سرویس سبک زندگی فردا: در این مطلب به نقل از سایت مهرخانه نقدی را بر کتاب فلسفه حجاب، واکاوی حکمت و فواید پوشش اسلامی می‌خوانیم.
فلسفه حجاب؛ واکاوی حکمت و فواید پوشش اسلامی
نویسنده: حسین مهدی‌زاده
انتشارات: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)
چاپ اول؛ 1390
نویسنده در مقدمه کتاب درباره ضرورت نگاشتن چنین کتابی عنوان کرده است: «اخیراً درباره اهداف دین، مقاصد شریعت و ملاک‌های احکام به طور عام کتاب‌هایی نگاشته شده است، اما تا جایی‌که نگارنده فحص، جست‌وجو و مطالعه کرده است، به جز مقالات مختصر و اندکی که به‌طور کلی برخی از حکمت‌ها و فواید حجاب اسلامی را بیان کرده‌اند، به طور خاص درباره هدف و فلسفه حکم فقهی حجاب اسلامی کار پژوهشی مستقل و جامعی انجام نشده است».
همچنین در تقریظ آیت‌الله سبحانی درباره کتاب و در ابتدای آن آمده است: «اثری که هم‌اکنون در دست خواننده گرامی است، تألیف دانشمند محترم، جناب آقای حسین مهدی‌زاده است که توانسته با بیان روشن، مقام و موقعیت حجاب را در شریعت اسلام و حکم خرد بیان کند. ما مطالعه این کتاب را به جوانان و به‌ویژه خواهران توصیه می‌کنیم».
کتاب دارای پنج فصل با عناوین «مفهوم‌شناسی»، «مباحثی در باب فلسفه و حکمت احکام»، «فلسفه تشریع حکم حجاب اسلامی»، «برخی فواید عمده حجاب اسلامی» و «پاسخ برخی شبهه‌ها» است.
فصل اول به مفهوم برخی کلیدواژه‌ها مانند حجاب، عفاف و لباس در لغت، قرآن و حدیث پرداخته است. برخی حکمت‌ها و فواید حجاب اسلامی با توجه به آیات قرآن در این فصل، «حفظ رازها و حراست از کرامت و احترام انسان با ایمان»، «ایجاد امنیت برای اهل خانه و خانواده» و «پیشگیری از مفاسد» عنوان شده است. همچنین مفهوم اصلاحی حجاب در عرفان، فقه، و معنای گسترده حجاب و پوشش اسلامی نیز در این فصل بیان شده است. برخی مراتب و درجات حجاب و پوشش مانند حجاب تحمیلی، حجاب تقلیدی، حجاب مصلحتی، حجاب تعقلی و حجاب تعبدی نیز در فصل اول بررسی شده و هچنین درباره مفهوم حکمت و فلسفه احکام بحث شده است.
در این فصل اشاره شده است که معنای لغوی واژه حجاب، مانع، حایل و پرده است که ملازم با معنای ستر و پوشش است.
فصل دوم کلیاتی درباره فلسفه و حکمت احکام شرعی در بردارد. در این فصل به پرسش‌هایی از قبیل «خاستگاه و منشأ بحث هدفمندی و فلسفه و حکمت احکام چیست؟»، «تحقیق و آگاهی درباره فلسفه احکام چه اهمیتی دارد؟»، «دیدگاه مخالفان تحقیق درباره فلسفه احکام چیست؟»، «این دیدگاه با چه نقدهایی روبه‌روست؟»، «پیشینه بحث فلسفه احکام چه میزان است؟»، «آیا بحث فلسفه احکام در آیات و احادیث و در صدر اسلام نیز مطرح بوده است؟»، «برخی لغزش‌ها و خطاها در بحث شناخت فلسفه احکام چیست؟»، «برخی روش‌های آگاهی از فلسفه احکام چیست؟»، «فواید شناخت فلسفه احکام چیست؟»، «نگاه عمل‌گرایانه محض به فلسفه احکام با چه آسیب و آفتی روبروست؟»، «فلسفه احکام چه اقسامی دارد؟» و «آیا فلسفه و حکمت احکام اسلامی واحد است یا متعدد؟» پاسخ داده شده است.
در فصل سوم به این پرسش پاسخ داده شده است که فلسفه و هدف تشریع حکم حجاب اسلامی چیست؟، همچنین درباره برخی پوشش‌های باطنی همچون حیا، عفت، تقوا، دین، ایمان و ایمان دینی بحث شده است. در این فصل با استناد به آیات و احادیث پرشمار، این دیدگاه مطرح می‌شود که حفظ و تقویت پوشش‌های باطنی، فلسفه اصلی تشریع حکم حجاب اسلامی هستند و این امور باطنی تفاوت‌های کوچکی با یکدیگر دارند، اما در یک عنصر معنایی مشترک هستند و آن، منع و بازداری انسان از مفاسد و ناپاکی‌ها و فراهم کردن زمینه برای حرکت انسان به سوی پاکی‌ها و ارزش‌های جاوید انسانی است که به‌کار رفتن کلمات افعل تفضیلی همچون اطهر و ازکی، در آیات و روایات و احادیث مربوط به حجاب اسلامی، دلیلی بر این مدعاست.
فصل چهارم به در پاسخ به این سؤال تدوین شده است که مهم‌ترین فواید حجاب اسلامی چیست؟ و در پاسخ به این پرسش در این فصل، چند فایده عمده حجاب اسلامی از قبیل «رعایت احترام و ارزش بانوان»، «ضابطه‌مندی رابطه جنسی»، «پیشگیری از مفاسد» و «تعدیل غریزه خودنمایی و تسهیل خودسازی روحی و معنوی» تبیین شده‌اند.
در این فصل تببین شده است که «در بین پوشش‌های باطنی، مقوله عفت- که با تعبیر تقوای جنسی در مباحث حجاب اسلامی می‌توان از آن یاد کرد- نقش محوری و مرکزی دارد؛ زیرا همان‌گونه که از تعبیر برخی احادیث مثل «العفه رأس کل خیر» استفاده می‌شود، تمام مصالح و فواید دیگر حجاب اسلامی از برکات و ثمرات عفت و تقوای جنسی است؛ چون با برخورداری انسان از ملکه عفت و تقوای جنسی در حجاب اسلامی، دیگر فواید و فلسفه‌ها نیز به‌وجود می‌آیند».
فصل پنجم به پاسخ به برخی شبهه‌ها اختصاص دارد. «شبهه تفکیک عفاف از حجاب»، «شبهه تقابل عرفان با حجاب»، «شبهه ضدیت حجاب با آزادی»، «شبهه حق شخصی‌پنداشتن حجاب» و «شبهه تبعیض‌آمیز بودن حجاب» در این بخش پاسخ داده شده است.
در این بخش در پاسخ به شبهه تقابل حجاب و عرفان با توضیح معنای اصطلاحی حجاب در عرفان و فقه اسلامی مشخص می‌شود که این مسأله از یک مغالطه اشتراک لفظی سرچشمه می‌گیرد و همچنین در پاسخ به شبهه حق شخصی بودن حجاب عنوان می‌شود که اول این‌که حجاب حق نیست، بلکه تکلیف و حکم الهی است و دوم این‌که حجاب بیشتر مقوله‌ای اجتماعی است تا فردی.
در پایان نویسنده به ارائه چند پیشنهاد از قبیل پیشنهادهای علمی و نظری و پیشنهادهای عملی و کاربردی پرداخته است.
کتاب «فلسفه حجاب؛ با بررسی حکمت و فواید پوشش اسلامی» پس از ذکر منابع و نمایه‌ها در 215 صفحه به پایان می‌رسد. این کتاب را «حجت‌الاسلام حسین مهدی‌زاده» نگاشته و انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) آن را در بهار سال 1390 برای اولین‌بار وارد بازار نشر کرده است.
