۶ آسیبی که می‌تواند گفتمان انتظار را دچار انحراف کند

حجت‌الاسلام سیداحمد موسوی، مدرس حوزه و دانشگاه و مدیر گروه پژوهشی قرآن مرکز تخصصی مهدویت در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) با اشاره به 6 آسیب و مسئله اساسی که هرکدام در دوران غیبت امام عصر(عج) انحرافات و مشکلات زیادی را در حوزه معارف مهدوی و فرهنگ انتظار به وجود آورده است، در راستای تبیین این مسائل گفت: معمولا همه مباحث فرهنگی و مجموعه‌های فرهنگی در معرض تهدید و آسیب‌اند. فرقی ندارد بحث عاشورا باشد، یا مهدویت باشد یا عفاف و حجاب.  ما نوعا در مقوله‌های فرهنگی و معرفتی ممکن است گرفتار نوعی آسیب شویم. در معارف مهدویت چند تهدید جدی وجود دارد.

این مدرس حوزه و دانشگاه ادامه داد: مسئله اول، برداشت‌های غلط است. گرچه موضوع مهدویت با عموم جامعه سروکار دارد و مربوط است ولی بحث مهدویت، کاملا کارشناسی و تخصصی است. بعضی مواقع افراد خودشان رجوع به منابع می‌کنند و بدون بررسی سندی و بررسی محتوایی حدیث، یک فهم ابتدایی از ظاهر روایت به دست می‌آورند و روی همان می‌ایستند. لذا می‌بینیم شاخص ترین مفاهیم در معارف مهدویت گرفتار تحریف شده‌اند. یکی از مهم ترین آن مفاهیم، بحث انتظار است. برخی چون روایات را نفهمیده‌اند دچار انتظار منفی و ویرانگر شده‌اند. تا جایی که یک نفر روایتی خوانده مبنی بر این که عالم در زمان غیبت حضرت پر از ظلم و جور می‌شود و چون نتوانسته‌است معنای روایت را درست بفهمد دچار یک خطای فکری شده و احساس کرده باید نسبت به مسئله ظلم بی ‌تفاوت باشیم تا عالم پر از ظلم شود و ظهور اتفاق بیفتد.

وی افزود: دومین آسیب، مسئله مدعیان دروغین است. این بحث مدعیان دروغین مهدویت نه فقط در مذهب شیعه، بلکه در اهل سنت هم وجود دارد. نه تنها در اهل سنت بلکه در سایر ادیان این مسئله را داریم. مدعیان دروغین جریانی است که با آبروی مهدویت بازی می‌کند. سومین مورد از این آسیب‌ها، مسئله استعجال ظهور است. به ما گفته‌اند برای تعجیل ظهور دعا کنید، ولی استعجال غیر از تعجیل است. یک وقتی من به همه وظایفم عمل می‌کنم و از خدا درخواست می‌کنم ظهور هرچه زودتر واقع شود، اما یک وقتی من قبل از این که شرایط ظهور فراهم شود توقع دارم ظهور اتفاق بیفتد؛ این را می‌گویند استعجال در ظهور. 

مدیر گروه پژوهشی قرآن مرکز تخصصی مهدویت ادامه داد: به عنوان مثال، گاهی بچه‌ها قبل از اینکه غذا آماده شود می‌گویند من گرسنه‌ام. غذایی که آماده نباشد موجب بیماری است. جریان ظهور هم همین است. ظهور زمانی اتفاق می‌افتد که تمام شرایط تحصیل شود. اگر من طاقت نداشته باشم؛ صبر و حوصله نداشته باشم دچار استعجال می‌شوم. یکی از استراتژی‌های مهم در منتظران، امر صبر است. اگر کسی صبر و طاقتش را از دست بدهد گرفتار استعجال می‌شود. به عبارت دیگر، استعجال یعنی توقع یک پدیده قبل از آنکه آن پدیده تمام شرایطش تحقق پیدا کرده باشد.

وی در خصوص آسیب دیگری که تهدیدی برای موضوع مهدویت قلمداد می‌شود گفت: چهارمین آسیب، تعیین زمان ظهور است. روایات فراوان داریم افرادی که وقت تعیین می‌کنند را تکذیب کنید. از خود اهل بیت روایت داریم که ما اهل بیتی هستیم که وقت تعیین نمی‌کنیم. وقت تعیین کردن آسیب دارد چراکه این وقت تعیین کردن‌ها یک نوع فریبکاری است. زمانی را برای ظهور تعیین می‌کنند و وقتی در آن زمان، حضرت ظهور نکرد منتظران را ناامید می‌کنند.

مدیر گروه پژوهشی قرآن مرکز تخصصی مهدویت با بیان این که در قرآن آمده است که از پیامبر زمان قیامت را سوال می‌کنند، اظهار کرد: خداوند در پاسخ می‌گوید زمان قیامت به اینها مربوط نیست و علمش نزد پروردگار است.  مسئله ظهور هم همین طور است. حالا چرا زمان ظهور مخفی است و به ما نگفتند؟ زمان ظهور مخفی است تا ما در هر دوره‌ای آمادگی خود را از دست ندهیم. اگر زمان تعیین می‌کردند و می‌گفتند مثلا 500 سال دیگر ظهور اتفاق می‌افتد، من این حس را داشتم که تا 500 سال دیگر خیلی فرصت مانده و الآن لازم نیست خودم را آماده سازی کنم . یا اگر میگفتند 50 روز دیگر ظهور اتفاق می‌افتد امکان داشت خیلی‌ها دچار ناامیدی بشوند و بگویند که ما در این فرصت کم نمی‌توانیم برای ظهور تدارک و زمینه سازی کنیم. برای اینکه حس امید به ظهور و زمینه سازی همیشه باشد زمان ظهور مخفی است.

وی در خصوص پنجمین آسیب گفت: تطبیق علائم ظهور بر مصادیق خاص یکی دیگر از این آسیب‌ها است. ما یکسری مسئله‌ای داریم در معارف مهدویت به عنوان نشانه‌های ظهور. نشانه های ظهور را گفته‌اند که ما گرفتار مدعیان دروغین نشویم نه این که هر روز دنبال نشانه‌ها راه بیفتیم و بخواهیم مصداقی برای آنها پیدا کنیم. این امر می‌تواند مسئله مهدویت را لوث کند چراکه در روایات داریم که میان خروج سفیانی و ظهور حضرت بیش از دوران وضع حمل یک زن فاصله نیست. بعد می‌گویند فلانی سفیانی بود درحالی که چند سال از خروج آن شخص می‌گذرد و خبری از ظهور نیست. این قضایا منجر به ناامیدی می‌شود. نشانه‌ها را گفته‌اند که ما با تحقق آنها پی ببریم که در مسیر صحیح حرکت می‌کنیم و گرفتار مدعیان دروغین نشویم. وقتی کسی ادعا می‌کند من مهدی‌ام به او بگوییم حضرت مهدی(عج) 5 نشانه قطعی دارد که هیچ کدام در تو نیست. بعضی به جای اینکه دنبال شرایط ظهور باشند دنبال نشانه‌ها هستند. این یکی از آسیب‌ها است. ما نشانه‌ها و تابلوها را مهم‌تر از شرایط دانسته‌ایم.