کلیدی برای گشودن گنجینه ی بخشایش الهی!!

امام رضا (علیه السّلام) می‌فرمایند: «یک دعای پنهانی بنده برابر است با هفتاد دعایی که به صورت آشکارا وعلنی باشد.» چرا که بهترین راه برای فرار از ریا در عبادات، انجام مخفیانه آن است. (شیخ کلینی، کافی، ج 2، ص 476)

دعا از بهترین عبادتهاست که البته فقط باید به نیت اطاعت پروردگار انجام شود که اگر به اجابت رسید یا نرسید در هر صورت راضی باشیم و از دعا جز تقرب به خدا چیزی نخواهیم که البته اگر با این نیت باشد از آثار و فوائد دعا نیز بهره مند خواهیم شد.
ما با دعا کردن معرفت لازم را برای شناخت خدا و خودمان بدست می آوریم و اطمینان پیدا می کنیم که ما نسبت به خدا فقیر محض هستیم و در همه چیز محتاج اوییم و او بی نیاز از دیگران و برآورنده ی نیاز ماست.
دیگران را مقدم بداریم:
برای استجابت دعا بهتر است انسان اول برای دیگران دعا کند سپس برای خود. چنانکه امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: «هر کس چهل مؤمن را قبل از خود دعا کند، دعایش مستجاب می‌شود.» (شیخ کلینی، کافی، ج 2، ص 509) همچنین پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‌فرمایند: «وقتی کسی از شما دعا می‌کند آن را عمومیت دهد - و برای دیگران هم دعا کند - چرا که باعث اجابت دعاست.» (شیخ کلینی، کافی، ج 2، ص487) طلب خیر برای دیگران در واقع مبارزه درونی با انحصار طلبی و خودخواهی است.
آداب باطنی دعا
1- دعا با توجه: دعاکننده باید توجه داشته باشد که مخاطب او مالک و خالق اوست پس باید با تمام وجود توجهش به دعای خود باشد و معلوم است که صرف حرف زدن بدون توجه در حقیقت بی اعتنایی به مخاطب است، هر چند خداوند متعال این بی اعتنایی را می‌بخشد اما نباید انتظار اجابت دعا را داشت. امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: «خداوند متعال دعای دل غافل رامستجاب نمی‌کند پس هنگام دعا با تمام وجود رو به سوی خدا بیاور، پس از آن یقین به اجابت داشته باش» (شیخ کلینی، کافی، ج 2، ص 473)
امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: «قسم به خدا، چون بنده‌ای در حاجت خود اصرار کند خداوند حاجتش را برآورد» (شیخ کلینی، کافی،ج 2، ص 475)
2- دعا با قلب پاک: دلی که پر از وسوسه‌های شیطانی و هواهای نفسانی است نمی‌تواند با مبدا خیر و کمال مطلق در ارتباط باشد وقتی دل در طلب گناه باشد بر زبان راندن دعا و درخواست خیر، فقط ابراز کردن چند جمله‌ی دروغ است لذا امیرمومنان ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: «بهترین دعا آن است که از سینه‌ای پاک وقلبی پرهیزگار صادر شود.» (ابن ابی جمهور احسائی، عوالی اللآلی، ج 4، ص 19)
3- دعا همراه خوف و طمع: اگر دعا با توجه باشد، هم خوف به همراه دارد و هم طمع؛ ترس از گناه که مبادا انسان را مبغوض حق تعالی کند و در نتیجه مانع اجابت دعا بشود. اما از طرفی فضل و کرم خداوند باعث طمع انسان به استجابت دعا می‌شود. خداوند می‌فرماید: «در حال خوف و طمع دعا کنید.» (اعراف/ 56)
4- دعا با حال ذلت و گدایی: انسان همه‌ی هستی خود را از خدا دارد و هیچ چیز او از خودش نیست. چه چیزهایی که مال شخص او، محسوب می‌شود و مخصوص خود اوست همچون روح و بدن. مال، همسر و فرزند؛ و چه نعمتهای عمومی که همه‌ی بندگان خدا از آن بهره‌مندند و اغلب، این نعمتها مورد غفلت و فراموشی هستند مثل خورشید، دریا، زمین و حتی قوانین طبیعی این جهان. بنابراین انسانها به معنای واقعی، فقیر هستندپس در دعا باید اول توجه به این فقر و ذلت خود داشته باشد و با همان حال دعا کند. امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: «خداوند متعال به موسی وحی کرد: ای موسی، وقتی در پیشگاه من هستی، همچون بنده‌ی ذلیل و فقیر باش.» (علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 90، ص 313)
5- خوش گمانی به خدا: برآوردن حاجت بندگان به هر اندازه بزرگ باشد برای خداوند، هیچ زحمتی ندارد و از طرفی خداوند کریم و بخشنده است و نعمتهای بی‌شماری را به بندگان خود داده است پس شایسته است انسان وقتی دعا می‌کند به اجابت آن خوش گمان باشد چنانکه امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: «وقتی دعا کردی در همان حال فکر کن حاجتت برآورده شده و حاضر است» (علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 90، ص 305) همچنین پیامبر اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‌فرمایند: به درگاه خداوند در حالی دعا کنید که یقین به اجابت دارید. (علامه مجلسی، بحار الانوار، ج 90 ص 305)
6. اصرار در دعا: امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: «قسم به خدا، چون بنده‌ای در حاجت خود اصرار کند خداوند حاجتش را برآورد» (شیخ کلینی، کافی،ج 2، ص 475) و پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‌فرمایند: «هر کس دری را پی در پی بکوبد و اصرار کند عاقبت گشوده شود.» (غررالحکم، ص 193) مولوی همین حدیث را به نظم کشیده: گفت پیغمبر که چون کوبی دری عاقبت زآن در برون آید سری
وقتی امام زمان علیه السلام دعا می کند!!
مرحوم آیت العظمی نجفی مرعشی (ره) می‌فرماید: در اقامتم در سامراء‌ شبهایی را در سراب مقدس بیتوته کردم، آن هم شبهای زمستانی. در یکی از شبها آخر شب، صدای پایی شنیدم با اینکه درب سرداب بسته بود و قفل بود، ترسیدم، زیرا عده‌ای از دشمنان اهلبیت ـ علیهم السّلام ـ به دنبال کشتن من بودند، شمعی که همراه داشتم نیز خاموش شده بود. ناگاه صدای دلربائی شنیدم که به این نحو سلام کرد: سلام علیکم یا سید و نام مرا برد. جواب دادم:‌شما کیستید؟ فرمود: یکی از بنی اعمام تو. گفتم: درب بسته بود از کجا آمدی؟ فرمودند: خداوند بر هر چیزی قدرت دارد. پرسیدم: اهل کجائید؟ فرمود: حجاز؟ سپس سید حجازی فرمود: به چه جهت آمده‌ای اینجا در این وقت شب؟ گفتم: به جهت حاجت‌هایی. فرمود: بر آورده شد.
امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: «خداوند متعال دعای دل غافل رامستجاب نمی‌کند پس هنگام دعا با تمام وجود رو به سوی خدا بیاور، پس از آن یقین به اجابت داشته باش» (شیخ کلینی، کافی، ج 2، ص 473)
سپس سفارش فرمود: بر نماز جماعت ومطالعه در فقه و حدیث و تفسیر، و تأکید فرمود در صله رحم و رعایت حقوق استاد و معلمین و نیز سفارش فرمود به مطالعه و حفظ نهج البلاغه و حفظ دعاهای صحیفة سجادیه.
از ایشان خواستم درباره من دعا فرماید، دست بلند کرد به این نحو دعایم کرد: خدایا به حق پیغمبر و آل او، موفق کن این سید را برای خدمت شرع و بچشان بر او شیرینی مناجاتت را و قرار بده دوستی او را در دل‌های مردم و حفظ کن او را از شرّ و کید شیاطین، مخصوصاً حسد، در بین گفتارش فرمود: با من تربت سید الشهداء ـ علیه السّلام ـ است، تربت اصل که با چیزی مخلوط نشده، پس چند مثقالی کرامت فرمود و همیشه مقداری از آن نزد من بود چنانکه انگشتری عقیق نیز عطا فرمودند که همیشه با من است و آثار بزرگی را از اینها مشاهده کردم. بعد از این آن سید حجازی از نظرم غایب شد.
کلام آخر:
برای استجابت دعا شرایطی لازم است که ادب اقتضا می کند در محضر خداوند آداب و شرایط ظاهری و باطنی دعاکردن را رعایت کنیم ولی اگر با همه ی این اوصاف باز هم دعایمان مستجاب نشد اول باید علت را در خودمان بیابیم که در بیشتر اوقات معصیت مانع استجابت دعایمان است که البته این گناهان به شکلهای مختلف است و آثار سوء متنوع دارد.
منابع:
کافی،ج 2
بحارالانوار، ج 90

فرآوری: آمنه اسفندیاری