به گزارش خبرنگار مهر، نشست نقد و بررسی دفتر شعر «ملاحظات» سروده امید مهدی نژاد با حضور جمعی از اهالی شعر در خبرگزاری مهر برگزار شد.
در این مراسم محمدکاظم کاظمی شاعر و عضوناپیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سخنانی با ابراز خرسندی از اینکه تمامی دفترهای شعر مهدینژاد را پیش از این خوانده و می‌تواند سیری تاریخی از رسیدن این شاعر به وضعیت فعلی‌خود در این دفتر شعر را متصور باشد، عنوان کرد: من پیش از این هم گفته بود که شعرهای جدی آقای مهدینژاد بیش از اندازه جدی و شعرهای طنز او نیز بیش از اندازه طنز است اما این کتاب شامل اشعاری است که از یکنواختی و سادگی لحن خود رنج می‌برند. اگر شاعر در آنها قصد گلایه داشته دائم در شعر خود تنها گلایه کرده است و اگر هم می‌خواسته عاشقانه شعر بگوید بسیار ساده از عهده این کار برآمده است. به عبارت دیگر لحن مرکب و ترکیب دو فضا و ساحت زبانی در شعرهای این کتاب کمتر به چشم می‌خورد.
وی ادامه داد: ملاحظات در تمامی ساحت‌های شاعرانه خود حاصل ترکیب‌های است که گاه حتی متناقص از کار درآمده است. اگر دفتر شعرهایی مانند رجز مویه و آتش گردان از علیخانی شعرهای اعتراضی شاعر را در برداشت در این کتاب اما شعر تک ساحتی نیست و برجستگی خاصی ندارد. به نظرم در یک نگاه کلی باید اشعار مهدینژاد را در این کتاب شعرهایی اجتماعی نامید. می‌دانم که برخی بر این عقیده هتسند که کتاب شعر باید حال و هوای خاصی داشته باشد اما این نکته را هم فراموش کنید که در دفتر شعرهایی مانند ملاحظات، مخاطب می‌تواند از جهات مختلف شعر لذت ببرد و برای من هم همین موضوع این دفتر را دلپذیر می‌کرد.
کاظمی در ادامه مهدینژاد را شاعر تخیل و موشکافی شاعرانه ندانست وگفت: در شعر او مضمون‌یابی و کشف کمتر شکل می‌گیرد اما او شاعری زبان‌آور است. شعرش من را یاد قصیده‌سرایان قدیم می‌اندازد که بیشتر به دنبال قرینه‌سازی‌ها و خلق تضادها بودند. مهارت زبانی شاعر این دفتر نیز در چنین چیزی است و نه در کشف و شهود شاعرانه و البته به خوبی می‌شود حس کرد که برای همین منظور هم شاعر از خودش حسابی کار کشیده است. لحن مرکب در کتابش به خوبی خود را نمایان کرده است و شاعر در تمامی ساحت‌ها آن را به نمایش کشیده است و البته موفق هم بوده است. در کنار این موضوع زبان فخیم کهنی که او آن را در شعرش با زبان امروز آمیخته است و تغییرهایی مردمگرایانه زبانی که در شعرش به کار برده از او شاعری ساخته که شعری زیبا را برای عرضه دارد.
این شاعر در ادامه به موضوع وفور قابل توجه واژگان عربی در شعر مهدی نژاد اشاره کرد و گفت: استفاده از عبارات عربی در این شاعر آزاد دهنده از کار در نیامده است. این عبارت در کنار تلمیحاتی که شاعر از آنها استفاده کرده است بسیار طبیعی خود را نشان داده است. شعرهای کتاب جدای از این پایان بندی خوبی هم داردکه باعث می‌شود مضمون شعر در ذهن آدمی زنده باقی بماند. من بیت‌های آخر اشعار کتاب را به همین دلیل بسیار درخشان دیدم و حس کردم این کتاب در زمره آثاری است که مخاطب را بسیار دگرگون خواهد کرد، کلامش را وارد مناسبات امروزی مخاطب کرده و او را از ابتذال دور می‌کند.
در این مراسم محمد مهدی سیار از شاعران جوان کشور در سخنانی عنوان کرد: خوشحالم که امروز در نشستی سخنرانی می‌کنم که در آن یک شاعر که توانسته به کاری که با شعر قصد ارائه‌اش را داشته مسلط شود حضور دارد. مهدینژاد به نظرم شاعری است که مخاطب خودش را صید کرده است؛ مخاطبی که می‌داند از او چه انتظاری باید داشته باشد. من از شعرهای او در این کتاب یک صدا و موسیقی واحدی را می‌شنوم. صدا و موسیقی حرف «آ» از الفبای فارسی که در جای جای این کتاب به گوش ما می‌رسد من نمی‌دانم این موضوع با قصد و از روی اراده بوده یا نه اما بسامد شعرهای این کتاب اینچنین است و این مصوت و موسیقی به شدت به گوش ما می‌رسد.
وی ادامه داد: در 27 غزل از این کتاب 22 غزل در قافیه خود مصوت «آ» را دارد و همین مساله نوعی سکون و آرامش ویژه و حالتی غیر طربناک به این شعر داده است پس بیراه نیست اگر او را در این کتاب شاعر مصوت «آ» بدانیم.
سیار افزود: با اینکه از بخش‌هایی از این کتاب اعتراض و فریاد موج می‌زند اما این مصوت هم به شکوه و هیبت دادن به این اشعار بی‌تاثیر نیست. گاهی این مصوت نماد مسرت در شعر اوست و کاهی نماد تلخی.
شاعر برگزیده جشنواره شعر فجر در ادامه اشعار کتاب ملاحظات را نوعی حماسه‌پردازی نامید و گفت: مهدینژاد در شعرش در حالتی دوگانه برای حماسه‌سرایی گرفتار شده است از سویی همواره رجز می‌خواند و از سوی دیگر با هرچه مواجه می‌شود تنها افول و شکست حماسه است و حتی گاهی این مساله او را به حیرت نیز وا می‌دارد. او در شعر از تسلیم‌شدن حماسه‌پردازی می‌کند و گاهی قدم به وادی تردید می‌گذارد. من این کتاب را به این اعتبار تلفیقی از عشق‌ورزی و تغزل می‌بینم؛ تلفیقی استوار که صدای عاشقانه متفاوتی را به گوش می‌رساند.
سیار در ادامه با اشاره به اینکه مهدینژاد در شعر رفته رفته در حال رسیدن به سبک و سیاقی منحصر به خودش می‌رسد، افزود: او از شعر به مثابه اکسیری که حادثه‌ها را بی‌رمان و بی‌مکان روایت می‌کند بهره می‌برد.
این شاعر همچنین به موضوع خدامحوری در اشعار این کتاب اشاره کرد و افزود: استفاده از این مفهوم راهی است که شاعر برای دور شدن از تردید و حیرت به کار برده است. مهدینژاد به زیرکی وقتی حس می‌کند که جامعه به روزنه‌ای تازه برای تنفس نیاز دارد از مفهوم خدامحوری در شعرش استفاده کرده است.
شعر و شاعران امروز از فقر زبان رنج می‌برند
در بخش دیگری از مراسم، اسماعیل امینی شاعر و منتقد ادبی در سخنانی عنوان کرد: متاسفانه گاهی در فضای شعر و مطبوعات ما با مایه کمی از سواد و زبان و مطالعه روبروییم تا جایی که وقتی شاعری در شعرش به آیه‌ای از قرآن اشاره می‌کند باعث حیرت می‌شود و خیلی‌ها فکر می‌کنند چقدر این اتفاق تازه است. انگار حتما باید در شعر به ترانه‌ای مبتذل اشاره شود تا برای همه آشنا باشد. اینها نشانه کم سوادی عمومی در جامعه ماست. زمانه ما زمانه فقر مطالعه و زبان است زبان ما بدون پشتوانه و فقیر شده است و روزگاری را سپری می‌کنیم که یک شاعر حتی یکبار در عمرش قرآن را از کامل نخوانده و نمی‌تواند تلمیحی از آن به کار ببندد. در چنین فضایی خوانش شعرهایی مانند اشعار آقای مهدی نژاد مایه خوشحالی است. او شاعری است که نشان داده با قرآن و نهج‌البلاغه انس دارد. ساحت‌های این متون در کنار متون ادبی هم ما در شعر او رسوب کرده است و زبان شعرش را فقر این روزهای زبان شعر فارسی نجات داده است.
وی در ادامه با اشاره به سابقه طنزسرایی مهدینژاد گفت: همه آنهایی که طنز می‌نویسند به نوعی آرمانگرا هستند و از سرخشم از دوری از آرمانشان است که شعر می‌نویسند، همانند عبید زاکانی که به خاطر گم‌شدن معنا در روزگارش روی به طنزنویسی آورده بود. طنز پرداز آرمانگرایی است که آرمانش را محقق نیافته دیده و به حماسه وارونه شده در جامعه‌اش اعتراض دارد. او باید این نقص را فریاد بزند و گرنه خاموش می‌شود. شعرهای امید مهدی نژاد در ملاحظات به نظر من چنین ساحتی دارد.
مرزی میان طنز و جد مهدینژاد نیست
در بخش دیگری از این نشست نیز سیداکبر میرجعفری نویسنده و شاعر درباره امید مهدی نژاد گفت: او شاعر کوشش و تلاش است و برای شعرهایش زحمت می‌کشد. او به جای اینکه سعی کند شعری بسازد سعی می‌کند از انبان تجربه و دانسته‌های ادبی خود چیزی به مخاطب ارائه کند.
وی در ادامه با اشاره به سادگی اشعار کتاب ملاحظات گفت: شاعر سعی کرده شعرهایش را برای ساده بودن صیقل بزند و نباید این سادگی را حمل بر بی‌اهمیت بودن شعر دانست. مهدینژاد از اساس شاعری اجتماعی سراست، این کتاب نمادی از بلوغ شاعری اوست و نشانه‌هایی از تمامی اجزاء زندگی را در خود داراست.
این شاعر ادامه داد: ملاحظات اشعاری دارد که نگاهی عینی به رویدادها انداخته و با همین موضوع از حس خشونت آنها کاسته است.
میرجعفری با اشاره به اینکه تفاوتی میان اشعار این کتاب با آثار طنز این شاعر نمی‌بیند گفت: شاعر اگر از واقعیت پیرامون خود تصویر درستی داشته باشد، اگر بخواهد حقیقت زندگی امروز را نمایش دهد کاری جز طنز نمی‌تواند بکند به ویژه اینکه شاعری اجتماعی هم باشد. پس چرا باید فکر کنیم که این کتاب و آنچه بیان می‌کند با آنچه جان مایه اشعار طنز شاعرش است متفاوت است.
