لورا و پترسون) به هم این اجازه را می‌دهند “. «پترسون» یک فیلم بزرگ سالانه است، به این مفهوم که درباره عشق بالغ و پخته، کار و روند روزمره زندگی است.
این فیلم نقدهای مثبت زیادی را از منتقدان دریافت کرده. فیلم در “روتن تومیتو” رتبه 96 از صد را بر اساس صد و شصت‌وهشت ری‌ویو و امتیاز میانگین 8٫6 از 10 را دریافت کرده. در بخش نظر منتقد این سایت چنین آمده: ” پترسون یک ورودی خوشایند و سر راست دیگری را به فیلم شناسی جارموش اضافه می‌کند و اجرای فوق‌العاده دیگری را به کارنامه کاری‌ آدام درایور “. سایت “متاکریتیک” به فیلم رتبه 90 از صد را بر اساس چهل ری‌ویو داده (38 نقد مثبت و 2 نقد متوسط). گِلِن کِنی منتقد مجله “راجر ایبرت” به فیلم چهار ستاره کامل داده و می‌گوید: “این فیلمی است که به دقت ساخته‌شده، به زیبای توسط فردریک اِلمز فیلم‌برداری شده؛ هر فریم آن‌یک زیبایی است. «پترسون» در نهایت بیش از یک هوا و هوس و خیال است. این فیلمی است که در تماشای بار دوم آن بیشتر رازآلود به نظر خواهد رسید “. پیتر برادشاو از “گاردین” نیز به فیلم پنج ستاره کامل داده و می‌نویسد: ” به آرامی اما مطمئناً، لطافت فیلم جدید و دوست داشتنی جارموش دل شما را می‌بَرد. این فیلم معصومیتی تقریباً معجزه‌آسا دارد. نمی‌توانم به خاطر بیاورم که آخرین بار کِی شاهد فیلمی بوده‌ام که شخصیت‌های بزرگ‌سال آن تا این حد ساده بوده‌اند و چنین خوبیِ بدون تکلفی داشته‌اند “.

ـ نکاتی جالب درباره «پترسون»:
آدام درایور برای نقشش در این فیلم به کلاس رانندگی اتوبوس رفت و گواهی‌نامه اتوبوس‌رانی گرفت.
شعرهای فیلم توسط ران پَجت، یکی از شاعران معاصر محبوب جارموش نوشته‌شده، او موافقت کرد برای فیلم شعر بنویسد و به جارموش اجازه داد تا از شعر‌های قدیمی‌اش نیز در فیلم استفاده کند.
گفتگویِ بین دو کارگر ساختمانی در اتوبوس، یک مکالمه واقعی بود که جیم جارموش در یک بار شنیده بود.
شعری که توسط یک دختر کوچک برای پترسون خوانده می‌شود توسط جارموش نوشته‌شده است.
جارموش ایده اولیه فیلم حدود بیست سال پیش نوشته بود.
مردی که در رختشوی‌خانه رَپ می‌کند، “مِتود مَن “ یکی از اعضای گروه “ووتنگ کلان” است.
لورا در جایی از فیلم به پترسون می‌گوید که خواب‌دیده که دوقلو دارد. از آن به بعد در سراسر فیلم با دوقلوهای در سر مسیرش به کار، در بار و در اتوبوس برخورد می‌کند.
لورا می‌گوید که او هم اسم همسر پترارک است (اندیشمند، مورخ، نویسنده، شاعر، انسان‌شناس و اومانیست ایتالیایی قرن 14). در واقع لورا منبع الهام پترارک بود، او هرگز همسر او نبود و در واقع آن‌ها ارتباط کمی با هم داشتند.
دو آهنگ “سلطان قلب‌ها” اثر انوشیروان روحانی و “کیه کیه در می‌زنه” آهنگی فولک با تنظیم جواد معروفی از مجموعه ساندتِرک‌های هستند که برای موسیقی متن فیلم استفاده‌شده.