خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها-مهناز همتی: شهید محمد صارمی خبرنگار جمهوری اسلامی خون‌بهای روزی در تقویم به نام روز خبرنگار شد که اگر این اتفاق روی نمی‌داد شاید هیچ مسئولی به یاد این قشر زحمتکش نمی‌افتاد، روز خبرنگار برای برخی مدیران تنها به ارسال پیامک‌های انبوه ختم می‌شود بی‌آنکه بدانند در پس قلم‌زدن‌های آن‌ها چه سختی و مشقت‌هایی وجود دارد، مشکلاتی که این روزها در استان سمنان نمود واقعی آن را در کاهش تیراژ نشریات، عدم انتشار به‌موقع، گرانی کاغذ، عدم داشتن بیمه درمانی و مستمری برای خبرنگاران حتی آن‌هایی که سال‌های سال سابقه کار خبری دارند به چشم می‌آید.
رسانه‌ها بهترین فرصت برای ارتباط مسئولان با مردم هستند اما فرصت سوزی‌های متعددی که این روزها در سطح استان سمنان می‌شود، گریبان رسانه‌ها را نیز گرفته تا اقتصاد، خواب و خوراک را از نشریات محلی و رسانه‌ها بگیرد. این روزها اگر نقد به میل مسئولان باشد خبرنگار و رسانه تشویق شده و موردحمایت قرار می‌گیرد و اگر هم بنا به میل آن‌ها نباشد به‌جای اصلاح خود با هرگونه عبارتی که بخواهند با آن‌ها رفتار می‌کنند و خود مسئولان نیز بارها عنوان می‌کنند که رسانه‌ها پل ارتباطی بین مردم و مدیران هستند اما این جمله در حد شعار باقی می‌ماند. حال‌آنکه واقعیت زیرپوست این دیار است.
خبرنگاران دیده نمی‌شوند
خبرنگار یکی از اقشاری محسوب می‌شود که هیچ کجا از آن‌ها سخنی نیست، در مجلس لایحه‌ای برای حمایت از آن‌ها وجود ندارد و بیمه این حرفه را به‌عنوان شغل زیان‌آور قلمداد نمی‌کنند اما در پس همه این ندیدن‌ها از مردم و مطالبات آن‌ها می‌گویند و با ارائه گزارش از اتفاقات خوب و بد جهان می‌کوشند تا اطلاعات درست به دست مردم برسد.
استان سمنان نیز از حیطه مطبوعات بسیار غنی است و خبرگزاری‌ها و نشریات مکتوب در آن فعال عمل می‌کنند، لذا برای شنیدن سخنان آن‌ها پیرامون مشکلات موجود، پاسخگویی مسئولان به خبرنگاران و همکاری اداره ارشاد اسلامی در رفع چالش‌ها با چند نفر از آن‌ها به گفتگو نشسته‌ایم.
خبرنگاران به دنبال دستگیری از مسئولان در راستای حل مشکلات کشور
عضو شورای مرکزی خانه مطبوعات استان سمنان بابیان اینکه مسئولان به مطبوعات به‌عنوان رکن چهارم دموکراسی نگاه نمی‌کنند، چنین بیان می‌کند: مسئولان به‌جای آنکه رسانه‌ها را بازویی در کنار خودشان ببیند همیشه خبرنگار را روبروی خود دیدند و اگر بخواهیم یک سوزن به خودمان و یک جوال‌دوز به مسئولان بزنیم تعداد محدودی از همکاران رسانه‌ای به دلیل عدم رعایت اخلاق حرفه‌ای به‌گونه‌ای برخورد کردند که برای مسئولان این‌گونه تداعی شد که خبرنگاران به‌جای دستگیری به دنبال مچ‌گیری هستند که همین امر اعتماد لازم را به رسانه‌ها و مطبوعات سلب کرده است.
عباسعلی حسین پور بابیان اینکه همواره خبرنگاران در کنار مسئولان بوده و با نقدهای سازنده تابه‌حال مشکلات بسیاری را از مردم حل کردند، در ادامه می‌گوید: می‌توان از خبرگزاری مهر مثال بزنیم که در موضوع شاهوار، مسائل زیست‌محیطی و موضوعات اجتماعی با رعایت عدالت و انصاف ورود کردند و توانستند به مسئولان کمک کنند تا حقوق مردم احصا شود.
وی همچنین با ابراز اینکه گاهی این نگاه غلط از خود مسئولان نیز سرچشمه می‌گیرد، می‌افزاید: زمانی مدیری توانایی انجام کاری را ندارد و پستی را قبول می‌کند که در حد توان آن فرد نیست باعث می‌شود به همان معدود افراد برای اینکه ایرادات کار را عنوان نکنند آوانس دهد این جای بسی تأسف دارد و امیدواریم این باور برای مسئولان ایجاد شود که قاطبه خبرنگاران به‌ویژه در استان این‌گونه نیستند و به دنبال دستگیری از مسئولان برای حل مشکلات کشور هستند.
تعامل با مسئولان چالش یا فرصت
خبرنگار نشریه افق توسعه بیان می‌کند: دراین‌بین مسئولانی نیز وجود دارند که از روابط بسیار خوبی با خبرنگاران برخوردار هستند و توانستند ضمن تعامل سازنده با اهالی مطبوعات نه‌تنها مشکلات را برطرف، بلکه از این بازوی توانمند موجود برای جلب‌توجه مسئولان عالی‌رتبه کشور در راستای جذب اعتبارات بیشتر استفاده کنند.
حسین پور با انتقاد از مسئولانی که فقط در روز 17 مرداد به یاد خبرنگاران هستند، چنین ادامه می‌دهد: همیشه در روز 17 مرداد که روز خبرنگار نامیده شده است بازهم مسئولان پشت تریبون قرار دارند و هرساله عبارات تکراری از اهمیت خبر و اخلاق حرفه‌ای صحبت می‌کنند چه مطلوب خواهد بود که یاد بگیرند که این‌یک روز را فقط به حرف و دغدغه خبرنگاران گوش کرده و از سخنرانی به‌طور جد پرهیز کنند و طاقت شنیدن یک روز درد و دل خبرنگاران را داشته باشند.
وی بابیان اینکه اداره کل ارشاد اسلامی استان و شاهرود به‌عنوان پدر معنوی رسانه‌ها نتوانسته حق پدری را برای فرزندان خود ادا کند، افزود: همان ایرادی که همه مسئولان نمی‌خواهند حرف خبرنگاران را گوش کنند از برخورد و عکس‌العمل همین پدر معنوی سرمنشأ گرفته است و باور ندارند که فرصت را به خبرنگاران بدهند که در این‌یک روز حداقل فرصت بیان را به خبرنگاران دهند.
نیاز به کار صنفی احساس می‌شود
عضو شورای مرکزی خانه مطبوعات استان سمنان بابیان اینکه اداره فرهنگ ارشاد اسلامی زحمات زیادی کشیدند ولی به هر دلیلی مانند نبود اعتبارات و تعداد ان جی اوها و انجمن‌ها باعث شده که نتوانند آن‌طور که بایدوشاید در شان خبرنگار و قلم مراسمی را داشته باشند، چنین اضافه می‌کند: سال گذشته مراسم روز خبرنگار به دورهمی ساده به‌صرف شام خلاصه شد و هیچ خروجی مثبتی از جلسه تجلیل از خبرنگاران نداشتیم در همان آیتم‌هایی که مدیرکل ارشاد در سخنرانی که داشت قول‌هایی را برای رفع مشکلات خبرنگاران دادند که حتی یکی از آن‌ها نیز محقق نشد.
حسین پور بابیان اینکه پاسخگویی مسئولان به خبرنگاران به‌عنوان نماینده افکار عمومی رو به افول بوده است، مطرح می‌کند: متأسفانه ارتباط مسئولان با رسانه‌ها حتی دستگاه‌هایی که انتخابی هستند پاسخگویی کمرنگ شده که چرایی آن را باید مسئولان پاسخ دهند و اگر قرار باشند که مسئولان به سؤالات خبرنگاران پاسخگو باشند منفعت آن در درجه اول به جامعه و بعد برای خود آن‌ها است، خبرنگاران از این قضیه هیچ منفعتی جر حل مشکلات مردم نخواهند داشت و توقعی هم ندارند و قطعاً برای کسب محبوبیت مسئولان به‌واسطه ارتباط و تعامل با مردم حاصل بهترین، ساده‌ترین، کم‌هزینه‌ترین و مطمئن‌ترین راه رسانه‌ها هستند.
پیگیری مطالبات مهمترین رسالت خبرنگاران
یکی از پیشکسوتان عرصه مطبوعات نیز با انتقاد از اینکه متأسفانه تعداد کمی از مدیران پاسخگوی مطالبات درج‌شده در رسانه‌ها هستند، بیان داشت: یکی از مهمترین وظایف مطبوعات پیگیری مشکلات مردم است لذا با توجه به اینکه رسانه پل ارتباطی بین مردم و مسئولان هستند آن چیزی که مطرح می‌شود صرفاً مطالبات مردمی است.
محمد رضائیان ادامه می‌دهد: ارتباط روابط عمومی با رسانه نیز در حال حاضر چندان وضعیت مناسبی ندارد که دلایل خاص خودش را دارد، برخی از روابط عمومی‌ها در جایگاهی قرار دارند که نباید باشند، یک عده تمایلی به این ارتباط ندارند برخی هم دستگاه‌ها نیز اهمیت چندانی به روابط عمومی‌ها نمی‌دهند و این موارد باعث شده که ارتباطات دوسویه در حد ضعیف باقی بماند
وی بابیان اینکه برای آنکه خبرنگاران بتوانند مشکلات خود را مطرح کنند به فضای باز نیاز دارند، می‌افزاید: این فضای قضایی امنیتی باید جایگزین فضای بهتری برای بیان مطالب شود تا بتوانند به نقطه ایدئال که می‌خواهند برسند و از سوی دیگر در خود رسانه‌ها نیز دچار مشکل هستیم برخی از رسانه‌ها به آن وظایف ذاتی که دارند عمل نمی‌کنند و به فکر منافع منادی خودشان هستند و این باعث شده از اهداف اصلی فاصله بگیریم.
برخی رسانه‌ها عملکرد خوبی ندارند
خبرنگار روزنامه اطلاعات بابیان اینکه بخش عمده‌ای از مشکلات صنفی حوزه خبر به خودمان برمی‌گردد که اساساً پیگیر این مسائل نیستیم، بیان می‌کند: برای رسیدن به جایگاه اصلی خود رسانه باید تشکلات منسجمی داشته باشیم که متأسفانه نه رسانه‌ها خوب عمل می‌کنند و نه دستگاه‌های ذی‌ربط کاری انجام می‌دهند لذا باید در این قضیه وزارت ارشاد همکاری جدی‌تری داشته باشد که بیشتر در حد شعار باقی‌مانده است.
رضاییان با انتقاد از اینکه همه‌ساله روز 17 مرداد مسئولان شعارهای جدید سر می‌دهند، ادامه داد: برای افراد جدید نیاز به کلاس‌های آموزشی داریم زیرا متأسفانه با توجه به گسترش فضای مجازی کسانی که خودشان را خبرنگار می‌دانند در جامعه زیاد شده و متأسفانه امروز شاهد این هستیم که مسئولان به فضای مجازی بیشتر اهمیت می‌دهند تا رسانه‌های مکتوب و این‌یکی از معضلات بزرگ است که باعث می‌شود مردم و مسئولان واقعیت‌های موجود در جامعه را به خوبی نشناسند.
وی ادامه می‌دهد: هنوز مسئولان شناخت کاملی از خبرنگار و خبر ندارند که اگر رویکرد آن‌ها احصا نشود طی چند سال آینده با اوضاع خوبی مواجه نخواهیم شد، متأسفانه شاهدیم وزارت ارشاد بنا به وظیفه ذاتی خودش با رسانه‌ها عمل نمی‌کند و همین فاصله گرفتن اداره کل ارشاد در استان‌ها باعث بروز مشکلات خیلی جدی برای خبرنگاران شده است.
رضاییان در پاسخ به این پرسش که مسئولان چقدر پاسخگوی خبرنگاران بودند، بیان می‌کند: طی چند سال گذشته در سطح استان و فرمانداران همیشه شاهد بودیم که از مسئولان خواستند تا همواره پاسخگوی خبرنگاران باشند ولی به نظر من هنوز به این جایگاه نرسیده‌ایم، زمان پاسخگویی مسئولان به خبرنگاران در حد کمی وجود دارد برخی مواقع برای وقت گرفتن با ادارات دچار مشکل می‌شویم یا حتی حضور هم پیدا می‌کنیم زمان خیلی کوتاهی را اختصاص می‌دهند که نشان می‌دهند چندان اهمیتی به حوزه مطبوعات نمی‌دهند.
مهارت رکن اصلی خبرنگاری
پیشکسوت عرصه مطبوعات و رسانه عمده‌ترین مشکل حوزه مطبوعات را حضور افراد فاقد مهارت و کارایی لازم در عرصه رسانه می‌داند و می‌گوید: مدیرمسئولان نشریات مکتوب اغلب از جوان‌های بیکار و فاقد مهارت و تخصص در حوزه خبر با حقوق و مزایای بسیار پایین استفاده می‌کنند که این افراد برای گذران زندگی خود ناچار به انجام کارهایی می‌شوند که باعث افت شأن خبرنگار در جامعه می‌شود و نمی‌توانند آن وظایف و رسالت خود را به‌درستی انجام دهد ضمن آنکه این‌جور افراد هم دل به کار نمی‌دهند، زمانی که توانستند مهارتی کسب کند به کاری دیگر جذب می‌شوند و به‌ناچار دوباره نفر بعدی فاقد مهارت به‌جای او جایگزین می‌شود.
محمدتقی قدس می‌گوید: درزمینهٔ ارائه مجوزهای لازم برای نشریات مکتوب باید تجدیدنظر جدی صورت گیرد زیرا برخی از آن‌ها هدفی جز جذب آگهی ندارند و از هدف اصلی یعنی خبر فاصله بسیاری گرفتند و این به روزنامه‌های باسابقه و دارای اعتبار نیز لطمه جدی وارد خواهد کرد لذا معتقدم اگر قبل از ارائه مجوز مصاحبه‌های شفاهی ازاین‌دست افراد اخذ شود که چطور قرار است هزینه‌های چاپ کاغذ و غیره را در شرایط اقتصادی تأمین کنند، کیفیت روزنامه‌ها و جراید و اعتماد مسئولان به آن‌ها افزون خواهد شد.
وی در پاسخ به این پرسش که مسئولان چقدر پاسخگوی خبرنگاران بودند، می‌افزاید: مسئولان تا جایی که توانستند پاسخگوی افکار عمومی بودند اما برخی همکاران این حوزه بعضاً گله‌مند هستند که اخبار و گزارش‌های مرتبط را منعکس می‌کنیم اما گاهی مواقع خود مسئول خبر را نمی‌خواند و در شورای اطلاع‌رسانی با حضور استاندار نیز مطرح شد و استاندار گفت مسئول یعنی کسی که مورد سؤال واقع می‌شود و کسی که پاسخگو به خبرنگاران نیستند باید پست خود را ترک کند.
قدس درباره نقش اداره ارشاد اسلامی در حل مشکلات موجود چنین بیان کرد: در استان سمنان اداره ارشاد اسلامی خیلی نمی‌تواند ایفای نقش کند، به نظر من این خود خبرنگار است که می‌تواند با تلاش و پیگیری‌های خود نقش‌آفرین باشد ضمن آنکه تشکل‌هایی که در این زمینه فعالیت دارند نیز می‌تواند بسیار اثرگذار در رفع مشکلات باشند و مسئولان ارشاد هم به‌عنوان متولی همکاری داشته و دارند.
مشکلات صنفی فراوان هستند
مدیرمسئول هفته‌نامه کندوی البرز نیز در پاسخ به عمده‌ترین مشکل صنفی خبرنگاران می‌گوید: در وهله اول باید به انباشته شدن مطالبات این حوزه و تکرار همه‌ساله مشکلات اشاره کرد تا جایی که دیگر رمقی برای تکرار نیست! اما در پاسخ اجمالی نبود نیروی متخصص، وضعیت اقتصادی نامناسب و دستمزد پایین، بیمه نبودن خبرنگاران، ضرورت فراهم شدن زمینه حضور خبرنگاران در نمایشگاه مطبوعات برای فراگیری تجارب سایر رسانه‌ها، توزیع عادلانه آگهی‌های دولتی، تولید محتوا و کیفی سازی تحریریه، بالا رفتن دامنه تحمل مسئولان در برابر انتقادها از عمده مشکلات و خواسته خبرنگاران است.
علیرضا امینی بابیان اینکه مسئولان چقدر پاسخگوی خبرنگاران هستند، می‌گوید: در استان سمنان مسئولان نگاه ابزاری به حوزه خبر داشته و با خبرنگارانی که در نقد آن‌ها قلم می‌زنند متأسفانه رابطه خوبی ندارند لذا در وهله نخست ابتدا باید در وضعیت کنونی از طرق مختلف در اندیشه تربیت نسلی نو برای آینده مطبوعات و خبرگزاری‌های استان سمنان باشیم، کمبود نیروی حرفه‌ای در حوزه‌های تخصصی خبر باعث شده تا خبرنگاران این عرصه بیشتر به‌جای گزارش‌نویسی به وقایع‌نگاری روی‌آورند.
وی می‌افزاید: در وهله بعدی برخی از مسئولان نیز از سعه‌صدر لازم برخورد نیستند و در واکنش به انتقادهای رسانه اقدام به شکایت و یا تحریم علیه آن‌ها می‌کنند، لذا وضعیت رسانه‌ها و خبرنگاران استان در حال حاضر مطلوب و مناسب نیست و پرداختن به آن‌ها نیز در این فضا و این گفتار شایسته نیست، لذا باید مسئولان استان در نشست‌های تخصصی به حل مشکلات آن‌ها به‌صورت گام‌به‌گام اقدام کنند.
خانه مطبوعات و رسالتی فراموش‌شده
این فعال رسانه‌ای بابیان اینکه خبرنگاری از مشاغل سخت و زیان‌آور است و مسئولان و نمایندگان مجلس با وضع قوانین حمایتی ازجمله معافیت‌های مالیاتی، معافیت‌های کارگاهی تا سقف پنج نفر در لیست کارگاهی و غیره حمایت لازم را داشته‌اند اما همه این‌ها کافی نیست، بیان می‌کند: در معاونت قبلی وزارت ارشاد طرح‌های غیر کارشناسی اجرا شد که دوام نیاورد که موجب نارضایتی مطبوعات و خبرنگاران شد یکی از همین نارضایتی‌ها قطع بیمه خبرنگاران بود که طی دولت قبل در یک اقدام مناسب این قشر توانسته بودند برای آتیه خود حداقل‌هایی را تأمین کنند اما آقای انتظامی با تصمیمات خلق‌الساعه موجب زیرورو شدن همه این اقدامات معیشتی و صنفی شد.
امینی بابیان اینکه خانه‌های مطبوعات نیز به دنبال اهداف غیر صنفی هستند و علیرغم ادعا کوچک‌ترین توجهی به قشر خبرنگار ندارند، ادامه می‌دهد: باید در بین اهالی رسانه عزمی جزم برای ورود تحصیل‌کردگان مجرب به این فضا فراهم شود، مگر در حوزه رسانه تحصیل‌کرده آگاه به دانش‌های روز کم داریم؟ چه ایرادی دارد که چند کارشناس ارشد ارتباطات عضو این شورا باشند؟ چه ایرادی دارد کسی که در حوزه‌های رسانه و روزنامه‌نگاری قلمی توانا و شایسته دارد، گام به این وادی بگذارد؟ چه ایرادی دارد چهره‌های شاخص رسانه به معنای واقعی، متولی امور رسانه باشند؟ چرا باید فضا برای حمایت و تقویت جوانان تازه‌وارد به این عرصه فراهم نشود؟ مگر از کارکردهای خانه مطبوعات مواردی ازاین‌دست نیست؟
وی می‌افزاید: متأسفانه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان سمنان طی 15 سال ایجاد خانه مطبوعات در سمنان نتوانسته گام‌های مقبولی در تعامل با این فضا برای ارتقا و پیشرفت بردارد. آنچه طی این سال‌های متمادی از ارشاد اسلامی دیده‌ایم، نوعی عملکرد بر مبنای «رفع تکلیف» بوده است. این نوع نگاه جفا به جامعه رسانه و در کل به جامعه درگیر با فضای اطلاع‌رسانی بوده است، زمانی نظارت عالمانه بر این‌گونه صنوف شکل نگیرد، تشخیص سره از ناسره بسیار مشکل خواهد بود که تنها راه‌حل مشکل بیمه خبرنگاران حمایت از رسانه‌هایی است که آن‌ها شاغل‌اند و با حمایت رسانه‌ها می‌توان بار این مشکل را که به دوش دولت است را تااندازه‌ای حل کرد.
درآمدها اندک است
مدیرمسئول روزنامه کندوی البرز در پاسخ به این پرسش که کار در این حوزه چقدر با حقوق و درآمد هم‌خوانی دارد، می‌گوید:همان‌طور که همگان واقف‌اند در حوزه رسانه و خبر، خبری از حقوق نیست چه رسد به درآمد. فعالان در این حوزه به عشق خدمت به مردم و جامعه پا به عرصه گذاشته‌اند و هدفشان کمک به جامعه است حال در این اوصاف به درآمدهای ناچیزی آن‌ها در غالب حق‌الزحمه، حق التالیف و... امورات وزندگی می‌گذرانند.
امینی ادامه می‌دهد: چه می‌توان گفت که این روزها جمعی محدود همچنان با تکیه‌بر دوستان دولتی خود، به فعالیت خویش در حوزه رسانه ادامه می‌دهند شاید که روزی مناصبشان در دسترسی به بیت‌المال بیش از این توسعه یابد؛ عده‌ای بی دلواپسی از انتشار رنگین‌نامه‌های پرطمطراق سخن می‌گویند و عده‌ای تنهای تنها، فقط امیدشان به وعده‌هایی است که هر از چند گاه از متولیان می‌شنوند و در انتظار عملی شدن آن‌ها روز را به شب می‌رسانند.
وی می‌افزاید: گفتن این حقایق برای بنده بسیار سخت است؛ اما آیا با سکوت و تحمل، مشکلات اقتصادی اهالی رسانه که با اقدامات برخی مسئولان مضاعف شده است رتفع می‌شود؟ آیا با خودسانسوری و حذف درد دل‌هایی که مدام در میان اهالی فرهنگ و هنر زمزمه می‌شود و گهگاه در اختیار رسانه‌ها نیز قرار می‌گیرد، می‌توان رفاه و زندگی بی‌دغدغه‌ای را برای قشرهای زحمتکش امیدوار بود؟ آیا نگاه تمامیت‌خواه برخی که خود را همه مطبوعات استان می‌پندارند و بدون کوچک‌ترین نگرانی از شرایط هم‌صنفی‌های خویش هرروز را بدون دلواپسی سپری می‌کنند، می‌تواند برای سایر فعالان انگیزه‌ای برای ادامه فعالیت‌های خود را فراهم سازند؟
خبرنگاران همواره به‌عنوان یکی از قدرتمندترین منابع تولید و توزیع اطلاعات، نقش مهمی در توسعه فرهنگی جوامع و پویندگی افکار عمومی داشته و دارند، امید است فعالان حوزه مطبوعات نیز همواره بر اهمیت امر تولید و انتشار اطلاعات، آگاه باشند و به‌دوراز هرگونه تحریف و سوگیری‌های یک‌طرفه، پیوسته برای بهبود کیفیت محتوای این رسانه اجتماعی، تلاش و رسالت حقیقی خود را که انتشار معرفت و بینش عمیق است به نحو مطلوبی انجام دهند.