هفته نامه سلامت - دکتر حمید یوسفی، روان‌پزشک: تعطیلات رسمی و طولانی در همه کشورها وجود دارد. این تعطیلات در همه مردم تقریبا تاثیر مشابه و مثبتی دارد. تعطیلات فرصتی است تا مردم چندروزی را از مشکلات روزمره زندگی فاصله بگیرند و در واقع با روحیه بهتر و شاداب‌تری زندگی را از سر گیرند.
همان‌طور که در محیط خانه و محل کار مشاهده می‌کنیم افراد با نزدیک شدن به عید جنب و جوش زیادی پیدا می‌کنند و بیشتر شبیه این است که در یک مسابقه شرکت می‌کنند که حتما باید پیروز شوند. تعجیل در کار و عوامل بیرونی ممکن است تاثیراتی در خلق و خو و بعضی از اختلالات روان ایجاد کند که لازم است مردم اطلاعاتی نسبت به آن داشته باشند تا با رعایت اصولی بتوانند بدون دغدغه و ناراحتی عید را شروع کنند و به اتمام برسانند.
بسیاری از مردم سعی می‌کنند کارهایی که در طول یک سال به تعویض انداخته‌اند، در چند روز مانده به عید نوروز انجام دهند یا تغییر در دکوراسیون خانه و برنامه‌ریزی‌های امور روزمره که بسیار هم وقت‌گیر هستند را در زمان بسیار کوتاهی به اتمام برسانند، در حالی که این قبیل کارها وقت‌گیر، دشوار و استرس‌زا هستند و اضطراب زیادی به افراد وارد می‌کنند. پس افرادی که دچار مشکلات روان و اعصاب هستند و نیاز به آرامش بیشتری دارند، اگر وارد این چرخه شوند طبیعی است که دچار مشکلات بیشتری شوند.
اما اگر بخواهیم به این سوال که تعطیلات چه تاثیری روی اعصاب و روان ما خواهد داشت پاسخ دهیم، باید گفت که احتمال تغییرات در شدت یا حالات بیماران وجود دارد.
عید و وسواس
در افراد دچار اختلال وسواس ممکن است مشکل در طول تعطیلات عید شدت یابد. در نوعی از وسواس، افراد علاقه زیادی به تمیز و مرتب کردن اشیاء دارند و طبیعی است که خانهتکانی این فرصت را بیشتر برای آنها مهیا می‌کند. نتیجه اینکه روزهای پایانی سال برای اطرافیان چنین اشخاصی به معضلی آسیب‌زننده تبدیل می‌شود و این نوع وسواس به شدت روی ارتباطات خانوادگی شخص بیمار تاثیر می‌گذارد و آن را تضعیف می‌کند، در نتیجه بهتر است مراجعه به مشاور در اولویت قرار گیرد.
عید و افسردگی
بهتر است در این ایام افراد افسرده را تنها نگذارید و حتما فردی کنار آنها بماند، به‌خصوص در افسردگی‌های شدید که در آن احتمال اینکه فرد بتواند به خودش آسیب برساند وجود دارد. اگر فرد تمایل داشته باشد، بهتر است او را در مهمانی‌ها و سفرها شرکت دهید. اطرافیان باید نسبت به نحوه تفکر آنها در مورد تعطیلات و دغدغه و نگرانی‌هایشان مطلع باشند. هرگز سعی نکنید سلیقه خود را به آنها تحمیل کنید. باید حواستان باشد که فرد افسرده شاید حوصله رفت و آمد زیاد و محیط‌های شلوغ را نداشته باشد.
بهتر است به حریم آنها احترام بگذارید و آسایش و خلوت‌شان را به هم نزنید. گرچه اختلال افسردگی همیشه مشکل‌ساز نیست ولی در صورتی که احساس کردید فرد دچار تغییر در علائم شده حتما مراقبت‌های لازم را به عمل آورید، شاید لازم باشد در همان ایام به پزشک اعصاب و روان مراجعه کنید. همه بیمارانی که دارای اختلالات اعصاب و روان هستند و دارو مصرف می‌کنند باید قبل از شروع تعطیلات به پزشک خود مراجعه و آخرین توصیه‌ها را دریافت کنند. معمولا روان‌پزشکان تغییری در دوز دارو ایجاد نمی‌کنند.
مهم است که بیماران نیز داروهای مصرفی خود را به اندازه کافی تهیه کنند و به هیچ‌وجه زمان مصرف را فراموش نکنند. تغییر از نظر تشدید یا بهبود نسبی مشکلات روان ممکن است ناشی از تغییر فصل باشد. ورود به فصل بهار، تغییر در ساعت‌های روز و روشنایی هوا برای بعضی از بیماری‌های اعصاب و روان به‌خصوص افسردگی و حتی افراد دارای خلق و خوی پایین مثبت محسوب می‌شود. افزایش ساعات روز و حضور افراد در فضای باز باعث می‌شود فرد کمتر بتواند به نکات منفی زندگی خود فکر کند. البته شواهد نشان میدهد احتمال عود اختلال دوقطبی اواخر فصل زمستان و شروع فصل بهار بیشتر می‌شود.
عید و اضطراب
برای کنترل اضطراب، باید اضطراب را مدیریت کرد. البته این کار از عهده هر کسی برنمی‌آید و اغلب مردم در شرایط استرس‌زا، مضطرب می‌شوند. آنچه باعث می‌شود اضطراب تشدید یابد تفکر ایده‌آل‌گرایانه است. اینکه همه چیز باید به خوبی و به‌درستی تا آخر سال به اتمام رسد تفکری ایده‌آل است. این کار واقعا الزامی نیست و می‌توانید بخشی از کار را به بعد از عید موکول کنید یا اینکه به جای یکی- دو هفته مانده به عید نوروز، از 2 ماه قبل کارهای عقب‌مانده را شروع کنید. همیشه ضریب خطا را برای کارهای خود در نظر بگیرید. برای انجام کارهای روزمره سعی کنید، کارها را بین اعضای خانواده تقسیم کنید. تقسیم کارها فشار کمتری به یک فرد خاص وارد می‌کند. انتظار از خود باید بجا و منطقی باشد. بیش از توان از خودتان کار نکشید. اگر در اعضای خانواده فرد مبتلا به اختلال اضطرابی وجود دارد، همه اعضای خانواده باید سعی کنند فشارها از روی او کمتر شود و سعی کنند کمتر کارهای دشوار و استرس‌زا را به او محول کنند.
عید و شیوه زندگی
خانواده‌ها باید دقت کنند که رفتن به سفر و دید و بازدیدهای عید باعث غفلت از بیماران نشود. همچنین زندگی این افراد باید به همان شکل قبل و با همان عادات قبل از نظر نحوه تغذیه و ساعات خواب و بیداری در طول تعطیلات ادامه یابد، ولی به‌طور کلی اگر افراد به توصیه‌های پزشک خود توجه کنند تقریبا هیچ‌کدام از اختلالات روان‌پزشکی در این ایام تشدید نخواهند شد، بنابراین تاکید می‌شود همه مردم از جمله بیماران مبتلا به اختلالات اعصاب و روان سعی کنند برنامه‌های روتین خواب و بیداری را رعایت کنند. از نشستن طولانی‌مدت جلوی تلویزیون یا کار دائم با گوشی‌های همراه پرهیز کنند و حتما زمانی از روز را به فعالیت‌های فیزیکی و پیاده‌روی اختصاص دهند.
