مشکلات اجتماعی و روانشناختی افراد گاهی سبب بروز اختلالاتی از جمله کم خوابی و بی خوابی می‌شود، بسیاری تصور می‌کنند اختلال خواب خیلی دردسر ساز نیست؛ اما کارشناسان نظر دیگری دارند و معتقدند، این اختلال را باید جدی گرفت، چون بر کیفیت و کمیت زندگی انسان تأثیر می‌گذارد.
اختلال خواب عمر را کم می‌کندخوابیدن تجربه لذت بخشی است و یکی از نیاز‌های اساسی انسان است، اما تجربه بدخوابی یا بی خوابی را بسیاری داشته اند. به همین علت احساس خستگی و بی حالی در روز آن‌ها آزار می‌دهد و تا رسیدن به خواب کافی شبانه عمیق بعدی این حس با افراد است. برخی تصور دارند نداشتن خواب مناسب نمی‌تواند زیان آور باشد، چون فرد در آن مدت به کار‌ها و فعالیتش می‌رسد غافل از این که کمبود در خواب شبانه برروی فیزیولوژیک فرد تاثیر می‌گذارد.
برخی از این تغییرات متابولیسمی فقط در شب و موقعی که خواب هستیم اتفاق می‌افتد و در صورت بی خوابی شبانه، خواب روز نمی‌تواند جبران کننده این روند متابولیسمی باشد. تغییر و دگرگونی متابولیسم بدن باعث می‌شود سطح هورمون‌های تنظیم اشتها به هم ریخته و مشکلاتی همچون پراشت‌هایی و افزایش وزن به همراه داشته باشد.
حجت الله فراهانی، روانشناس داشتن خواب مناسب را یکی از شاخص‌های سلامت برشمرد و گفت: افرادی که خواب شبانه خوبی ندارند اغلب از نوعی اختلال روانشناختی رنج می‌برند یا مستعد این اختلالات هستند.
فراهانی با بیان اینکه افراد یک سوم زندگی خود را در خواب هستند و این یک سوم بر روی دو سوم دیگر زندگی اثر گذار است، گفت: سندروم اختلال خواب با تاخیر یکی از اختلالات رایج میان نوجوانان و جوانان است.
وی به جایگزینی خواب شبانه در طول روز اشاره کرد و افزود: برخی باور دارند که اگر در طول شب نخوابند، می‌توانند در روز خواب را جبران کنند که کاملا اشتباه است. این استاد دانشگاه اضافه کرد: ساعت بیولوژیک مغز انسان بر اساس تاریک و روشن شدن هوا تنظیم شده است. با خواب روز جبران نمی‌شود و خسارات جبران ناپذیری را برای فرد دارد.
فراهانی عوارض نداشتن خواب شبانه را بسیار گسترده دانست و گفت: حواسپرتی، اضطراب، رشد ناکافی و اختلال در عملکرد شناختی از جمله عوارض نداشتن خواب شبانه است. وی گفت: خواب و رویا دیدن در خواب شبانه برای مغز مفید است، زیرا مغز در طول خواب شبانه استراحت می‌کند و فرصت تازه شدن و آغاز فعالیت برای روز جدید را پیدا می‌کند.
این روانشناس رعایت بهداشت خواب را ضروری دانست و گفت: نخوردن مواد غذایی کافئین دار قبل از خواب شبانه، تماشا نکردن فیلم و تلویزیون قبل از خواب و توجه نکردن به مسائل اضطراب آور که در طول روز پیش آمده می‌تواند به افزایش کیفیت خواب منجر شود. وی پیاده روی را ورزشی مناسب برای داشتن خواب مناسب اعلام کرد و افزود: افزایش ترشح سروتونین به کاهش افسردگی و اضطراب و در ادامه خواب خوب منجر می‌شود.
فراهانی اضافه کرد: اختلال بی خوابی نشانه‌های مهمی دارد و کم و زیاد شدن اختلال خواب، مدت زمان قابل توجه این اختلال و تواتر در بی خوابی از جمله نشانه‌های مهم است.
این این روانشناس بالینی درباره روند درمان بی خوابی گفت: درمان روانشناختی علت بی خوابی و همچنین مصرف دارو و امواج درمانی از جمله این موارد است که در صورت لزوم باید در کنار یکدیگر انجام بگیرد.
فراهانی روش امواج درمانی را غیر تهاجی دانست و گفت: برخی افراد که دچار بی خوابی هستند، مغزشان بیش از حد نرمال امواج تولید می‌کند، بنابراین می‌توانند با امواج درمانی به درمان دست پیدا کنند.
وی با بیان اینکه بی خوابی عمر انسان را کاهش می‌دهد، گفت: مغز افراد که دچار اختلال بی خوابی هستند، کمتر استراحت می‌کند و این مساله موجب عوارض زیادی برای افرادی است که اختلال خواب دارند.
این متخصص روانشناسی بالینی گفت: با وجودی که اختلال خواب یکی از مشکلات مهم برخی مردم محسوب می‌شوند کمتر برای درمان آن به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند، اما این افراد در بلند مدت دچار مشکلات بیشتری می‌شوند.
