روستای خونیک و ماخونیک خراسان جنوبی

روستای خونیک و ماخونیک از جاهای دیدنی خراسان جنوبی یکی از هفت روستای شگفت انگیز جهان است که به سرزمین لی لی پوتهای ایران شهرت دارد در این روستا کشیدن سیگار، دیدن تلویزیون و نوشیدن چای بنا به سنت و رسوم محلی ممنوع است. آسمونی در این بخش به معرفی روستای خونیک و ماخونیک در خراسان جنوبی مر پردازد.

ماخونیک روستایی است که در دهستان دُرُح بخش مرکزی شهرستان سربیشه استان خراسان جنوبی واقع شده‌است. این روستای از روستاهای شگفت‌انگیز جهان به حساب می‌آید. براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال 1390، جمعیت آن 739 نفر (164 خانوار) بوده‌است.

موقعیت جغرافیایی روستای ماخونیک
روستای خونیک و ماخونیک از جاهای دیدنی خراسان جنوبی یکی از هفت روستای شگفت‌انگیز جهان می‌باشد و به لحاظ شهرت آن به شهر «لی‌لی‌پوت‌ها»، جذابیت‌های حیرت‌انگیزی دارد. از روستای ماخونیک تا افغانستان نیم ساعت فاصله وجود دارد و مردم ماخونیک اصالتاً افغانی می‌باشند که در چند قرن پیش از افغانستان کوچ کرده‌اند و ماخونیک را جهت زندگی برگزیده‌اند. این روستا در فاصله 78 کیلومتری شرقی شهر سربیشه در مسیر جاده سربیشه به روستای دُرُح قرار دارد.

جلگه ماخونیک متشکل از 12 آبادی است که روستای ماخونیک بزرگ‌ترین آن‌ها به‌شمار می‌آید. این روستاها شامل ماخونیک Maxonic، کفاز Kefaz، چاپنسر Japansar، توتک Tutak، سفال بند Sefalband، سولابست Sulabest، لجونگ (سفلی و علیا) lejong، کلاته بلوچ Kelate baluj، دامدامه Damdame و میش نو Misnow، خارستو Xayestu و جلارو Jelaro است.

اهالی روستای خونیک و ماخونیک از جاهای دیدنی خراسان جنوبی از نظر مذهب (اهل تسنن)، شیوه گذران زندگی و اوضاع اجتماعی با یکدیگر وجه اشتراک زیادی دارند اما غالب این روستاها اصل و تبار خود را از روستای ماخونیک می‌دانند.

وجه تسمیه روستای روستای خونیک و ماخونیک خراسان جنوبی
دربارهٔ وجه تسمیه روستا چندین قول وجود دارد،
در برخی اسناد قدیمی (حجت) که تاریخ نگارش آنها به 300 سال قبل می‌رسد، نام روستا مادخنیک ذکر شده‌است. گفته می‌شود در گذشته عده‌ای مأموران دولتی به این روستا آمده و اهالی به گرمی از آن‌ها استقبال نکرده‌اند و با آن‌ها برخورد سردی داشته‌اند و آن‌ها این نام را برای روستا انتخاب کرده‌اند.
برخی می‌گویند به دلیل وجود شکافی در کوه نزدیک روستا به آنجا ماده ماخونیک گفته می‌شده که به مرور زمان به ماخونیک تغییر نام یافته‌است.

تاریخچه روستای ماخونیک
دربارهٔ روستای خونیک و ماخونیک از جاهای دیدنی خراسان جنوبی هیچ سابقه تاریخی مکتوبی وجود ندارد و فقط «کلنل چارلز ادوار دبیت» در کتاب سفرنامه خراسان و سیستان در دوره ناصرالدین شاه به توصیف منطقه ماخونیک پرداخته‌است.
بر طبق شواهد چنین بر می‌آید که ساکنان روستا در ابتدا دامدار و کوچ‌نشین بوده‌اند و در دوره‌های بعد در منطقه ماخونیک و به ویژه در روستای ماخونیک سکونت گزیده‌اند، وجود سنگ‌نگاره‌ای در نزدیکی قنات ماخونیک که نقش‌های چوپانی و بسیار قدیمی بر روی آن نقش بسته نیز گواهی بر قدمت سکونت در ماخونیک است.
از آثار تاریخی روستای خونیک و ماخونیک از جاهای دیدنی خراسان جنوبی می‌توان به سنگ سیاه (سنگ نگاره) ماخونیک، بنای برج و قلعه، برج گل انجیر، منزل سرگردونی، نادر مرده می‌توان اشاره کرد.

مردم‌شناسی روستای ماخونیک
مردم منطقه ماخونیک مسلمان، دارای مذهب اهل تسنن (حنفی) و پیرو ابوحنیفه نعمان بن ثابت از ائمه چهارگانه اهل سنت است، که با زبان فارسی و با لهجهٔ خاص محل تکلم می‌کنند. جاذبهٔ این روستا این است که اهالی آن کوتاه‌قد بوده و به زحمت قدشان از 1٫40 متر تجاوز می‌کند. البته این موضوع برای دوران گذشته‌است و اکنون در این روستا تقریباً قدها متعادل گشته‌است.
مردم ماخونیک تا 50 سال پیش، چای نمی‌نوشیدند، شکار نمی‌کردند و اصلاً گوشت هم نمی‌خوردند و هنوز سیگار نمی‌کشند. مردم ماخونیک این قبیل کارها را گناه می‌دانستند.
ورود تلویزیون به این روستا به معنای ورود شیطان بود و اهالی تا چند سال پیش به تلویزیون می‌گفتند شیطان. آنها هرگز اجازه نمی‌دادند کودکان پای صفحه تلویزیون بنشینند و جادو شوند.

فرهنگ روستای ماخونیک
یکی از عمده نشانه‌های فرهنگی روستای ماخونیک مسکن است و بافت مسکونی روستا در دامنهٔ تپه و خانه‌ها به طور فشرده‌به‌هم و در گودی زمین ساخته شده‌اند. کف خانه حدود یک متر از سطح زمین پایین‌تر است و دارای یک درب کوتاه چوبی است.
برای رفتن به داخل خانه باید دولا شده و به زحمت خود را داخل خانه کرد. اغلب یکی دو پله درگاهی را به کف خانه متصل می‌کنند. به علت آنکه هوای این ناحیه سرد می‌باشد، مردم خانه‌ها را کوچک و کم‌ارتفاع می‌ساختند تا گرم شدن خانه راحت تر صورت گیرد.
هر خانه دارای فضاهایی همچون کندیک Kandik (مخزن نگهداری گندم و جو)، کرشک Koresk (اجاق گلی برای طبخ غذا)، طاق و طاقچه است.
باید دانست عمده مصالح به کار رفته در مسکن روستا شامل سنگ، چوب و هیزم است.
علاوه بر مسکن به جاذبه‌های فرهنگی دیگری همچون مراسم عروسی و نامزدی، مراسم ماه رمضان و عید فطر و عید قربان، مراسم باران‌خواهی و همچنین خوراک و غذاهای سنتی و پوشاک محلی منطقه می‌توان اشاره کرد.

حرفه و پیشه روستای ماخونیک
شغل اصلی مردم روستای خونیک و ماخونیک از جاهای دیدنی خراسان جنوبی دامداری است و در کنار آن به کشاورزی نیز مشغول هستند، علاوه بر این تعدادی از اهالی در معادن سنگ کار می‌کنند و تعدادی دیگر نیز قالیبافی می‌کنند و این صنعت از عمده صنایع دستی روستا به شمار می‌رود.
عمده محصولات کشاورزی منطقه شامل گندم، سیر، جو، شلغم، چغندر و زردک است و مردم این منطقه به میزان محدودی به کشت گوجه فرنگی، پیاز و زعفران نیز می‌پردازند.
کاشت محصولات باغی در روستا چندان به چشم نمی‌خورد و فقط تعدادی درختان عناب، توت، انجیر، انار، سیب، انگور و بادام در کنار جوی‌های آب و نزدیکی استخر کاشت شده‌است.

امکانات روستای ماخونیک
راه روستا در سال‌های اخیر ایجاد و آسفالت شده‌است و علاوه بر این روستا دارای آب شرب، برق، خانه بهداشت، مدرسه ابتدایی، مکتب خانه، حمام و چندین مغازه از جمله خواربار فروشی، قصابی، نانوایی، تعمیرگاه موتور و جوشکاری هستند.
در حال حاضر گردشگران خارجی و داخلی زیادی از این روستا دیدن می‌کنند و این روستا از روستاهای هدف گردشگری خراسان جنوبی به شمار می‌رود.